به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، امتحانات نهایی دانشآموزان از فردا آغاز میشود و این در شرایطی است که آلودگی همچنان ادامه دارد و برخی کلاسهای درس بعضی استانها نیز به دلیل برودت هوا و بارش برف، غیرحضوری شده است.از سوی دیگر موضوع امتحانات نهایی و میزان تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور هم جزو دغدغههای کنکوریها است. در این خصوص با محسن زارعی رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزشوپرورش به گفتوگو نشستیم.
نخستین سؤال را با امتحانات آغاز کنیم. امتحانات پایه نهم به صورت هماهنگ انجام میشود. درباره این امتحانات توضیح میدهید؟ در پایه نهم، امتحانات به صورت هماهنگ استانی برگزار میشود؛ به این معنا که طراحی سؤالات توسط استان انجام میشود، اما تصحیح و نمرهدهی بر عهده معلمان است البته طبق آییننامه آموزشی، امکان طراحی ملی برای برخی دروس وجود دارد.
در پایه ششم هم برخی امتحانات به صورت هماهنگ است؟البته در امتحانات خرداد است. برای ایجاد آمادگی و در راستای تکالیف برنامه هفتم جهت اجرای سنجش ملی در پایان دورههای تحصیلی و توانمندسازی معلمان در زمینه ارزشیابی، سال گذشته امتحانات هماهنگ کشوری در پایه ششم برای دو درس ریاضی و علوم و در پایه نهم برای سه درس ریاضی، علوم و فارسی برگزار شد.در این امتحانات، سؤالات به صورت کشوری طراحی شدند، اما برگهها توسط معلمان تصحیح و نمرهگذاری شد. سبک جدید سؤالات باعث نگرانی دانشآموزان شد، زیرا با این نوع سؤالات آشنایی نداشتند.
ارزشیابیهای مرسوم دچار انحرافاتی هستند
با وجود این، طراحی سؤالات بر اساس چارچوب کتاب درسی انجام شده بود و توصیه شد سؤالات به سمت آزمونهای عملکردی هدایت شوند در این نوع آزمونها، هدف ارزشیابی، رسیدن دانشآموز به شایستگیها است، نه صرفاً پاسخگویی به سؤالات حفظی. این تغییر نشان داد که ارزشیابیهای مرسوم دچار انحرافاتی هستند و اجرای یک سیستم استاندارد نیازمند آمادهسازی معلمان، دانشآموزان و خانوادهها است. یکی از اهداف اصلی این طرح، آشنایی معلمان با ارزشیابی عملکردی و انتقال این سبک به امتحانات کلاسی، بهویژه نوبت اول، بود تا تأکید بر دستیابی به شایستگیها جایگزین حفظیات شود. هدف صرفاً این نیست که در ارزشیابیها سؤالاتی مبتنی بر محفوظات مطرح شود و بر اساس آن نمرهای به دانشآموز داده شود.به دنبال توسعه توانمندسازی معلمان هستیم و به کمک دبیرخانه راهبری سنجش و با همکاری متخصصان ارزشیابی، بستههای آموزشی برای تمام دورههای تحصیلی در حال تولید است تا در اختیار معلمان قرار گیرد تا با مفاهیم ارزشیابی همچون ارزشیابی برای یادگیری، ارزشیابی از یادگیری و آزمون های عملکردی آشنا شوند.سال گذشته نیز همایش «سواد سنجش» با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد و تفاهمنامهای با گروه روانشناسی و علوم تربیتی این دانشگاه به امضا رسید تا در این زمینه همکاریهایی صورت گیرد.در حال حاضر، گروه سنجش و اندازهگیری این دانشگاه با همراهی دبیرخانه راهبری سنجش مشغول تولید بستههای آموزشی برای معلمان هستند. همچنین برنامهریزی شده است تا این بستهها به صورت فایلهای آموزشی استاندارد در استودیوها ضبط شود و در اختیار معلمان قرار گیرد تا با این سبک از ارزشیابی بیشتر آشنا شوند.
امتحانات دی برای ایجاد سابقه تحصیلی یا ترمیم نمرات نیست
آیا مدارس میتوانند بعد از برگزاری هر امتحان نوبت اول، دانشآموزان را تعطیل کنند؟روال عادی طبق آییننامه آموزشی این است که مدارس در ایام امتحانات نوبت اول دایر باشند. اما برای دو هفته امکان دریافت مجوز تعطیلی وجود دارد، بهطوری که مدیر مدرسه میتواند از کمیسیون منطقه درخواست کند تا دانشآموزان بعد از امتحانات به خانه بروند.*فارس: امتحانات نهایی دی از فردا آغاز میشود؟ این امتحانات چه تفاوتی با امتحانات خرداد دارند؟امتحانات دی از دوم دی آغاز میشود و برنامه آن به استانها و مدارس خارج از کشور ارسال شده است. ساعت برگزاری امتحانات ۱۰:۳۰ صبح است تا مشکلات تردد در هوای سرد کاهش یابد.این امتحانات ویژه دانشآموزان پایه دوازدهم است که درس افتاده دارند و نکته مهم این است که این امتحانات برای ایجاد سابقه تحصیلی یا ترمیم نمرات نیست، بلکه صرفاً برای جبران دروس افتاده و دریافت دیپلم است.
برگزاری امتحانات نوبت اول تا ۲۴ دی یعنی پیش از ایام اعتکاف انجام شود
در بحث برگزاری امتحانات نوبت اول دانشآموزان، تصحیح و طراحی امتحانات نوبت اول بر عهده معلمان است. با این حال، برای آمادهسازی دانشآموزان برای امتحانات نهایی، توصیه شده است طراحی سؤالات بر اساس راهنمای عمل، جدول محتوا و ارزشیابی استاندارد انجام شود. چارچوب استاندارد بر اساس اهداف برنامه درسی و کتاب درسی است تا دانشآموزان با سبک سؤالات نهایی آشنا شوند و دیگر نیازی به برگزاری آزمونهای شبهنهایی نیست، زیرا این آزمونهای مکرر موجب خستگی دانشآموزان میشود.برای سایر دورههای تحصیلی نیز توصیه شده است که برنامهریزی و برگزاری امتحانات نوبت اول را تا ۲۴ دی یعنی پیش از ایام اعتکاف، انجام دهند.برنامهریزی، طراحی و اجرای امتحانات نوبت اول در تمام دورههای تحصیلی کاملاً در اختیار مدارس است و هیچ مداخلهای از سوی وزارتخانه، استان یا مناطق صورت نمیگیرد.
امتحانات نهایی دی مختص دوازدهمیهایی است که برخی دروس را قبول نشدهاند
گفتید امتحانات نهایی دی برای ایجاد سابقه تحصیلی و ترمیم نمره نیست. برای چه کسانی است؟ امتحانات نهایی دی مختص دانشآموزان پایه دوازدهم است که برخی دروس را قبول نشدهاند. این دانشآموزان با شرکت در امتحانات دی و قبولی در دروس افتاده، میتوانند مدرک دیپلم خود را دریافت کنند.دانشآموزانی که قصد ادامه تحصیل در رشتههای کمرقابت را دارند، نیازی به شرکت در امتحانات نهایی ندارند و میتوانند از طریق آزمونهای جبرانی برگزارشده توسط مدارس و معلمان، دیپلم خود را دریافت کنند. 85 درصد پذیرش دانشگاهها صرفاً بر اساس سابقه تحصیلی و معدل کل دیپلم انجام میشود.دانشآموزان شاخه فنی و حرفهای امتحانات نهایی ندارند و براساس معدل دیپلم خود در رشتههایی که صرفاً بر اساس سابقه تحصیلی پذیرش دارند، شرکت میکنند.
سوابق تحصیلی تنها بر اساس امتحانات خرداد ایجاد میشود
تأثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور لحاظ میشود و این موضوع برای ۱۵ درصد رشتههای پرطرفدار دانشگاهها است. بر این اساس، سوابق تحصیلی پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم تنها بر اساس امتحانات نوبت خرداد تولید میشود. این کار به این دلیل است که باید ترازمندی صورت گیرد و جامعه آزمودنی در یک آزمون همگن شرکت کنند.ممکن است گفته شود که برخی دانشآموزان اصلاً قصد ندارند به دانشگاه بروند و فقط میخواهند دیپلم بگیرند یا به رشتههای بدون کنکور دانشگاهها وارد شوند پس چرا باید در امتحانات نهایی شرکت کنند. در این صورت، این دانشآموزان میتوانند از فرآیندهای مربوط به کنکور و امتحانات نهایی خارج شوند.برای این افراد، در پایههای دهم و یازدهم آزمونهای جبرانی برگزار میشود که این آزمونها نهایی نیستند و توسط مدرسه و معلم برگزار میشوند. این دانشآموزان میتوانند با شرکت در این آزمونهای جبرانی، نمرات لازم را کسب کرده و مدرک دیپلم خود را دریافت کنند.
، بسیاری از افراد تصور میکنند که برای ورود به دانشگاه باید در کنکور شرکت کنند
چرا این موارد به دانشآموزان اطلاعرسانی نمیشود؟سازمان سنجش باید این موضوع را روشن کند که همه افراد برای ورود به دانشگاه نیاز به شرکت در آزمون سراسری و تولید سابقه تحصیلی ندارند. اگر رشتهای که فرد قصد دارد وارد آن شود جزو رشتههای پرطرفدار باشد، باید این مسیر را طی کند. اما اگر رشته انتخابی از این دسته نباشد، نیازی نیست که خود را درگیر این فرآیند کند.متأسفانه، بسیاری از افراد تصور میکنند که برای ورود به دانشگاه باید در کنکور شرکت کنند و سابقه تحصیلی داشته باشند. این تصور نادرست است. تنها ۱۵ درصد از شرکتکنندگان، یعنی حدود ۱۵۰ هزار نفر باید این مسیر را طی کنند یعنی حدود ۱۵۰ هزار باید در رقابت رشتههای پرطرفدار شرکت کنند و ۸۵۰ هزار نفر نیازی به شرکت در آزمون سراسری ندارند. این افراد نباید نگران نمرات خود در امتحانات نهایی باشند، چرا که تنها راه آنها برای ورود به دانشگاه، امتحانات نهایی نیست.تغییرات جدید به خانوادهها و دانشآموزان کمک میکند تا مسیر خود را بر اساس تواناییها و شرایط واقعی برنامهریزی کنند. اگر دانشآموزی نمرات ضعیفی در امتحانات نهایی کسب کند، خانوادهها میتوانند تصمیم بگیرند که به جای رقابت برای رشتههای پرطرفدار، مسیر دیگری را انتخاب کنند.
عموماً در مدارس خاص، فعالیتهای آموزشی خارق العادهای صورت نمیگیرد
مرکز پژوهشهای مجلس به تازگی در گزارشی درباره مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی، معدل مدارس مختلف کشور شامل مدارس سمپاد، نمونه دولتی، شاهد، غیردولتی و دولتی عادی را منتشر کرده است. معدل مدارس دولتی ۸.۹۶ و غیردولتی ۱۰.۳۷ است و این نشان دهنده عملکرد ضعیف مدارس است. چرا چنین نمراتی داریم؟نکته اول این است که مدارس سمپاد، شاهد، نمونه دولتی هم جزو مدارس دولتی محسوب میشوند، اما باید در نظر داشت هر جا غربالگری انجام میشود و دانشآموزان بر اساس معدل تفکیک میشوند، بدیهی است عملکرد دانشآموزان آن مدارس میتواند بهتر باشد. به عنوان مثال از دانشآموزانی که با شرط معدل در مدارس حضور دارند انتظار میرود سطح عملکرد آنها، مدرسه را ارتقا دهد.با این وجود بررسیها نشان می دهد عموماً در مدارس خاص، فعالیتهای آموزشی خارق العادهای صورت نمیگیرد، زمانی که دانشآموزان مستعد را به یک مدرسه سوق دهیم، طبیعی است که عملکرد آن مدرسه میتواند بهتر باشد که عمده این موفقیتها هم مربوط به عملکرد دانشآموزان است، نه صرفاً خود مدارس.
پیام مشاوران تحصیلی به دانشآموزان مدارس غیردولتی
مدارس غیردولتی خاص با آزمون ورودی، شرط معدل و مصاحبه دانشآموزان با استعداد را انتخاب میکنند که این انتخابها باعث ایجاد رقابت بین دانشآموزان با شرایط ویژه میشود و بدیهی است که میتواند در عملکرد مدرسه مؤثر باشند. در عموم مدارس غیر دولتی یکی از دلایل قابل توجه پایین بودن معدل این است که عمدتاً در این مدارس تمرکز بیشتر بر برنامهریزی مبتنی بر آمادگی برای کنکور است و نسبت به امتحانات نهایی حساسیت کمتری وجود دارد.
مدارس غیردولتی در سال اول که امتحانات نهایی تأثیر قطعی در پذیرش دانشگاهها داشتند، این رویکرد را داشتند. چرا در امتحانات نهایی ۱۴۰۳ عملکرد آنها همچنان پایین است؟در سال ۱۴۰۳، مدارس غیردولتی رویکرد خود را تغییر دادند اما این تغییر به صورت کامل شکل نگرفت. عموم این مدارس با استفاده از مشاوران تحصیلی که اهداف برنامه درسی و کتابهای درسی را اولویت خود قرار نداده بودند به دانشآموزان این پیام را میدادند که اگر در آزمونهای نهایی موفق نبودید، میتوانید از طریق کنکور آن را جبران کنید که این راهنمایی مناسبی برای آنان نیست؛ چرا که در کنکور، دروس عمومی مورد ارزشیابی قرار نمیگیرد و این ارزشیابی صرفاً از طریق آزمونهای نهایی صورت میگیرد.
برخی معلمان مدارس دولتی به دانشآموز جزوه میدهند
به نظر شما دلیل عملکرد پایین مدارس غیردولتی، این موضوع است؟این یکی از عوامل است، اما هنوز تحلیل دقیقی در این زمینه انجام نشده است. البته تعداد دانشآموزان در مدارس غیردولتی نسبت به مدارس دولتی کمتر است که این عامل میتواند برای جبران عملکرد تحصیلی دانشآموزان این مدارس موثر باشد.در مدارس دولتی نیز برخی معلمان به جای آموزش کتاب درسی، با تهیه جزوه، تدریس و آزمون از جزوهها، کتابهای درسی را به حاشیه میبرند که این عامل با توجه با اینکه در آزمونهایی نهایی، سؤالات صرفاً از کتاب درسی طراحی میشود میتواند باعث اُفت عملکرد تحصیلی و توفیق کمتر در امتحانات نهایی شود. ذکر این نکته مهم است، زمانی که اعلام میشود میانگین نمرات دانشآموزان به فرض مثال ۱۰ است به معنای آن است که ۵۰ درصد اهداف کتابهای درسی محقق شده است. این میانگین نشان دهنده وضعیت بحرانی نیست؛ چون سقف انتظار ما نمره ۲۰ است که میتوان گفت اهداف به طور کامل محقق نشده است.
در امتحانات نهایی وزارت آموزش و پرورش، ارزشیابی به صورت استاندارد صورت میگیرد
به عنوان مثال در یکی از دانشگاههای معتبر کشور کسب معدل ۱۵ برای خیلی از دانشجویان دست نیافتنی است. آیا این به معنای عملکرد ضعیف دانشگاه است؟ یا نشان دهنده آن است که ارزشیابی در این دانشگاه سطح استاندارد خود را حفظ کرده و در ارزشیابی، معیارهای استاندارد همواره مورد توجه است و از آن عدول نمیشود و به جای کاهش سطح استاندارد، انتظار دارند دانشجویان عملکرد خود را ارتقا دهند. در امتحانات نهایی وزارت آموزش و پرورش، ارزشیابی هم به صورت استاندارد صورت میگیرد و دانشآموزان باید خود را به سطح استاندارد نزدیک کنند و البته باید هنجارهای جامعه را نیز مدنظر قرار داد. بهطور مثال در حال حاضر میانگین معدل پایه دوازدهم ۱۰.۸۹ است که به عنوان هنجار عملکرد تحصیلی دانشآموزان این پایه در سطح کشور شناخته میشود. اگر در جایی این میانگین پایینتر باشد، باید گفت که کیفیت آموزشی در آن منطقه جای تأمل جدی و نیاز به بررسی و اتخاذ اقدامات اصلاحی است.
در تحلیلها چه دلایلی برای معدل پایین دانشآموزان شناسایی شد؟ نکته دیگر اینکه اگر امتحانات نهایی استاندارد است و دانشآموزان باید خود را به این استاندارد نزدیک کنند، آیا شرایط آموزش در مدارس نیز استاندارد است؟ آیا معلمان، توانمند هستند؟ آیا امکانات آموزشی مناسب فراهم شده است؟ آیا کلاسهای درس با تراکم مناسب برگزار میشود؟
مصوبه تأثیر قطعی سوابق تحصیلی باعث شده است دانشآموزان طی سه سال نسبت به ایجاد سابقه تحصیلی اقدام کنند و در این سه سال فرصت کافی برای برنامهریزی و موفقیت در ورود به آموزش عالی فراهم است و با اطمینان خاطر بیشتری دانشآموزان تواناییهای تحصیلی خود را بروز میدهند. البته آزمون سراسری حاصل سابقه تحصیلی و کنکور است.باید از زوایای مختلف، وضعیت مدارس توصیف و تحلیل شود تا اقدامات عملیاتی در سطح مدرسه متناسب با وضعیت موجود صورت گیرد. امسال، تحلیل جامعی از وضعیت آموزشی هر مدرسه به مدیران مدار س ارائه شد. این تحلیل شامل نیمرخ آموزشی مدرسه به تفکیک پایه، رشته و مقایسه با میانگین منطقه و استان و عملکرد سال گذشته است.
بررسی وضعیت دانشآموزان با تحلیل سؤالات دروس آزمونهای نهایی
در این راستا طی بخشنامهای به تمامی استانهای کشور انتظارات برای بهبود ارتقای کیفیت آموزشی در سطح استان، منطقه و مدارس ارائه شد و توصیه شد با اجرای برنامههای عملیاتی، ارتقای کیفیت آموزشی در مدارس بهبود یابد.همچنین با تحلیل سؤالات دروس آزمونهای نهایی(تحلیل سؤال به سؤال) وضعیت دانشآموزان در مباحث درسی مورد تحلیل قرار گرفت و این تحلیلها مبنای ارزشمندی برای بهبود و شناسایی نقاط قوت و ضعف دانشآموزان است. همچنین این فرآیند به معنای انجام یک نیازسنجی آموزشی دقیق است که بر اساس آن برنامهریزی هدفمند صورت میگیرد. وقتی معلمان نتایج را مشاهده میکنند و میبینند که دانشآموزانشان در برخی سؤالات با مشکل مواجه شدهاند، ممکن است به این نتیجه برسند که نتوانستهاند آن موضوع را به خوبی آموزش دهند و در نتیجه، برای بهبود تدریس خود تلاش خواهند کرد که میتواند اساس توانمندسازی دبیران را به صورت موضوعی تخصصی نیز مورد توجه قرار گیرد.به علاوه، این تحلیلها به دبیرخانههای کشوری دروس، گروههای آموزشی و گروههای درسی مستقر در دفتر تألیف کتابهای درسی ارسال شده است و در صورتی که دادهها نشان دهنده این باشد که اغلب دانشآموزان در یک مبحث درسی مشکل دارند، بازنگری کتاب های درسی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
مناطق مرزی کشور با مشکلات بیشتری در زمینه کیفیت آموزش مواجه هستند
مرکز پژوهشها در گزارش اخیر خود اشاره کرده است که به دلیل تفاوت زیاد میان معدل دانشآموزان مدارس دولتی عادی با مدارس خاص، مصوبه کنکوری بر خلاف عدالت و بیشتر به نفع مدارس خاص بوده است. نظر شما چیست و چقدر این موضوع را قبول دارید؟
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در خصوص بررسی در بازنگری سهمیهها و رقابت منطقهای و تأثیری که سهمیه مناطق در تحقق عدالت در کنکور دارد، پیشنهاد شده است و هم اکنون داوطلبان بر اساس سهمیهها و رقابت منطقهای سنجیده میشوند.بهعنوان مثال، دانشآموزان منطقه ۳ فقط با دانشآموزان منطقه ۳ رقابت میکنند. مرکز پژوهشها هم بر این نکته تأکید کرده که این سهمیهبندی به تنهایی برای برقراری عدالت آموزشی کافی نیست که این موضوع باید مورد بحث کارشناسی قرار بگیرد و اگر نیاز به افزایش سهمیه مناطق هست، این موضوع دنبال شود.سال گذشته در تحلیل آزمونهای نهایی نقشهای از وضعیت میانگین نمرات دانشآموزان پایه دوازدهم کشور منتشر کردیم که نشان داد مناطق مرزی کشور با مشکلات بیشتری در زمینه کیفیت آموزش مواجه هستند. این وضعیت ناشی از عوامل متعددی است، از جمله مشاغل خاصی که در این مناطق رایج است، بافت فرهنگی، قومیتی، اقتصادی و جمعیتی که تأثیر قابل توجهی بر وضعیت آموزشی این مناطق دارد. این عوامل باعث شدهاند که وضعیت آموزش در این مناطق ضعیفتر باشد و نیاز به برنامهریزی جدیتر برای ارتقای کیفیت آموزش در این مناطق احساس میشود.
در آزمونهای نهایی سال ۱۴۰۳، استانهای خوزستان و خراسان رضوی در میان مناطق مرزی بهبود وضعیت نسبی داشتهاند، اما هنوز از میانگین کشوری عقب هستند. در حالی که استانهایی مانند سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان همچنان در وضعیت قبل هستند و نیاز به اقدام و توجه جدی دارند.
آیا امکان تغییر مصوبه کنکوری وجود دارد؟
در خصوص امکان اصلاح مصوبه کنکوری باید گفت طبق قانون امکان اصلاح وجود دارد، اما نظرات کارشناسان و خبرگان این است که این اصلاحات باید بر مبنای پژوهشها و بررسیهای دقیق انجام شود.در جلسه اخیر شورای عالی آموزش و پرورش، وزیر آموزش و پرورش نیز نظرات خود را مطرح کرد و قرار شد نظرات اعضای شورای عالی آموزش و پرورش برای بررسی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود.برخی اعضا، از جمله آقای دکتر فانی وزیر اسبق آموزشوپرورش بیان کرد که اظهارات مبنی بر افزایش استرس به دلیل مصوبه کنکوری باید با پژوهش و شواهد مستند اثبات شود.به گفته ایشان، استرس بخشی طبیعی از هر آزمون است و در حال حاضر استرس دانشآموزان به جای اینکه تنها در چهار ساعت کنکور متمرکز باشد، در سه سال از امتحانات نهایی توزیع شده است.
یکی از دغدغه کنکوریها، ترمیم نمره است؛ چرا دفعات ترمیم نمره افزایش نمی یابد؟
در خصوص بحث ترمیم نمرات، هر داوطلب میتواند تنها یکبار برای ترمیم نمرات اقدام کند. این موضوع در مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش به صراحتا اشاره شده است که این امکان فقط یکبار است و تصمیمی برای تغییر آن وجود ندارد.