به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ ستاد زیستفناوری سلامت و فناوریهای پزشکی در آخرین گزارش خود اعلام کرد؛ طرح تقسیم کار ملی زیستفناوری بستری فراهم کرده است تا دانشگاهها، پژوهشگاهها و دانشجویان کشور بتوانند به صورت هدفمند در پروژههای ملی فناورانه مشارکت کنند.
بر اساس آمار رسمی ستاد، تاکنون ۱۳۸ مرکز دانشگاهی و تحقیقاتی در این طرح ثبتنام کردهاند که شامل ۷۸ دانشگاه تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ۳۹ دانشگاه تحت پوشش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۱۴ پژوهشگاه وابسته به جهاد دانشگاهی، دو پژوهشگاه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یک مؤسسه وابسته به وزارت نیرو، دو مؤسسه جهاد کشاورزی، یک پژوهشکده سازمان محیط زیست و یک پژوهشگاه سازمان ملی استاندارد میشوند.
ستاد زیستفناوری سلامت تأکید کرده است: دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری میتوانند با انتخاب موضوع رساله یا پایاننامه مطابق با محورهای فناوری محوله به دانشگاه، در راستای طرح تقسیم کار ملی همکاری و برای دریافت حمایتهای مالی و پژوهشی از بنیاد ملی علم اقدام کنند.
همکاری با انجمنهای علمی و نهادهای ترویجی دانشگاهی برای مشارکت در پروژههای ملی زیستفناوری و کسب حمایتهای مرتبط، از دیگر راهکارهای فعال شدن دانشجویان در این طرح است.
برای اجرای هدفمند، این طرح زمینه را برای تقویت زیستبوم علمی و فناورانه کشور، تربیت نیروی انسانی متخصص و افزایش بهرهوری مراکز تحقیقاتی فراهم میکند.
طرح تقسیم کار ملی زیستفناوری با هدف عمقبخشی علمی، ماموریتمحور کردن دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی و مدیریت یکپارچه توسعه فناوریهای زیستی اجرایی میشود.
اهداف اصلی طرح تقسیم کار ملی زیستفناوری شامل توسعه سیاستهای جایگزین عمقبخش، رشد سطحی در حوزههای مختلف زیستفناوری و ایجاد مرجعیت علمی در تمامی حوزهها است.
این طرح با ماموریتمحور کردن فعالیت دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی، کمک به مدیریت یکپارچه علوم و فناوری زیستی و هماهنگسازی ظرفیتها و فعالیتهای این حوزه، به افزایش بهرهوری ملی و ارتقای جایگاه علمی کشور در زیستفناوری منجر خواهد شد.
همچنین ساماندهی، شفافسازی و رصد منابع مالی تخصیصی به حوزه زیستفناوری از دیگر اهداف کلیدی این طرح اعلام شده است؛ اقدامی که زمینه را برای توسعه پایدار زیستبوم علمی و فناورانه کشور فراهم میکند.
روششناسی طرح تقسیم کار ملی
ستاد زیستفناوری سلامت و فناوریهای پزشکی اعلام کرد که یک طرح ملی برای تحلیل پیشرفت فناوریهای زیستی با استفاده از هوش مصنوعی و دادهکاوی، با هدف استخراج ویژگیهای معنایی از مقالات علمی و ارتقای سطح تحقیق و توسعه در کشور اجرا شده است.
در این طرح ملی، فناوریهای زیستی با استفاده از مدلهای زبانی هوشمند مورد تحلیل قرار گرفتند. دادههای مقالات ایرانی از پایگاههای Scopus و PubMed جمعآوری و تحلیل شد تا روندهای علمی و تحقیقاتی در حوزه زیستفناوری شناسایی شود.
تمرکز این تحلیل بر مقالات با رتبهبندی 1Q و 2Q در نمایه JCR بوده و استخراج ویژگیهای معنایی مقالات از طریق ۳۲ هزار مقاله و بیش از ۴۰ فناوری با مدلهای NLP انجام گرفته است.
گفته شده نتایج این طرح میتواند به شناسایی پیشرفتهای فناوری، تعیین اولویتهای تحقیقاتی و تقویت زیستبوم علمی و فناورانه کشور کمک کند و مسیر تصمیمگیری مبتنی بر داده را در توسعه علوم زیستی هموار سازد.
مراکز جامع سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی
ستاد زیستفناوری سلامت و فناوریهای پزشکی همچنین اعلام کرده شبکهای از مراکز جامع سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در دانشگاهها و پژوهشگاههای کشور فعال بوده و به توسعه پژوهشهای پیشرفته و کاربردی در این حوزه کمک میکند.
مراکز جامع سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در دانشگاهها و پژوهشگاههای معتبر کشور فعالیت گستردهای دارند. این مراکز شامل دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علوم پزشکی ایران، پژوهشگاه رویان، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشگاه علوم پزشکی یزد، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی کرمان و دانشگاه علوم پزشکی زاهدان فعال هستند.
ستاد زیستفناوری سلامت با تأکید بر نقش این مراکز در تقویت زیستبوم علمی و فناورانه کشور اعلام کرد که شبکه مذکور با هدف پیشبرد پژوهشهای سلولهای بنیادی، پزشکی بازساختی و تولید فناوریهای نوین در حوزه سلامت راهاندازی شده است و زمینه همکاری دانشجویان، پژوهشگران و شرکتهای دانشبنیان با این مراکز را فراهم میکند.
جایگاه زیستفناوری ایران
طبق گزارشات ستاد، ایران با فعالیت نزدیک به ۱۴۸۰ شرکت دانشبنیان در حوزه زیستفناوری و سلامت و تولید بیش از هزار محصول مبتنی بر فناوریهای زیستی، جایگاه نخست منطقه و رتبه پنجم آسیا را در این حوزه حفظ کرده و برای بیش از ۵۸ هزار نفر اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است.
زیستفناوری در سالهای اخیر به یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصاد دانشبنیان کشور تبدیل شده و سهم قابل توجهی در رشد اشتغال تخصصی و ارتقای توان فناورانه ایران ایفا کرده است.
این شرکتها تاکنون بیش از هزار فرآورده و محصول مبتنی بر فناوریهای زیستی تولید کردهاند؛ محصولاتی که بخش قابل توجهی از نیازهای داخلی کشور را تأمین کرده و در برخی حوزهها ایران را به جمع کشورهای پیشرو منطقهای رسانده است. حفظ این روند موجب شده ایران جایگاه نخست زیستفناوری در منطقه را حفظ کرده و در سطح آسیا نیز پس از کشورهای پیشرفته این حوزه، در رتبه پنجم قرار گیرد.
رشد کمی و کیفی شرکتهای دانشبنیان زیستفناورانه تأثیر مستقیمی بر بازار کار تخصصی کشور داشته و برای بیش از ۵۸ هزار نفر اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است. این روند، زمینه جذب و ماندگاری نیروی انسانی متخصص، پژوهشگران و فارغالتحصیلان دانشگاهی را فراهم کرده و زیستفناوری را به یکی از پیشرانهای اصلی اشتغال دانشآموختگان تبدیل کرده است.
حمایت کلان از زیستبوم دانشبنیان زیستی
همزمان با توسعه این زیستبوم، سیاستگذاریهای کلان کشور نیز بر حمایت هدفمند از شرکتهای دانشبنیان، تکمیل زنجیره ارزش فناوریهای زیستی و پیوند مؤثر میان دانشگاه، صنعت و بازار متمرکز شده است. اجرای برنامههای مأموریتمحور، تسهیل دسترسی به منابع مالی و زیرساختهای آزمایشگاهی و صنعتی و تقویت بازار محصولات دانشبنیان از جمله اقداماتی است که در راستای پایداری این جایگاه دنبال میشود.
ستاد زیستفناوری سلامت و فناوریهای پزشکی تأکید کرده که حفظ و ارتقای رتبه ایران در زیستفناوری مستلزم تداوم حمایتهای هوشمندانه، توسعه بازارهای صادراتی و تمرکز بر فناوریهای پیشرفته و با ارزش افزوده بالا است؛ مسیری که میتواند نقش زیستفناوری را در رشد اقتصادی، افزایش تابآوری ملی و ارتقای جایگاه علمی کشور بیش از پیش تقویت کند.
