به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حسگر خورشیدی ماهواره، دستگاهی است که برای اندازه‌گیری و ردیابی تابش خورشید به کار می‌رود. این حسگر معمولاً در ماهواره‌ها و فضاپیماها برای نظارت بر وضعیت انرژی و جهت‌گیری به کار می‌رود. به عبارت دیگر، این حسگرها میزان تابش خورشید را اندازه‌گیری کرده و کمک می‌کنند تا سیستم‌های انرژی خورشیدی ماهواره (که معمولاً از پنل‌های خورشیدی استفاده می‌کنند) به درستی کار کنند و همچنین اطلاعاتی در مورد موقعیت خورشید در مدار ماهواره فراهم کنند.
حسگرهای خورشیدی می‌توانند در موارد مختلفی استفاده شوند، از جمله:
مدیریت انرژی: با اندازه‌گیری تابش خورشید، ماهواره می‌تواند بهترین زاویه را برای پنل‌های خورشیدی خود تنظیم کند تا بیشترین انرژی ممکن را از خورشید دریافت کند.
هدایت و موقعیت‌یابی: این حسگرها به ماهواره کمک می‌کنند تا موقعیت دقیق خود نسبت به خورشید را شناسایی کرده و به جهت‌گیری صحیح برسد.
نظارت بر شرایط فضا: حسگرها می‌توانند اطلاعاتی از شرایط فضایی و تابش‌های مختلف دریافتی از خورشید به ماهواره ارسال کنند.
این حسگرها در واقع بخش مهمی از سیستم‌های ناوبری و انرژی ماهواره‌ها هستند.
برای تولید حسگرهای خورشیدی در ماهواره‌ها، ایران در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی داشته است. این حسگرها در واقع از پنل‌های خورشیدی برای تأمین انرژی ماهواره‌ها استفاده می‌کنند و به عنوان یکی از اجزای اصلی سیستم‌های برق‌رسانی ماهواره‌ها محسوب می‌شوند. در این زمینه، ایران به دنبال توسعه فناوری‌های بومی برای کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی بوده است.
ایران در حال توسعه و پرتاب ماهواره‌های بومی است؛ ماهواره‌هایی مانند امید، رصد، نور، و ظفر از جمله پروژه‌های موفق ایران در زمینه ماهواره هستند که از حسگرهای خورشیدی برای تأمین انرژی مورد نیاز خود استفاده می‌کنند.
در این راستا سازمان‌های فضایی ایران تلاش کرده تا حسگرهای خورشیدی بومی را برای ماهواره‌ها تولید کنند. این حسگرها باید قادر باشند در شرایط سخت فضا و در برابر تابش شدید خورشیدی عملکرد خوبی داشته باشند.
در کنار آن دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها مانند پژوهشگاه فضایی ایران و برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تحقیق و توسعه حسگرهای خورشیدی برای ماهواره‌ها فعالیت می‌کنند. این مراکز علاوه بر طراحی و تولید حسگرهای خورشیدی، در زمینه‌های دیگر مرتبط با فناوری فضایی مانند سیستم‌های قدرت و کنترل ماهواره‌ها نیز پژوهش‌هایی انجام می‌دهند.
چالش‌ها و پیشرفت‌ها: تولید حسگرهای خورشیدی برای ماهواره‌ها نیازمند فناوری‌های پیشرفته و مواد خاصی است که تحمل شرایط فضا را داشته باشند. ایران با توجه به محدودیت‌های اقتصادی و تحریم‌ها در مسیر توسعه این فناوری با چالش‌هایی مواجه است. با این حال، پیشرفت‌های قابل توجهی در توسعه ماهواره‌ها و به‌کارگیری حسگرهای خورشیدی بومی در این پروژه‌ها مشاهده می‌شود.
در مجموع، ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه در حوزه فناوری فضایی، تلاش‌های زیادی برای تولید حسگرهای خورشیدی ماهواره‌ای و تقویت خودکفایی در این زمینه انجام داده است.
سعید خان‌کلانتری، عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیر و از فناوران یکی از شرکت‌های دانش بنیان، اظهار کرد: این شرکت از ۱۳۸۷ فعالیت‌های خود را در زمینه‌های پژوهش، فناوری و تولید سامانه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری متداول و به‌روز در حوزه علوم و مهندسی آغاز کرد.
وی یکی از محصولات تولیدی این شرکت را حسگرهای خورشیدی دانست و افزود: این حسگرها قادر هستند راستای بردار موقعیت خورشید را در دستگاه مختصات منطبق بر بدنه خود محاسبه کنند. اطلاعات موقعیت خورشید استخراج شده از حسگر خورشیدی می‌تواند به منظور جهت‌یابی در فرایند کنترل وضعیت ماهواره مورد استفاده قرار گیرد.
خان‌کلانتری خاطر نشان کرد: انواع حسگرهای خورشیدی، از دقت‌های بسیار بالا تا دقت‌های معمولی، با توان‌های مصرفی و ابعاد متفاوت، باعث شده است حسگرهای خورشیدی برای طیف وسیعی از کاربردهای فضایی در نظر گرفته شوند که در نتیجه به یک جزء تفکیک‌ناپذیر در فرایند ADCS ماهواره‌ها تبدیل شده‌اند.
این محقق ادامه داد: با توجه به عملکرد این حسگرها، کلیه ماهواره‌هایی که در ایران طراحی شده، از این حسگرها بهره برده‌اند که از آن جمله می‌توان به ماهواره‌های نور ۱ و ۲، چمران، فجر، کوثر و هدهد اشاره کرد.
وی تاکید کرد: حسگرهای خورشیدی با استفاده از وضعیت خورشید اقدام به تعیین وضعیت ماهواره می‌کنند.
خان‌کلانتری خاطر نشان کرد : در کنار آن ما میزهای سه درجه آزادی را برای ستاپ کردن حسگرهای خورشیدی طراحی کردیم و ساختیم.
عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در پایان، ساخت دستگاه نیمه هادی یاب را از دیگر دستاوردهای این شرکت نام برد و یادآور شد: این دستگاه دارای کاربردهای وسیعی است که یکی از آنها در زمینه شناسایی تقلب در زمان کنکور است.
