به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ نوزدهمین نشست مجمع دانشگاهیان انقلاب اسلامی با حضور چنارانی مدیرکل سابق تلفیق سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر، معاونان و اساتید دانشگاه‌ها با موضوع بودجه، ناترازی‌های آن و سهم بودجه آموزش عالی در سال آینده برگزار شد.
در ابتدای این مراسم چنارانی به تشریح نحوه تدوین و توزیع بودجه همچنین وضعیت دخل و خرج دولت پرداخت و گفت: سال آینده دومین سالی است که بودجه کشور به صورت دو مرحله‌ای نگاشته می‌شود. در مرحله اول سقف احکام نهایی و در مرحله دوم نیز بودجه بین بخش‌ها و دستگاه‌های مختلف توزیع می‌شود.
وی در ادامه تصریح کرد: قسمت اصلی و کلان بودجه‌ریزی در مرحله اول است که در آن سقف احکام نهایی می‌شود؛ که این اقدام یکی از تغییرات مثبت بودجه‌ریزی است که امسال اتفاق افتاد. در واقع عمده مصارف دولت در همان سقف بودجه اعمال شده قرار دارد. این در حالی است که در گذشته در بودجه عمومی صرفا مصارف عمومی و مواردی از قبیل هدفمندی حوزه یارانه‌ها، بدهی‌ها و غیره را داشتیم اما امسال شرایط تغییر کرد و کل دخل و خرج کشور در سال آتی مشخص شد.
مدیرکل سابق تلفیق سازمان برنامه و بودجه با اشاره به رشد ۶۶ درصد بودجه دولت در مقایسه با سال‌های گذشته خاطرنشان کرد: با توجه به افزایش میانگین ۲۰ تا ۳۰ درصدی نرخ حقوق، ۴۷ درصدی بودجه شرکت‌ها، همچنین رشد ۵۰ درصدی بودجه منابع و مصارف نظیر دانشگاه‌ها، اینکه ما سقف احکام بودجه را در سال ۱۴۰۳ برداشتیم اتفاق خوبی است و امیدوارم این روند در سال آینده نیز ادامه داشته باشد.
متاسفانه در حالی که سقف کل بودحه سال ۱۴۰۳ رشد ۶۶ درصدی را داشته است، میزان درآمدهای ما ۴۰ درصد افزایش یافته است؛ پس در هنگام نگارش بودجه نوعی از ناترازی شکل گرفته که در اجرا بیشتر نیز خواهد شد. در واقعیت طراز عملیاتی بودجه یعنی میزانی که دخل و خرج ما در بودجه با هم نساخته و ما برای جبران از منابع آینده استفاده کرده‌ایم یا سرمایه فروخته‌ایم. این عدد برای امسال ۳۰۰ و برای سال آینده نیز حدود ۸۰۰ همت است. قاعدتا این کمبود بودجه نیز از فروش سرمایه و تراز مالی اوراق جبران می‌شود.
هزینه جاری کشور برای امسال حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ همت بوده است که برای سال آینده ۳۰۰۰ همت پیش‌بینی شده است. این هزینه‌ها برای بخش عمرانی نیز ۵۶۰ همت می‌باشد. تملک مالی نیز ۳۱۰ همت برآورد می‌شود. ۹۰۰ همت هم برای هدفمندی یارانه‌ها در نظر گرفته شده است.
مدیرکل سابق تلفیق سازمان برنامه و بودجه تاکید کرد: کل درآمد کشور برای سال آینده از ۱۵۰۰ به ۲۲۰۰ همت افزایش یافته است اما در حوزه نفت رشد چندانی نداشته‌ایم و ۵۰ درصد رشد بودجه در دارایی و سرمایه صورت گرفته است.
اگر بخواهیم به طور واقعی به بودجه نگاه کنیم جدا از اینکه درآمدهای بودجه محقق شود یا نه، شاهد مفهوم کسری پنهان در بودجه هستیم.
این کارشناس بودجه اظهار کرد: بنابراین ۱۸۰۰ همت کسری شکلی بودجه داریم که دخل و خرج با هم همخوانی ندارند و ۶۰۰ همت نیز کسری پنهان بودجه داریم. به این معنی که ما مصارف را نوشتیم اما برای آن بودجه‌ای پیدا نکردیم. مهمترین نقدی که به بودجه وارد می شود این است که از سمت مصارف تراز شده است نه از سوی منابع.
میزان تولید نفت برای سال آینده ۳ میلیون ۷۰۰ هزار بشکه در روز در نظر گرفته شده است. در حالی که تا به امروز آخرین تولید نفت در کشور ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه بوده است. نکته‌ای که وجود دارد با توجه به اینکه بخش عمرانی سهمی در بودجه عمرانی کشور ندارد، بنابراین سهم آن از درآمد نفت کسر می‌شود یعنی هر اندازه که نفت فروختیم سهم بخش عمرانی نیز پرداخت خواهد شد.
موضوع دوم که احتمال تحقق آن در منابع مالی پایین است واگذاری شرکت‌های دولتی می‌باشد. در واقع اگر این امر تحقق‌پذیر بود می‌فروختیم تا امسال با کسری بودجه مواجه نشویم. دولت دنبال این هست تا پایان سال ۲۰۰ همت اوراق بگیرد که این موضوع فشار زیادی به بازار وارد خواهد کرد. وی افزود: خوشبینانه‌ترین پیش‌بینی رشد اقتصادی برای سال آینده ۳ درصد است. اگرچه قانون برنامه ۸ درصد رشد را تاکید کرده است که این امر قابل تحقق نیست ما سال اینده با رکود مواجه هستیم که ممکن است این رشد به بیشتر از دو ونیم درصد نرسد.
این کارشناس بودجه با بیان اینکه سال آینده انتظار افزایش تورم را داریم، تاکید کرد: پیش‌بینی ما برای تورم جاری کف ۳۰ درصد بود. بهترین کار این بود که ما بودجه‌ای را طراحی می‌کردیم تا این میزان تورم را به کانال ۲۰ برسد. اگر دولت میزان تورم را در همان ۳۰ درصد حفظ می‌کرد شرایط بهتری داشتیم. متاسفانه تورم ماهیانه نقطه به نقطه ما در حال حاضر صعودی است و این میزان تا پایان سال افزایشی یعنی حدود ۳۵ درصد نیز خواهد بود.
مدیرکل سابق تلفیق سازمان برنامه و بودجه به راهکار جبران کسری بودجه اشاره کرد و تاکید کرد: تنظیمات کشور ما، تنظیمات هزینه‌ای است. به طور مثال از دانشگاه‌های ما گرفته تا خود سازمان برنامه و بودجه هزینه‌ای هستند. این نمونه اقتصاد دولتی کشور ما است. یکی از این تنظیم درآمدها مالیات بود که بیش از رشد اسمی، رشد کرد. متاسفانه علی‌رغم اینکه تصمیمات خوبی در این زمینه گرفته شد به طوریکه دو تا سه دهک اول از پرداخت مالیات معاف شوند. اگر چه ما در لایحه بودجه هم نوشته بودیم افراد تا دهک های ۷ و ۸ از پرداخت مالیات معاف شوند و تمرکز مالیات بر روی مجموع مالیات باید می‌رفت.
اولین کار برای جبران کسری بودجه این بود که رشد سنگینی که در هزینه‌ها داشتیم را کنترل کنیم امسال این هزینه ها ۱۸۰۰ همت است اگر ۳۰ درصد به این رقم اضافه کنیم به ۲۴۰۰ همت می رسد.
تفاوت ۳۰ درصد رشد بودجه یا باید در عرصه‌های عمرانی و زیرساختی کشور رشد کند یا اینکه در قالب حقوق پرداخت شود. یا اینکه به صورت کلی این تفاوت حذف شود.
مدیرکل سابق تلفیق سازمان برنامه و بودجه اظهار کرد: حدود ۳۰۰همتی که کسری بودجه در سال ۱۴۰۳ روی داده به دلیل اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها است. بنابراین ما در بودجه فعلی حدود ۵۰۰ همت کم داریم و اگر دولت طرح‌های خود را در بخش هدفمندی یارانه ها نتواند انجام دهد این میزان بسیار افزایش خواهد یافت.
حدودا بودجه جاری دانشگاه ها و زیرمجموعه‌های این مراکز در سال ۹۶ حدود ۷ همت بوده است که به بیش از ۴۷ همت افزایش یافته است. البته عمده هزینه‌های این مراکز اجتناب ناپذیر است. میزان رشد بودجه دانشگاه‌ها و مراکز زیرمجموعه در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۱۰ درصد رشد بوده است. میزان بودجه هزینه‌ای کل آموزش عالی در سال جاری ۵۲ همت است. به طور کلی سهم آموزش عالی در رشد بودجه‌ها برای سال ۱۴۰۳ نزولی بوده است.
میزان رشد بودجه دانشگاه‌ها در سال ۱۴۰۰ حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد بوده است. ما از سال ۹۶ تا کنون رشد بودجه داشتیم. اگر میزان بودجه امسال آموزش عالی را که ۵۲ همت است ۶۶ درصد رشد بدهیم شرایط مناسبی از نظر بودجه ای نخواهیم داشت. بنابراین تنظیمات مالی کشور باید سمت تولید پیش برود.
علیرضا رهایی در نوزدهمین نشست مجمع دانشگاهیان انقلاب اسلامی که در این دانشگاه برگزار شد، به شرایط منطقه‌ای و درگیری‌های اخیر در سوریه اشاره کرد و گفت: ما در منطقه با شرایطی مواجه بودیم که رژیم اشغالگر قدس به‌رغم همه جنایت‌ها در مقابل استقامت مردم لبنان تسلیم شد و آتش‌بس را پذیرفت؛ گرچه شاید این آتش‌بس شکننده و ناپایدار باشد. اما در مقابل بلافاصله با تهاجمی که توسط نیروهای نیابتی به سوریه صورت پذیرفت، تلاش شد این حلقه مهم از محور مقاومت قطع شود. متأسفانه این وضعیت به شهادت جمعی از مردم سوریه منجر می‌شود که سال‌هاست در معرض تهدید این نیروهای تروریستی قرار دارند.
وی در ادامه به موضوع دوم نشست پرداخت که مسائل مرتبط با وضعیت بودجه آموزش عالی و مرور دورنمای رشد آن در افق سال آینده کشور است.
رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان اینکه کشور ما با محدودیت‌های مختلفی مواجه است، افزود: از این جهت سازوکار بودجه ۱۴۰۴ انقباضی است به نظر می‌رسد این انقباض در حوزه‌های آموزشی به ویژه آموزش عالی بیشتر باشد. شاید در این هنگامه دفاع چندانی نیز از تربیت نیروی انسانی و رشد تحقیق و پژوهش در کشور صورت نگیرد و به خاطر مغفول ماندن این حوزه، چه‌بسا بودجه دانشگاه‌ها با محدودیت سنگین‌تری هم مواجه شود.
رهایی با بیان اینکه دانشگاه صنعتی امیرکبیر تلاش زیادی برای جبران کسری بودجه خود داشته است، عنوان کرد: در حال حاضر سعی می‌شود ارتباط سازنده‌ای با مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه برقرار شود تا گشایش محسوسی در این زمینه ایجاد گردد.
وی با بیان اینکه وضعیت بودجه آموزش عالی، می‌تواند روند توسعه این حوزه در آینده را مشخص کند، گفت: اینکه آیا در سال آینده در این حوزه امکان توسعه فراهم است به سهم بودجه این عرصه از بودجه کشور بستگی دارد.
رهایی با تاکید بر اینکه وضعیت لایحه بودجه دورنمای خوبی از بودجه سال آینده را نشان نمی‌دهد، گفت: بحث ناترازی که در بودجه مطرح شده است این احتمال را مطرح می‌کند که اوراق و سایر موارد جایگزین، پشتوانه نقد شوندگی لازم را نداشته باشد. پس لحظات خاص و مهمی است که با اتفاقات و تغییرات مثبت، برای بهبود شرایط آینده گام برداریم.
این استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر تاکید کرد: سهم آموزش عالی از بودجه کشور کمتر از ۳ درصد است.یعنی سهم کشور برای برنامه‌ریزی نیروی انسانی، توسعه تحقیقات و سایر امور علمی کمتر از ۳ درصد از بودجه کل است که این دور از دغدغه‌های بلند و متعالی است که همواره مطرح می‌شود. بنابراین برای برون‌رفت از این وضعیت باید اختیارات بیشتری به دانشگاه‌ها داده شود تا این مراکز تصمیماتی برای جبران کسری بودجه و تامین نیازهای مالی خود اتخاذ کنند.
گزارش از عرفان عباسی
