به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ «در شعر نو، 3-2 نفر بودند که شعرهای‌شان را خیلی می‌پسندیدم. یکی از آنها «اخوان» بود. ما با «اخوان» آشنا بودیم و شعرش، شعر بسیار برجسته‌ای بود. اگرچه او شروع‌کننده این راه بود اما به نظر من اینها از او بهتر و پخته‌تر و برجسته‌تر شعر می‌گفتند. البته صفای «نیما یوشیج» را هیچ کدام‌شان نداشتند؛ نه اخوان داشت و نه آن یکی. نیما یوشیج - برخلاف آن چیزی که می‌گفتند - مردی متدین بود. مرحوم «امیری» با «نیما یوشیج» از نزدیک دوست بود. او برای من نقل می‌کرد و می‌گفت «نیما یوشیج» آدم متدینی است. او به شعر سنتی هم علاقه‌مند بود؛ منتها این سبک را هم می‌پسندید».
این جملات توصیفاتی است که رهبر معظم انقلاب در دیدار جوانان در اردیبهشت ماه 77 پیرامون شعر نو فرمودند. توجه ایشان در بیانات‌شان نسبت به نیما یوشیج ما را بر آن داشت تا همزمان با سالگرد تولد این شاعر که به نوعی پدر شعر نوفارسی نیز لقب گرفته است، مروری داشته باشیم به زندگی پر فراز و نشیب او.
نیما یوشیج 21 آبان 1274 در روستای یوش واقع در استان مازندران به دنیا آمد. وی در خانواده‌ای کشاورز رشد یافت و مصائب زندگی روستایی را تجربه کرد. به‌رغم فقدان تحصیلات رسمی در سال‌های اولیه، اشتیاق نیما به ادبیات و شعر او را به مسیر خودآموزی سوق داد. خواندن و نوشتن اولیه را نزد آخوند ده فرا گرفت ولی دلخوشی چندانی از آخوند ده نداشت چون او را شکنجه می‌داد و در کوچه باغ‌ها دنبال نیما می‌کرد. وی در دوران تحصیل در مدرسه عالی سن لویی با زبان فرانسه و اشعار شاعران اروپایی آشنا شد و تأثیر آنها را در شعر خود به وضوح نشان داد.
در مدرسه از بچه‌ها کناره می‌گرفت و به گفته خود نیما با یکی از دوستانش مدام از مدرسه فرار می‌کرد و پس از مدتی با تشویق یکی از معلم‌هایش به نام «نظام وفا» به شعر گفتن مشغول شد و در همان زمان با زبان فرانسه آشنایی یافت و به شعر گفتن به سبک خراسانی مشغول شد. این مواجهه با سنت‌های ادبی متنوع بر سبک شعری او تأثیر گذاشت و به نیما کمک کرد تا از قالب‌های سنتی شعر فارسی جدا شود.
نیما یوشیج در مطالعه آثار شاعران بزرگی چون حافظ، سعدی و مولانا در شعر کلاسیک فارسی غرق شد. وی همچنین به کاوش در ادبیات غرب پرداخت و آثار شکسپیر، گوته و ویکتور هوگو را بررسی کرد. نیما اشعاری به زبان فارسی و مازندرانی سرود و در موضوعات مختلفی مانند طبیعت، عشق، اجتماع، سیاست، فلسفه و دین شعر نوشت. برخی از مشهورترین آثار وی عبارتند از: افسانه، ققنوس، آواز، شهریار، مرگ و دیوان نیما یوشیج.
مهم‌ترین اطلاعاتی که از زندگی نیما یوشیج در دست است مربوط می‌شود به خطابه او در نخستین کنگره نویسندگان ایرانی که تیرماه 1325 به دعوت انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی و با شرکت 78 نفر از نویسندگان، شاعران و محققان ایرانی برگزار شد. ریاست این کنگره را محمدتقی بهار بر عهده داشت و شاعران و نویسندگان مطرح آن دوران مانند احسان طبری، فاطمه سیاح، جلال آل‌احمد، صادق چوبک، م‌به‌آذین، صادق هدایت، علی‌اکبر دهخدا و نیما یوشیج در آن شرکت کردند. در این کنگره نویسندگان و شاعران با هدف یافتن راهکارهایی برای دفاع از حقوق صنفی خود، به تبادل‌نظر و رایزنی پرداختند.
انقلاب ادبی نیما یوشیج و تولد شعر نو
شاید در این زمان که شعر معاصر فارسی نسبت به شعر کلاسیک فارسی تغییرات بسیار پیدا کرده است و حتی دیگر از قواعد شعر نیمایی در اشعار معاصر فارسی خبری نیست و آن اسلوب و قواعد نیمایی نیز حالا مربوط به یک قرن پیشن‌اند، انقلاب ادبی نیما دست‌کم گرفته شود اما زمانی را تصور کنید که شاعر میراث‌دار قواعد چندین نسل شاعری بود و تخطی از قواعد سفت و سخت عروض و قافیه در حکم از اعتبار خالی کردن شعر به طور کلی بود. یا با قواعد پیشین شاعری می‌کردی یا شاعر نبودی.
در چنین فضایی نیما یوشیج دست به انقلابی شجاعانه زد. او که حالا پدر شعر نو خوانده می‌شود با تغییر دادن این قواعد طرحی نو در فضای فکری و شاعری ادبیات فارسی درانداخت و راه را برای تغییرات بعدی در شعر فارسی باز کرد. نیما یوشیج به قوانین کهن شعر فارسی پشت پا نزد و به طور کلی منکر آن نشد، بلکه تنها آنها را تغییر داد تا راه برای بیان فکری شاعر آن دوره هموارتر باشد.
تغییری که نیما یوشیج در شعر ایجاد کرد، از بین بردن تساوی ارکان عروضی یا همان وزن شعر و جابه‌جا شدن قافیه است. اشعار نیما یوشیج از وزن عروضی و قافیه تهی نیستند و این تغییری است که بعدها به واسطه دیگر شاعران چون شاملو و احمدرضا احمدی در شعر ایجاد شدند و شعر سپید را پدید آوردند. با این تغییر نیما یوشیج و عدم تساوی وزن عروضی کار شاعر راحت‌تر از پیش نشد بلکه حالا شاعر مجبور بود در شعر خیال‌انگیزی، تصویرسازی و عاطفه قوی‌تری را خلق کند که این عدم تساوی وزن شعر را در گوش فارسی‌زبان جبران کند.
پس همانطور که خود نیما یوشیج در خطابه خود در کنگره نویسندگان گفته بود، شعر آزاد گفتن کاری سخت‌تر از شعر گفتن به سبک و سیاق پیشین است. البته این انقلاب در شاعری تنها حاصل تلاش‌های نیما یوشیج نیست بلکه پیش از او و همزمان با او شاعران و روشنفکرانی بودند که در این راه تلاش می‌کردند اما در نهایت این اتفاق به سبب ممارست یوشیج در این راه به نام او ثبت شد و او بود که آماج تیر مخالفان و شاعران کلاسیک بود.
مضامین و موضوعات شعری نیما یوشیج
ویژگی شعر نیما یوشیج پرداختن به مضامین انقلابی، عاشقانه و شعور اجتماعی عمیق نهفته در اشعارش و به طور کلی رنجی بود که خود نیما اشاره کرد و این رنج جلوه‌ها و جنبه‌های گوناگون شخصی و اجتماعی داشت. او به پیچیدگی‌های وجود انسان، عشق، طبیعت و مصائب حاشیه‌نشینان توجه داشت. اشعار او اغلب نمایانگر تجربیات خودش از فقر، بی‌عدالتی و اشتیاقش برای جهانی بهتر بود. یکی از کارهای قابل توجه نیما یوشیج، استفاده او از زبان روزمره در شعر بود. او از زبان آرکائیک و آراسته شعر کلاسیک فارسی جدا شد و در عوض سبکی ساده‌تر و در دسترس‌تر را پذیرفت.
این انقلاب زبانی نه‌تنها شعر را به مردم عادی نزدیک کرد، بلکه راه را برای نسل‌های بعد شاعران هموار ساخت تا زبانی نو را تجربه کنند. تأثیر نیما یوشیج بر ادبیات فارسی بی‌بدیل است. ماجراجویی جسورانه او در زمینه زبان، مضامین و قالب‌ها، شالوده شعر نو فارسی را بنا نهاد. او الهام‌بخش نسل جدیدی از شاعران برای رهایی از سنت و کشف مرزهایی نو در بیان شاعرانه بود. او الهام‌بخش نسل جدیدی از شاعران برای رهایی از سنت و کشف مرزهایی نو در بیان شاعرانه بود.
شعر شاعر باید واضح‌تر از خود شاعر باشد
امروز از نیما یوشیج به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاعران پارسی‌گوی قرن بیستم تجلیل می‌شود. آثار او همچنان در میان خوانندگان محبوبیتی بسیار دارد و مشارکت‌های او به عنوان هنگامه‌ای بنیادین در تحول ادبیات فارسی شناخته می‌شود.
شعر او همچنان منبع الهام برای شاعران مشتاق و گواهی بر قدرت بیان هنری نیما یوشیج در به چالش کشیدن هنجارهای اجتماعی است. زندگی و آثار نیما یوشیج نشانی بر تعهد تزلزل‌ناپذیر او به آزادی هنری، عدالت اجتماعی و نیروی شعر است. رویکرد انقلابی او به زبان، مضامین و فرم شعر همچنان الهام‌بخش نسل‌های شاعر و خوانندگان است. نیما یوشیج با آثار خود اثری ماندگار در ادبیات فارسی برجا گذاشت و مسیر شعر نوی فارسی را برای همیشه تغییر داد. نیما یوشیج در مجموعه نامه‌ها و یادداشت‌هایش در کتاب «حرف‌های همسایه» می‌نویسد: «سعی کنید همانطور که می‌بینید بنویسید و سعی کنید شعر شما نشانی واضح‌تر از شما بدهد».
سوال‌های متداول درباره نیما یوشیج
نیما یوشیج کیست و چرا اینقدر مهم است؟ نیما یوشیج شاعری است که با نوآوری‌هایش در قالب و زبان شعر، تحولی بنیادین در شعر فارسی ایجاد کرد. او با شکستن قواعد سنتی شعر، راه را برای شاعران بعد از خود هموار کرد و به شعر فارسی زبان و نگاهی نو بخشید. به همین دلیل او را پدر شعر نوی فارسی می‌نامند.
مهم‌ترین نوآوری‌های نیما یوشیج در شعر چه بود؟ نیما یوشیج با شکستن قالب‌های عروضی سنتی، وزن‌های آزاد و نامنظم را به شعر آورد. او قافیه‌های یکسان را کنار گذاشت و به جای آن از قافیه‌های نیمه‌ای یا حتی بدون قافیه استفاده کرد. همچنین نیما به زبان روزمره و محاوره‌ای در شعر روی آورد و از واژگان جدید و تصاویری تازه استفاده کرد.
کدام‌یک از اشعار نیما یوشیج مهم‌تر است و چرا؟ «افسانه» یکی از مهم‌ترین اشعار نیما یوشیج است که به عنوان نخستین شعر نو در فارسی شناخته می‌شود. اما اشعار دیگری مانند «ققنوس» و «مانا» نیز از جمله آثار مهم نیما هستند.
تاثیر نیما یوشیج بر شعر فارسی چه بوده است؟ نیما یوشیج با نوآوری‌هایش، شعر فارسی را از قید و بندهای سنتی رها کرد و به آن آزادی بیان بخشید. او راه را برای شاعران نسل‌های بعد هموار کرد و شعر فارسی را به سمت مدرن شدن سوق داد.
زندگی شخصی نیما یوشیج چگونه بود؟ نیما یوشیج زندگی پرفراز و نشیبی داشت. او در روستایی در مازندران متولد شد و تحصیلات ابتدایی را در همان روستا گذراند. سپس به تهران آمد و در مدرسه‌های مختلف تحصیل کرد. یوشیج در طول زندگی خود با مشکلات مالی و خانوادگی زیادی روبه‌رو بود.
چرا مطالعه آثار نیما یوشیج برای علاقه‌مندان به ادبیات فارسی مهم است؟ مطالعه آثار نیما یوشیج به ما کمک می‌کند تا تحولات شعر فارسی را بهتر درک کنیم. با خواندن اشعار نیما، می‌توانیم با زبان و بیان شاعرانه او آشنا شویم و از زیبایی‌های آن لذت ببریم.
چه منابعی برای مطالعه بیشتر درباره نیما یوشیج وجود دارد؟ برای مطالعه بیشتر درباره نیما یوشیج می‌توانید به کتاب‌های نقد و تحلیل اشعار او، زندگینامه او، و مقالات و پژوهش‌های مختلفی که درباره او نوشته شده است، مراجعه کنید.
آیا نیما یوشیج فقط به شعر نو معروف است؟ اگرچه نیما یوشیج به عنوان پدر شعر نوی فارسی شناخته می‌شود اما او در زمینه‌های دیگری مانند نثر نیز آثار ارزشمندی دارد.
