به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ کمیل یزدانی*/// امروزه وقتی به کشورهای توسعه یافته جهان می نگریم، نقطه عطف پیشرفت و توسعه در این کشورها را در ارتباط مداوم دانشگاه و صنعت می بینیم. نقش آفرینی دانشگاه در رسای رسالت واقعی خود جهت حل مشکل به خصوص در عرصه صنعت، راهبردی جدی و اصولی در مسیر نیل به صنعتی پویا و اقتصادی است.
در کشور عزیزمان ایران نیز چند سالی است دانشگاه با خلق شرکت های دانش بنیان و یا تربیت نیروهای توانمند علمی جهت تاسیس این نوع شرکت ها اقدام به ایفای نقش خود در این مسیر نموده است. اما شکستن کلیشه ارتباط صنعت و دانشگاه و تحقق بخشیدن به این امر، قطعا با موانعی همراه است که بایستی در گام نخست با شناخت دقیق این موانع اقدام به رفع آنان در گام های بعدی و ایجاد ارتباطی پایدار میان صنعت و دانشگاه نمود. از همین جهت با هدف تحقق صنعت دانش بنیان، در این مقاله به بررسی این موانع و عارضه های کار با شرکت های دانش بنیان با محوریت صنعت خودرو می پردازیم.
عارضه های همکاری
همکاری با شرکت های دانش بنیان همواره با فراز و نشیب هایی همراه است که این موضوع نیز به علت ماهیت ساختاری این نوع شرکت هاست. البته که به طور کلی همکاری با صنعت خودرو به دلیل حساسیت های فنی و کیفی موجود و اهمیت تست دوام در رابطه با قطعات، خود نیاز به دقت نظر ویژه ای دارد که این مسئله همکاری با شرکت های دانش بنیان را با چالش بیشتری مواجه می کند. از همین جهت به منظور شناختی دقیق تر از این چالش ها، ارائه راهکار و درنظرگیری راهبرد در رابطه با این مسئله در ادامه به تعدادی از این معضلات اشاره شده است.
عدم وجود قالب قرارداد مستقیم
یکی از این معضلات رویکرد تامینی شرکت های خودروساز با توجه به شرایط خطیر این صنعت در تدوام تولید است. در این رابطه عدم وجود قالب قراردادی با موضوعیت دانش فنی، دانش صحه گذاری، دانش طراحی، نمونه سازی اولیه و تدوین دانش ساخت در همکاری با شرکت های دانش بنیان که در اغلب موارد قادر به تولید انبوه قطعات نمی باشند، معضلی جدی و غیر قابل انکار است.
البته که در این خصوص راهکار لازم میتواند عقد تفاهم نامه های سه جانبه با رویکرد اتصال شرکت سازنده و شرکت دانش بنیان و عقد قرارداد میان این دو مجموعه به منظور رسوب دانش در شرکت های سازنده و تحقق هدف خودکفایی در راستای کاهش ارزبری، افزایش اشتغال زایی، تقویت تولید ملی و حمایت از شرکت های دانش بنیان باشد. راهبردی که به خصوص در سال های اخیر تاثیری بنیادین در ورود شرکت های دانش بنیان به صنعت خودرو و ایفای نقش در مسیر تقویت این صنعت داشته است.
عدم شناخت متقابل صنعت و شرکت های دانش بنیان
معضل دیگر در مسیر اتصال شرکت های دانش بنیان و صنعت خودرو، عدم وجود زبان مشترک صنعت و مجموعه های دانشی است. ادبیات و ضرورت های صنعت خودرو که برای شرکت های دانش بنیانِ فاقد تجربه صنعتی، ناملموس است؛ چالشی است که ارتباط و همکاری با این نوع از شرکت ها را مختل می کند.
برای رفع این معضل در سراسر جهان از کارگزاران فناوری یا بروکرها استفاده می شود. نقشی که اکنون در کشورمان ایران کمتر رنگ و بوی خصوصی به خود گرفته است و البته در سال های آتی قطعا شاهد فعالیت مجموعه های خصوصی متعددی در این حوزه خواهیم بود و این موضوعی اجتناب ناپذیر و ضامن بقا و بازدهی بالاتر این کارگزاران است.
در شرایط کنونی در کشور ما مجموعه های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری همچون ستادهای معاونت علمی و کارگروه ساخت بار اول، معاونت فناوری وزارت عتف و مجموعه های تابعه همچون پارک های علم و فناوری و مراکز رشد دانشگاهی، دانشگاه های مختلف و سامانه هایی همچون نان که مدتیست راه اندازی شده اند، می توانند نقش این کارگزاران را برای صنعت خودرو ایفا نمایند و در طول زمان با افزایش کمیت چنین مجموعه‌ها، سازمان ها و کارگزاران همکار در جهت رفع نیازهای فناورانه صنعت خودرو و بهبود کیفیت عملکرد آنان شاهد ارتقا این صنعت و سهم بیشتر شرکت‌های دانش بنیان در نیل به این مهم باشیم.
همانطور که شکل گیری ارتباط صنعت خودرو با شرکت های دانش بنیان نیاز به ایجاد شناخت مناسب از صنعت برای شرکت های دانش بنیان دارد، به صورت متقابل نیز شناخت شرکت های دانش بنیان و آشنایی با ویژگی های این نوع شرکت ها امری مهم و حیاتی برای تعاملی مناسب و سازنده با این نوع شرکت هاست. موضوعی که برای بالفعل سازی این ظرفیت‌های بالقوه به ویژه در حوزه تحقیق و توسعه، بایستی از سوی شرکت‌های خودروسازی مورد توجه ویژه قرار گیرد.
خلا رویکرد تدوین، انباشت و نگهداشت دانش
عارضه دیگر موجود جهت همکاری شرکت های دانش بنیان و صنعت خودرو، در خصوص داخلی سازی قطعات فاقد نمونه مشابه داخلی است. عدم وجود مشخصات فنی دقیق که حاصل عدم اشراف در حوزه دانش طراحی است نحوه همکاری و تعامل با شرکت‌ها را جهت داخلی‌سازی این قطعات و صحه گذاری آن ها دچار مشکل می کند. موضوعی که با ورود شرکت‌های دانش بنیان با هدف تدوین دانش فنی قابل حل خواهد بود.
در این حوزه در شرایط فعلی عدم وجود مدارک و مستندات در رابطه با قطعات ارزبر ضروری جهت داخلی سازی و خودکفایی باعث گردیده است تا شرکت های دانش بنیان در مسیر داخلی سازی این قطعات، تنها به نمونه ای که در اختیارشان قرار داده می شود اکتفا نمایند.
ضعف در تولید انبوه شرکت های دانشی
معضل دیگر موجود ضعف اکثر شرکت های دانش بنیان در بحث تولید انبوه به لحاظ کمبود منابع مالی و اقتصادی و نیاز به سرمایه گذاری جدی در این خصوص است. عدم آشنایی با مولفه‌های اصلی و الزامات فرآیند تولید و عدم اطلاع از استانداردهای مرجع در خصوص تولید انبوه یکی از مهمترین موانع در مسیر شرکت های دانش بنیان برای تبدیل به سازندگان صنعت خودرو است. در این رابطه حفظ ماهیت برخی شرکت های دانش بنیان و ایفای نقش در رسای تیم های تحقیق و توسعه برای سازندگان صنعت خودرو و همچنین آشنا نمودن شرکت های دانش بنیان دیگر با قابلیت اقتصادی و فرایندی و زیرساختی مناسب جهت ورود به عرصه سازندگان میتواند اثر بخش باشد.
خلا روندهای صحه گذاری و تجهیزات تست
معضل دیگری نیز که نه تنها در مسیر همکاری با شرکت های دانش بنیان، بلکه در برخی پروژه های خودکفایی نیز ظهور و بروز دارد؛ خلا رویه ها، امکانات و تجهیزات تست و صحه گذاری در خصوص قطعه داخلی سازی شده است. در این رابطه ورود شرکت های دانش بنیان جهت تدوین این الزامات و ساخت تجهیزات تست و صحه گذاری می تواند راهبردی موثر و کارآمد برای رفع این معضل باشد.
تاخیر در پرداخت مبالغ قرارداد
عارضه دیگری نیز که می توان در همکاری با شرکت های دانش بنیان بدان اشاره داشت تاخیر خودروساز در پرداخت معوقات شرکت ها و توان اقتصادی محدود شرکت های دانش بنیان در تداوم روند تولید انبوه و تامین قطعات است. در این خصوص نیز می بایست تسهیلاتی ویژه برای همکاری با شرکت های دانش بنیان در نظر گرفته شود تا این شرکت ها انگیزه بیشتری برای ورود به صنعت خودرو و نقش آفرینی در این عرصه داشته باشند.
در پایان بایستی به این نکته اشاره جدی داشت که علی رغم تمامی موانع، همانطور که در خصوص برخی موارد راهکارهایی پیشنهاد شده و در مواردی نیز اقدام به اتخاذ رویکردهایی برای رفع چالش های مذکور گردیده است؛ در خصوص باقی موارد نیز می توان با درنظرگیری راهبردهایی اقدام به رفع موانع موجود نمود.
البته که برای تحقق این مسئله بایستی عزمی راسخ در حمایت از شرکت های دانش بنیان و فراهم آوری بستر مناسب جهت ورود این شرکت ها به صنعت خودرو داشت.
*فعال حوزه صنعت خودرو
