به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بسیاری از افراد، هنگامی که پای مراقبت و نگهداری از گیتار به میان میآید، فقط به ارزش مادی ساز توجه میکنند و بر این باورند که سازهای ارزانقیمت، ارزش مراقبت زیاد را ندارند؛ اما به عقیده ما، فارغ از قیمت گیتار، این ساز میتواند سالیان سال لذت نوازندگی را برای شما به ارمغان آورد و به همین دلیل، تقریباً هر گیتاری ارزش مراقبت و رسیدگی را دارد. در این مقاله، درباره نحوه مراقبت و نگهداری از گیتار آکوستیک و کلاسیک صحبت خواهیم کرد و شما خواهید آموخت که چگونه ساز دوستداشتنی خود را در برابر تغییرات دما و آبوهوا ایمن نگه دارید و چگونه به بدنه، فینگربورد و سیم گیتار رسیدگی کنید تا صدا و ظاهری عالی داشته باشد.
بهترین روش برای نگهداری گیتار
گیتارهای کلاسیک و آکوستیک، سازهایی حساس و ظریف هستند. برای ساخت این نوع از گیتارها، قطعات نازک چوب با دقت و بر اساس فاکتورهایی چون طنین و ماهیت صوتی انتخاب میشوند و با چسب به هم چسبانده میشوند. شاید دوست داشته باشید که در حین ساخت یا تمرین یک قطعه موسیقی، ساز خود را بر روی یک استند قرار دهید و این کار مانعی هم ندارد؛ اما برای نگهداری از گیتار در اوقاتی که از آن استفاده نمیکنید، یک کیس گیتار محکم یا یک گیگبگ باکیفیت، بهترین گزینه ممکن است.
کیسها و گیگبگها همچنین چند محفظه کاربردی را در اختیار شما میگذارند که میتوانید وسایل ضروری مانند یک ست سیم گیتار یدکی، تیونر، پارچه پولیش و چند پیک را در آن قرار دهید. البته نوازندگان گیتار کلاسیک علاوه بر این موارد، به سوهان ناخن و یا ابزاری مشابه برای شکل دادن به ناخنهای خود نیز نیاز دارند.
دما و رطوبت مسائلی بسیار مهم هستند
همانطور که اشاره کردیم، گیتار یک ساز ظریف است؛ زیرا قسمت رویی، پشتی و کنارههای آن از صفحات چوبی نازک ساخته شدهاند که ممکن است در اثر تغییرات چشمگیر دما و رطوبت آسیب ببیند. چوب گیتار در معرض دما و رطوبت شدید ممکن است منبسط، منقبض یا خشک شود و ترک بخورد. دسته نیز ممکن است تاب بردارد و اکشن سیمها را تغییر دهد که باعث ایجاد صدای گز در گیتار شده یا کوکپذیری ساز را کاهش میدهد. بهعلاوه، حتی ممکن است چسبی که اجزا و مفاصل داخلی گیتار را در جای خود نگه میدارد، شل شده و باعث شود که چهارچوب سازتان از هم بپاشد. در نهایت، بریج نیز ممکن است شل و کنده شود. واضح است که برطرف کردن این مشکلات هزینهبر است؛ پس بهتر است جلوی بروز این مشکلات را بگیرید.
از گیتار در برابر دمای شدید محافظت کنید
یک قانون ساده این است که گیتار کلاسیک خود را در همان محیطی که خود و خانوادهتان حضور دارید، نگهداری کنید؛ بنابراین، در زمستان به گرمایش و در تابستان به تهویه مطبوع نیاز دارید.
هرگز گیتارتان را برای مدت طولانی در گرما یا سرما و محیطهای خارجی، اتاق زیرشیروانی، زیرزمین و فضاهای مشابه نگه ندارید. اگر برای چند ساعت این کار را انجام دادید، ساز را به داخل بیاورید و قبل از اینکه گیتار را از کیس خارج کنید، تا حد امکان به آن اجازه دهید تا با محیط داخلی سازگار شود.
همچنین، در هنگام جابجایی و حملونقل گیتار در تابستان، آن را در اتومبیل رها نکنید؛ زیرا گرمای ایجادشده در فضای داخلی اتومبیل حتی میتواند باعث باز شدن چسبهای گیتار شود.
میزان رطوبت ثابت را حفظ کنید
علاوه بر دما، رطوبت هم اهمیت بسیار زیادی در سلامت گیتار دارد. رطوبت از فصلی به فصل دیگر در خانه شما تغییر میکند و شما باید به این امر توجه ویژه کنید. یک رطوبتسنج (نمسنج) ارزانقیمت و دقیق تهیه کنید که رطوبت را به صورت درصد نشان دهد. اگر در آب و هوایی زندگی میکنید که رطوبت زیاد تغییر میکند، باید اقداماتی مضاعف را برای محافظت از گیتار ارزشمندتان انجام دهید.
همه سازهای زهی باید در رطوبتی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد نگهداری شوند. خارج از این محدوده، احتمالاً ساز آسیب خواهد دید؛ مخصوصاً در رطوبت پایین. در طول ماههای سرد و در مناطق بیابانی و سرزمینهای شمالی، رطوبت به زیر ۴۰ درصد میرسد که میتواند منجر به خشکی و در نتیجه ترک خوردن چوب گیتار شود. در طول این ماهها، باید رطوبت کافی برای سلامت چوب گیتار را برای آن تأمین کنید. این کار را باید از طریق قرار دادن یک رطوبترسان گیتار (guitar humidifier) در کیس یا گیگبگ ساز انجام دهید. رطوبترسان یا هیومیدیفایر، ابزاری متشکل از یک محفظه و یک اسفنج کوچک است. آب ذخیرهشده در اسفنج بهآرامی تبخیر میشود و گیتار را مرطوب نگه میدارد. عدد دستگاه رطوبتسنج را بهصورت منظم بررسی کنید و مطمئن شوید که رطوبت بالای ۴۰ درصد و در بازه مناسب باقی میماند.
نحوه تمیز کردن گیتار
تمیز کردن گیتار، نهتنها سازتان را براق و نو نگه میدارد، بلکه میتواند طول عمر سیمها را افزایش داده و از کدر شدن و فرسودگی زودرس گوشیهای کوک آن هم جلوگیری کند. در ادامه، به چند راهحل برای تمیز کردن گیتار کلاسیک و آکوستیک اشاره میکنیم:
تمیز کردن روزانه
با شستن دستان خود قبل از نوازندگی آغاز کنید. انگشتان ما سرشار از کثیفی، گرد و غبار، چربی و عرق هستند؛ اما گیتار ما نباید اینگونه باشد! ساز خود را بعد از هر بار نوازندگی، به وسیله یک پارچه تمیز، نرم و بدون پرز تمیز کنید، سیمها و فینگربرد را پاک کرده و سپس آن را دوباره در کیس قرار دهید.
رسیدگی به فرتبورد
به هنگام تعویض سیمها، از روغن لیمو یا کاندیشنر فرتبورد استفاده کنید. حتماً توجه کنید که روغن لیمو، کاندیشنر یا هر ماده دیگری که روی چوب گیتار استفاده میکنید، با نوع و فینیش چوب موردنظر سازگاری داشته باشد. بدین منظور میتوانید به توضیحات شرکت سازنده مراجعه کنید. این کار فرتبورد گیتار شما را سالم و زیبا نگه میدارد. از آنجا که فرتبورد اغلب گیتارهای کلاسیک از چوب فینیشنشده ساخته شده است، احتمال خشک شدن و ترک خوردن آن بسیار بالاست که این موضوع میتواند مشکلاتی را در عملکرد آن ایجاد کند. پس حتماً چارهای برای جلوگیری از این مشکل پیدا کنید.
پولیش کردن فینیش گیتار
ابتدا بهوسیله یک پارچه میکروفایبر خشک، تمام کثیفی، گرد و غبار یا رد انگشتهای روی بدنه را تمیز کنید. سپس، در صورت لزوم، مقداری پولیش مخصوص گیتار را بر روی پارچه اسپری کنید و بهآرامی بخش رویی و کنارههای ساز را پاک کنید. فراموش نکنید که این کار را هر چند وقت یکبار انجام دهید. همچنین، حتماً پیش از استفاده از پولیش، به سازگاری آن با فینیش و چوب ساز خود توجه کنید تا گیتار شما آسیبی نبینید.
تعویض سیم گیتار
اگر سیم گیتار پاره شد، طبیعتاً باید آن را عوض کنید؛ اما حتی اگر سیم پاره نشد هم باید بسته به میزان نواختن ساز، حداقل هر شش ماه یکبار یا شاید در بازههایی کوتاهتر، تمام سیمها را عوض کنید. خودتان زمان تعویض سیمها را متوجه خواهید شد؛ زیرا صدای ساز، گرفته و کمرمق میشود یا سیمها بهدرستی کوک نمیمانند.
میتوانید گیتار کلاسیک خود را به یک فروشگاه تخصصی ببرید تا آنها سیم ساز را تعویض کنند. اما خودتان هم میتوانید این کار را با توجه به ویدیوها و مقالات آموزشی موجود در وبسایتهایی چون گیتار ایران یاد بگیرید و انجام دهید. مطمئن باشید که یادگیری اصول این کار، ارزش صرف وقت را دارد.
