به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مجید قره محمدلو*/// کشورهای بریکس دلایل زیادی برای ایجاد یک ارز جدید دارند. چالش های مالی جهانی اخیر و سیاست های خارجی تهاجمی ایالات متحده، کشورهای بریکس را بر آن داشته است تا امکان آن را بررسی کنند. آنها می خواهند منافع اقتصادی خود را بهتر تامین کنند و در عین حال وابستگی جهانی به دلار آمریکا و یورو را کاهش دهند.
هنوز تاریخ دقیقی برای عرضه ارز بریکس وجود ندارد، اما رهبران این کشورها در مورد این احتمال به طور مفصل بحث کرده اند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در چهاردهمین اجلاس سران بریکس که در اواسط سال 2022 برگزار شد، گفت که کشورهای بریکس قصد دارند یک “ارز ذخیره جهانی جدید” صادر کنند و آماده هستند تا به طور علنی با همه شرکای تجاری عادلانه همکاری کنند.
در آوریل 2023، لولا دا سیلوا، رئیس جمهور برزیل، از ارز بریکس حمایت کرد و اظهار داشت: “چرا نهادی مانند بانک بریکس نمی تواند ارزی برای تامین مالی روابط تجاری بین برزیل و چین، بین برزیل و سایر کشورهای بریکس داشته باشد؟ چه کسی تصمیم گرفت که دلار پس از پایان برابری طلا، ارز (تجارت) باشد؟”
لسلی ماسدورپ، مدیر مالی بانک توسعه جدید، در آن زمان به بلومبرگ گفت: “توسعه هرگونه جایگزین بیشتر یک هدف میان‌مدت تا بلندمدت است. در حال حاضر هیچ پیشنهادی برای ایجاد یک ارز بریکس وجود ندارد.” این بانک نماینده بلوک بریکس است.
انیل سوکلال، سفیر آفریقای جنوبی در بریکس، گفته است که حدود ۴۰ کشور علاقه خود را برای پیوستن به بریکس ابراز کرده‌اند. در نشست بریکس ۲۰۲۴، ۱۳ کشور به عنوان کشورهای شریک بریکس (هنوز عضو کامل نیستند) امضا کردند: الجزایر، بلاروس، بولیوی، کوبا، قزاقستان، مالزی، نیجریه، تایلند، ترکیه، اوگاندا، ویتنام و ازبکستان.
در سال‌های اخیر، ایالات متحده تحریم‌های متعددی علیه روسیه و ایران اعمال کرده است. به گفته کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، که در یک کنفرانس خبری در طول نشست روسیه-جهان اسلام: کازان در ماه مه ۲۰۲۴ صحبت می‌کرد، این کشورها در حال همکاری برای ایجاد یک ارز بریکس هستند که می‌تواند تأثیرات اقتصادی این تحریم‌ها را خنثی کند.
برخی از کارشناسان معتقدند که ارز بریکس ایده ناقصی است، زیرا کشورهای با اقتصادهای بسیار متفاوت را متحد می‌کند. همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که اعضای غیر چینی ممکن است به جای آن، وابستگی خود را به یوان چین افزایش دهند. با این حال، زمانی که روسیه در اکتبر ۲۰۲۳ از هند خواست که هزینه نفت را به یوان پرداخت کند، زیرا روسیه در تلاش برای استفاده از مازاد روپیه خود است، هند از استفاده از هر چیزی غیر از دلار آمریکا یا روپیه برای پرداخت خودداری کرد.
مزایای ارز بریکس
یک ارز جدید می‌تواند چندین مزیت برای کشورهای بریکس داشته باشد، از جمله تراکنش‌های بین‌مرزی کارآمدتر و افزایش شمول مالی. با استفاده از فناوری بلاک چین، ارزهای دیجیتال و قراردادهای هوشمند، این ارز می‌تواند سیستم مالی جهانی را متحول کند. به لطف پرداخت‌های بین‌مرزی بدون دردسر، می‌تواند تجارت و ادغام اقتصادی بین کشورهای بریکس و فراتر از آن را نیز ترویج کند.
یک ارز جدید بریکس همچنین:
* تقویت ادغام اقتصادی در کشورهای بریکس
* کاهش نفوذ ایالات متحده در صحنه جهانی
* تضعیف جایگاه دلار آمریکا به عنوان یک ارز ذخیره جهانی
* تشویق سایر کشورها برای تشکیل اتحاد برای توسعه ارزهای منطقه‌ای
* کاهش خطرات ناشی از نوسانات جهانی ناشی از اقدامات یکجانبه و کاهش وابستگی به دلار
تأثیر یک ارز جدید بریکس بر دلار آمریکا
برای دهه‌ها، دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان از سلطه بی‌نظیری برخوردار بوده است. طبق گفته فدرال رزرو ایالات متحده، بین سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۱۹، دلار در ۹۶ درصد از صورتحساب‌های تجارت بین‌المللی در قاره آمریکا، ۷۴ درصد در منطقه آسیا-اقیانوسیه و ۷۹ درصد در سایر نقاط جهان استفاده شده است.
طبق شورای آتلانتیک، دلار آمریکا در حدود ۸۸ درصد از مبادلات ارزی و ۵۹ درصد از کل ذخایر ارزی خارجی نگهداری شده توسط بانک‌های مرکزی استفاده می‌شود. به دلیل وضعیت آن به عنوان پرکاربردترین ارز برای تبدیل و استفاده آن به عنوان یک معیار در بازار فارکس، تقریباً همه بانک‌های مرکزی در سراسر جهان دلار نگهداری می‌کنند. علاوه بر این، دلار برای اکثریت قریب به اتفاق معاملات نفت استفاده می‌شود.
اگرچه سهم ارز ذخیره دلار با افزایش محبوبیت یورو و ین کاهش یافته است، اما دلار همچنان پرکاربردترین ارز ذخیره است، پس از آن یورو، ین، پوند و یوان قرار دارند.
تأثیر بالقوه ارز جدید بریکس بر دلار آمریکا همچنان نامشخص است و کارشناسان در مورد توانایی آن در به چالش کشیدن سلطه دلار بحث می‌کنند. با این حال، اگر یک ارز جدید بریکس در برابر دلار تثبیت شود، می‌تواند قدرت تحریم‌های آمریکا را تضعیف کند و منجر به کاهش بیشتر ارزش دلار شود. همچنین می‌تواند باعث بحران اقتصادی شود که بر خانوارهای آمریکایی تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، این ارز جدید می‌تواند روند دلارزدایی را تسریع کند.
کشورهای سراسر جهان به دنبال جایگزینی برای دلار آمریکا هستند، از جمله چین و روسیه که با ارزهای خود تجارت می‌کنند و کشورهایی مانند هند، کنیا و مالزی که از دلارزدایی حمایت می‌کنند یا توافقاتی را با کشورهای دیگر برای تجارت با ارزهای محلی یا معیارهای جایگزین امضا می‌کنند.
در حالی که مشخص نیست که آیا یک ارز جدید بریکس الهام‌بخش ایجاد جایگزین‌های دیگر برای دلار آمریکا خواهد شد یا خیر، احتمال چالش کشیدن سلطه دلار به عنوان یک ارز ذخیره همچنان وجود دارد. و با ادامه تنوع‌بخشی کشورها به ذخایر خود، دلار آمریکا ممکن است با رقابت فزاینده‌ای از سوی ارزهای نوظهور مواجه شود و به طور بالقوه تعادل قدرت در بازارهای جهانی را تغییر دهد.
با این حال، مطالعه اخیر مرکز ژئو اقتصاد شورای آتلانتیک که در ژوئن ۲۰۲۴ منتشر شد، نشان می‌دهد که دلار آمریکا از جایگاه خود به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان فاصله زیادی دارد.
رویترز گزارش داد: “مانیتور تسلط دلار” گفت که “دلار همچنان بر ذخایر خارجی، صورتحساب‌های تجاری و معاملات ارزی در سطح جهانی تسلط دارد و نقش آن به عنوان ارز ذخیره اصلی جهانی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تضمین شده است.”
در نهایت، تأثیر ارز جدید بریکس بر دلار آمریکا به میزان پذیرش آن، ثبات آن و میزان توانایی آن در ارائه یک جایگزین قابل دوام برای سلطه طولانی مدت دلار بستگی دارد.
