به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دو سال از آغاز جنگ فراگیر اسرائیل علیه نوار غزه میگذرد؛ جنگی که قرار بود به گفته رهبران تلآویو «پایان قطعی» جنبش مقاومت اسلامی فلسطین باشد. اما تازهترین ارزیابیهای نظامی در داخل اسرائیل تصویر کاملاً متفاوتی ارائه میدهند: توان نظامی حماس نه تنها فرو نپاشیده، بلکه همچنان ساختار سازمانی، تسلیحاتی و امنیتی خود را حفظ کرده است.
براساس گزارش رسانههای عبری، نهادهای اطلاعاتی اسرائیل اذعان دارند که حماس اکنون حدود ۲۰ هزار نیروی مسلح فعال در اختیار دارد و ذخایر قابلتوجهی از تسلیحات متعارف شامل صدها فروند موشک با برد متوسط، هزاران قبضه سلاح ضدزره و بیش از دههزار سلاح دوربرد را حفظ کرده است. تحلیلها میگویند که برخی از این موشکها قادرند مرکز سرزمینهای اشغالی را نیز هدف قرار دهند.
ژنرال بازنشسته گیورا آیلند، یکی از مقامهای سابق امنیتی اسرائیل، در گفتوگویی با شبکه NBC تأکید کرده که حماس بین ۱۰ تا ۲۰ هزار نیروی کماندوی ویژه دارد و «بازسازی توان نظامی و جذب نیروهای جدید برای این جنبش بسیار آسان است». او همچنین اذعان کرده که ۷۰ تا ۸۰ درصد تونلهای زیرزمینی حماس هنوز سالم و فعالاند؛ شبکهای که بخش عمدهای از آن از دید ارتش اسرائیل پنهان مانده است.
حتی ارزیابیهای داخلی ارتش اسرائیل نشان میدهد که پس از آتشبس اخیر، سلطه حماس بر غزه مستحکمتر از پیش شده است. روزنامه هاآرتص نوشت: گروههای محلیای که اسرائیل در ماههای گذشته برای تضعیف حماس از آنها حمایت کرده بود، یا فروپاشیدهاند یا حذف شدهاند و دیگر تهدیدی برای حاکمیت این جنبش محسوب نمیشوند. به گزارش همین منبع، نیروهای پلیس حماس مجدداً در خیابانها مستقر شدهاند و ساختار اداری جدیدی برای اداره مناطق جنگزده شکل گرفته است.
بمبارانهای سنگین و لاف پیروزی
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، که با حکم بازداشت بینالمللی به اتهام جنایت جنگی از سوی دادگاه کیفری لاهه روبهروست، اخیراً مدعی شده است که ارتشش تنها در یک روز ۱۵۳ تُن بمب بر غزه فرو ریخته است. او در سخنرانیاش در کنست، با لحنی یادآور شعارهای دونالد ترامپ، گفت اسرائیل در «هفت جبهه» جنگیده و مدعی شد که محور مقاومت را «از همه سو» هدف قرار داده است.
اما برخلاف این ادعاها، دستگاههای امنیتی اسرائیل به شکستهای میدانی اذعان دارند. گزارش شبکه ۱۴ تلآویو نشان میدهد که بیش از نیمی از تونلهای نظامی پیش از جنگ همچنان فعالاند و ارتش در شناسایی آنها ناکام مانده است. بهویژه در مناطق جنوبی و مرکزی غزه، مقاومت توانسته است خطوط ارتباطی زیرزمینی خود را حفظ کند و همچنان عملیات دفاعی را از همین مسیرها مدیریت کند.
بازسازی غزه؛ مسئولیت اشغالگران
در سوی دیگر، ویرانی گسترده غزه اکنون به یکی از اصلیترین موضوعات بینالمللی تبدیل شده است. براساس برآوردهای سازمانهای بینالمللی، هزینه بازسازی این منطقه بین ۵۰ تا ۸۰ میلیارد دلار تخمین زده میشود. در حالی که واشینگتن خواستار مشارکت کشورهای عربی در تأمین مالی بازسازی تحت نظارت آمریکا شده است، اتحادیه عرب و مصر در حال تدوین طرح بازسازی جامع مستقل هستند.
موسی ابومرزوق، عضو دفتر سیاسی حماس، در گفتوگویی با خبرگزاری اسپوتنیک تصریح کرده که «اشغالگران باید مسئولیت کامل ویرانیها را برعهده بگیرند». او با استناد به قطعنامه شورای امنیت تأکید کرد: «بازسازی غزه حقی غیرقابل انکار برای بیش از دو میلیون فلسطینی است که خانه و منبع درآمد خود را از دست دادهاند و رژیم اشغالگر باید هزینه کامل آن را بپردازد.»
به گفته اسماعیل الثوابته، مدیر دفتر رسانهای دولت غزه، طرح دولت محلی برای بازگرداندن ثبات شامل سه مرحله است:
-
تأمین امنیت، غذا و سرپناه برای خانوادههای آسیبدیده،
-
ورود دارو و تجهیزات پزشکی برای بازسازی زیرساختهای بهداشتی،
-
بازسازی شبکههای آب، برق و حملونقل.
او همچنین از وجود بیش از ۷۰ میلیون تُن آوار در سراسر نوار غزه خبر داده و خواستار بازگشایی کامل گذرگاهها برای انتقال تجهیزات بازسازی شده است.
مذاکرات شکننده و پرونده اسرا
در حالیکه آتشبس نسبی برقرار است، مذاکرات درباره مرحله دوم توافق وارد فاز حساسی شده است. منابع دیپلماتیک میگویند که گفتوگوهای فشردهای میان رهبران حماس، مسئولان مصری و قطری از یکسو، و نمایندگان اسرائیل و فرستادگان آمریکایی از سوی دیگر در جریان است.
گروههای مقاومت اصرار دارند که رهبران برجسته و نمادین در بند اسرائیل در فهرست مبادله اسرا گنجانده شوند؛ موضوعی که تلآویو بهشدت با آن مخالفت میکند. یکی از فرماندهان مقاومت در گفتوگو با رسانههای عربی تأکید کرده است:
«تا زمانی که رهبران در زندانهای اسرائیل باقی بمانند، نه صلحی پایدار برقرار میشود و نه ثباتی واقعی. آنان حافظان حافظه و کرامت ملیاند.»
فشار واشینگتن بر نتانیاهو
در همین حال، روزنامه نیویورکتایمز به نقل از مقامهای آمریکایی نوشت که دولت ترامپ از احتمال کارشکنی نتانیاهو در اجرای توافق آتشبس نگران است. جراد کوشنر و استیو ویتکاف، نمایندگان ویژه ترامپ، در دیداری طولانی با نتانیاهو و ران درمر پیام رئیسجمهور آمریکا را منتقل کردند مبنی بر اینکه هیچ اقدامی نباید روند آتشبس را متوقف کند.
با وجود این هشدارها، گزارشها حاکی است که ارتش اسرائیل پس از آغاز آتشبس دستکم ۱۰۰ نقطه در غزه را بمباران کرده است؛ حملاتی که به گفته ناظران بینالمللی، مغایر با مفاد توافق و نشانگر تمایل تلآویو به تضعیف فضای صلح است.
دو سال نبرد خونین و ویرانگر، نه تنها به فروپاشی حماس منجر نشده بلکه چنانکه حتی منابع عبری میگویند، به تثبیت دوباره این جنبش بهعنوان قدرت اصلی در غزه انجامیده است. ناتوانی اسرائیل در نابودی تونلها، حفظ انسجام نظامی و اجتماعی مقاومت، و ازسرگیری ساختار حکومتی در شرایط محاصره، نشان میدهد که راهبرد تلآویو در مهار مقاومت با شکست مواجه شده است.
گزارش از امیر صفره
