به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ رتبه‌بندی دانشگاه‌های ایران در سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴ میلادی) در نظام‌های معتبر بین‌المللی نشان‌دهنده پیشرفت این دانشگاه‌ها در سطح جهانی است. در این گزارش، جایگاه دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی‌های QS، تایمز هایر اجوکیشن (THE)، شانگهای (ARWU) و وبومتریکس (Webometrics) بررسی می‌شود.
۱. رتبه‌بندی کیو اس (QS) ۲۰۲۴
نظام رتبه‌بندی QS، دانشگاه‌ها را بر اساس معیارهایی مانند شهرت آکادمیک، شهرت کارفرمایان، نسبت استاد به دانشجو، میزان استنادها به مقالات علمی، و بین‌المللی‌سازی ارزیابی می‌کند. در نسخه ۲۰۲۴ این رتبه‌بندی، هفت دانشگاه ایرانی به شرح زیر جای گرفته‌اند:
دانشگاه صنعتی شریف – رتبه ۳۳۴
دانشگاه تهران – رتبه ۳۶۰
دانشگاه صنعتی امیرکبیر – رتبه ۳۷۵
دانشگاه علم و صنعت ایران – رتبه ۴۵۱
دانشگاه شیراز – رتبه ۶۸۱
دانشگاه شهید بهشتی – رتبه ۹۵۱
دانشگاه فردوسی مشهد – رتبه ۱۰۰۱
این رتبه‌بندی نشان‌دهنده بهبود جایگاه برخی از دانشگاه‌های ایرانی نسبت به سال‌های گذشته است.
۲. رتبه‌بندی تایمز هایر اجوکیشن (THE) ۲۰۲۴
نظام تایمز دانشگاه‌ها را بر اساس آموزش، پژوهش، استنادات علمی، درآمد صنعتی و بین‌المللی‌سازی بررسی می‌کند. برترین دانشگاه‌های ایرانی در این رتبه‌بندی عبارت‌اند از:
دانشگاه صنعتی شریف – رتبه ۵۶
دانشگاه صنعتی امیرکبیر – رتبه ۶۸
دانشگاه علم و صنعت ایران – رتبه ۷۹
دانشگاه تهران – رتبه ۱۰۰
دانشگاه صنعتی شیراز – رتبه ۱۱۸
دانشگاه تبریز – رتبه ۱۲۱
دانشگاه علوم پزشکی تهران – رتبه ۱۲۹
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – رتبه ۱۳۱
دانشگاه صنعتی اصفهان – رتبه ۱۳۳
دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل – رتبه ۱۳۶
این رتبه‌بندی نشان‌دهنده رشد چشمگیر دانشگاه‌های ایران در سطح آسیا است.
۳. رتبه‌بندی شانگهای (ARWU) ۲۰۲۴
نظام رتبه‌بندی شانگهای، دانشگاه‌ها را بر اساس تعداد فارغ‌التحصیلان و اساتید برنده نوبل، تعداد مقالات منتشرشده در Nature و Science، و تعداد محققان پراستناد بررسی می‌کند. در این رتبه‌بندی، ۹ دانشگاه ایرانی در جمع ۱۰۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفته‌اند:
دانشگاه تهران – رتبه ۴۰۱-۵۰۰
دانشگاه علوم پزشکی تهران – رتبه ۴۰۱-۵۰۰
دانشگاه تربیت مدرس – رتبه ۶۰۱-۷۰۰
دانشگاه علوم پزشکی ایران – رتبه ۷۰۱-۸۰۰
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – رتبه ۷۰۱-۸۰۰
دانشگاه صنعتی شریف – رتبه ۷۰۱-۸۰۰
دانشگاه صنعتی امیرکبیر – رتبه ۹۰۱-۱۰۰۰
دانشگاه علم و صنعت ایران – رتبه ۹۰۱-۱۰۰۰
دانشگاه تبریز – رتبه ۹۰۱-۱۰۰۰
حضور دو دانشگاه ایرانی در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان در این رتبه‌بندی، نشان‌دهنده رشد علمی کشور است.
۴. رتبه‌بندی وبومتریکس (Webometrics) ۲۰۲۴
رتبه‌بندی وبومتریکس، دانشگاه‌ها را بر اساس حضور دیجیتال، تأثیرگذاری، دسترسی‌پذیری و میزان استناد به مقالات علمی بررسی می‌کند. برترین دانشگاه‌های ایرانی در این رتبه‌بندی عبارت‌اند از:
دانشگاه تهران – رتبه ۳۸۹ جهانی
دانشگاه علوم پزشکی تهران – رتبه ۵۲۱ جهانی
دانشگاه صنعتی شریف – رتبه ۵۷۸ جهانی
دانشگاه تربیت مدرس – رتبه ۶۲۳ جهانی
دانشگاه صنعتی امیرکبیر – رتبه ۷۱۲ جهانی
دانشگاه علم و صنعت ایران – رتبه ۸۴۴ جهانی
دانشگاه فردوسی مشهد – رتبه ۹۱۲ جهانی
دانشگاه شهید بهشتی – رتبه ۱۰۱۲ جهانی
این رتبه‌بندی نشان‌دهنده افزایش تأثیرگذاری علمی دانشگاه‌های ایران در فضای دیجیتال است.
تحلیل کلی رتبه‌بندی دانشگاه‌های ایران در سال ۱۴۰۳
۱. پیشرفت دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌های جهانی
مقایسه رتبه‌های سال ۱۴۰۳ با سال‌های قبل، نشان می‌دهد که دانشگاه‌های ایران به‌ویژه در رتبه‌بندی QS و تایمز، بهبود عملکرد داشته‌اند. دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر در بسیاری از شاخص‌ها پیشرفت کرده‌اند.
۲. چالش‌های پیش روی دانشگاه‌های ایران
بین‌المللی‌سازی ضعیف: دانشگاه‌های ایرانی در جذب دانشجویان و اساتید بین‌المللی، نسبت به دانشگاه‌های برتر جهان ضعیف عمل می‌کنند.
کمبود بودجه و امکانات پژوهشی: با وجود پیشرفت‌ها، دانشگاه‌های ایران از نظر امکانات تحقیقاتی هنوز با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند.
همکاری‌های علمی بین‌المللی ناکافی: اگرچه تعداد مقالات منتشرشده در مجلات بین‌المللی افزایش یافته است، اما دانشگاه‌های ایران هنوز به‌اندازه کافی در پروژه‌های تحقیقاتی جهانی مشارکت ندارند.
۳. چشم‌انداز آینده دانشگاه‌های ایران
افزایش همکاری علمی با دانشگاه‌های خارجی: انعقاد تفاهم‌نامه‌های تحقیقاتی با دانشگاه‌های برتر جهان می‌تواند به بهبود رتبه دانشگاه‌های ایرانی کمک کند.
توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و تحقیقاتی: توجه بیشتر به هوش مصنوعی، فناوری‌های نوین و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، می‌تواند جایگاه دانشگاه‌های ایران را ارتقا دهد.
تقویت جایگاه دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی: با تمرکز بر افزایش استنادات علمی، جذب اساتید بین‌المللی و بهبود شاخص‌های آموزشی، دانشگاه‌های ایران می‌توانند به جایگاه‌های بالاتری در سطح جهانی دست یابند.
در مجموع، دانشگاه‌های ایران در سال ۱۴۰۳ مسیر رشد خود را ادامه داده‌اند و حضور آن‌ها در رتبه‌بندی‌های معتبر جهانی نشان‌دهنده بهبود جایگاه علمی کشور است. با این حال، برای رقابت با دانشگاه‌های برتر جهان، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در پژوهش، بین‌المللی‌سازی و فناوری‌های نوین وجود دارد.
گزارش از عرفان عباسی
