به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ 281 روز از سال ۱۴۰۳ می‌گذرد و تهران از ابتدای امسال تا الان فقط ۵ روز هوای پاک و ۱۷۷ روز هوای قابل قبول داشته و بقیه روزها یا ناسالم بوده‌اند یا بسیار ناسالم.
یعنی ما تقریبا نیمی از سال را در هوای آلوده نفس کشیده‌ایم. آلودگی‌ای که آسیب‌های زیادی همراه خود دارد؛ از آسیب‌های مغزی گرفته تا انواع سکته، حملات آسم، تنگی نفس، تشدید بیماری‌های قلبی و حتی مرگ زودرس. دیگر شهرهای بزرگ کشور هم تقریبا وضعیت مشابهی دارند و حال و روز بهتری از پایتخت ندارند.
سالانه حدود ۴۵ هزار نفر در کشور به دلایل منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که ۷۰۰۰ تا ۹۰۰۰ مورد از این مرگ‌ومیرها مربوط به ساکنان تهران است. به گفته کارشناسان، آلودگی هوا سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار به اقتصاد کشور و حدود ۲.۵ میلیارد دلار به اقتصاد پایتخت خسارت می‌زند.
باید ببینیم با کدام آلاینده مواجه‌ایم
دولت‌ها تاکنون کاری برای رفع معضل بزرگ آلودگی هوا انجام نداده‌اند و "قانون هوای پاک" سال‌ها است که فراموش شده و در حال خاک خوردن است. تنها کاری که در زمان آلودگی حاد هوا در پایتخت انجام می‌شود، تعطیلی ادارات دولتی و بانک‌ها، غیرحضوری شدن مدارس و دانشگاه‌ها و طرح زوج و فرد خودروها از درِ منازل است.
در این میان افراد زیادی هستند که شغل دولتی ندارند و مجبورند صبح زود؛ یعنی در ساعات اوج آلودگی هوا از خانه بیرون بزنند و عصر یا شب به خانه برگردند که در هر دو حالت در معرض سموم آلاینده‌ها و آسیب‌ها و بیماری‌های ناشی از آن هستند. با این حساب افراد شاغل غیردولتی در هوای آلوده باید چطور مراقب سلامت خود باشند؟
دکتر مصطفی قانعی، پزشک محقق، فوق تخصص بیماری‌های ریه و عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی در گفتگو با همشهری‌آنلاین در پاسخ به این که آیا بالاخره ماسک تاثیری در مقابله با آلاینده‌ها دارد یا نه، می‌گوید: در بحث آلودگی هوا مهم است که بدانیم با چه نوع آلاینده‌ای مواجه هستیم. مثلا مونوکسیدکربن موجود در هوا باعث سردرد، گیجی و منگی می‌شود و نه ماسک از پس این آلاینده برمی‌آید و نه هیچ خوراکی‌ای می‌تواند آن را بی‌اثر کند. تنها راهش این است که در این هوا بیرون نرویم. اگر درباره ذرات معلق (PM۲.۵) صحبت می کنیم که مهم‌ترین آلاینده شهر تهران است، باید بدانیم که ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون بیشترین آسیب را به ما می‌زنند. اگر بخواهیم سیب‌های ناشی از ذرات را حل کنیم، راهش این است که از ماسک‌های N۹۵ استفاده کنیم. اینجا ماسک کمک‌کننده است.
این فوق تخصص ریه ادامه می‌دهد: گاهی مسبب آلودگی هوا گازهایی مثل نیتروژن دی‌اکسید و سولفوردی‌اکسید هستند که از هر چیزی عبور می‌کنند و ماسک دربرابر این گازها هیچ کاربردی ندارد و هیچ کاریش نمی‌شود کرد و تنها توصیه این است که مصرف غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان و داروهای آنتی‌اکسیدان را بیشتر کنیم تا عوارض این گازها در بدن‌مان کمتر شود.
افراد دچار تنگی نفس مراقب باشند
دکتر قانعی در ادامه به گروه‌هایی اشاره می‌کند که بیماری‌های ریوی دارند یا در هوای آلوده دچار تنگی نفس می‌شوند. او می‌گوید: گروه‌هایی که قبلا به دود، بو، عطر، ادکلن و سیگار حساس بودند، می‌توانند اسپری سالباتامول را که به اسپری آبی‌رنگ معروف است، از داروخانه تهیه کنند و همیشه همراه خود داشته باشند و اگر در هوای آلوده دچار سرفه یا تنگی نفس شدند، آن را اسپری کنند تا تنگی نفس‌شان برطرف شود.
این فوق تخصص ریه می‌گوید: به هر حال بعضی‌ها شغل‌شان طوری است که نمی‌توانند در روزهای بسیار آلوده، کار و معاش خود را تعطیل کنند و اتفاقا در مناطق آلوده هم زندگی یا کار می‌کنند.
از طرف دیگر ممکن است یک بیماری ریوی قبلی داشته باشند. چنین افرادی می‌توانند این اسپری را همراه خود داشته باشند تا در مواقع لزوم از آن استفاده کنند تا معاش‌شان هم مختل نشود. این اسپری قیمتی ندارد و البته برای افراد سالم اصلا توصیه نمی‌شود. تنها به افرادی توصیه می‌شود که در هوای آلوده دچار تنگی نفس می‌شوند.
اسپری سالبوتامول نوعی داروی استنشاقی است که بیماران مبتلا به آسم و همچنین افرادی که مشکلات تنفسی دارند، از آن استفاده می‌کنند. این دارو برای بازکردن راه‌های هوایی ریه استفاده می‌شود. به طوری که با شل کردن عضلات در سیستم تنفسی، جریان هوا را بهبود می‌بخشد و تنگی نفس را کاهش می‌دهد یا برطرف می‌کند.
بیماران قلبی اصلا از خانه بیرون نیایند
قانعی در ادامه به افراد با بیماری‌های قلبی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: افرادی که بیماری قبلی دارند، در هوای آلوده اصلا از خانه بیرون نیایند. ما در چند روز اخیر چندین فوت ناشی از بیماری‌های قلبی در تهران داشته ایم. فرد با بیماری قلبی، در هوای آلوده از خانه بیرون می‌آید و عروق کرونرش اسپاسم می کند و با یک تعریق، ناگهان ریتم قلبش به هم می‌خورد و می‌میرد.
به گفته این فوق تخصص ریه، بیشتر این افراد بالای ۵۰ – ۶۰ ساله هستند و استنت قلبی (فنر قلب) دارند، تحت نظر پزشک هستند و داروهای پلاویکس (Plavix)، آسپرین و درکل داروهای ضد لخته خون مصرف می‌کنند. این افراد نباید ریسک کنند و هیچ تبصره‌ای برایشان وجود ندارد و به هیچ وجه در هوای آلوده نباید از خانه بیرون بیایند.
قانعی اضافه می‌کند: اما اگر احیانا زمانی مجبور شدند در هوای آلوده از خانه بیرون بیایند، حتما قرص زیر زبانی نیتروگلیسرین خود را همراه داشته باشند تا اگر در قفسه سینه خود احساس سنگینی و فشردگی کردند، فوری آن را زیر زبان خود بگذارند تا مشکلی برایشان پیش نیاید.
