چرا نباید وعده وعیدهای دولت در جذب سرمایه خارجی را جدی گرفت؟

خبرنامه دانشجویان ایران: یکی از وعده های روحانی افزایش سرمایه گذاری خارجی بود. روحانی در سومین مناظره تلویزیونی با بیان اینکه «اگر می‌خواهیم تولیدمان رونق یابد، یکی از راه‌ها سرمایه‌گذاری است» گفت: «اگر بخواهیم وضع زندگی مردم درست شود و فقر ریشه‌کن شود و اقتصاد ما به عنوان قدرت بزرگ ملی ظهور کند، یکی از راه‌ها تقویت بانک‌ها و گرفتن اعتبار و سرمایه‌ از بانک‌های خارجی است.»

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ تمام هم و غم روحانی در دولت یازدهم هم البته همین بود. به ویژه آنکه حیات دولت را نیز به سرمایه هایی که تصور می‌کرد با برجام جذب خواهد شد گره زده بود. روحانی برای محقق کردن بسیاری از وعده‌های خود به امضا و اجرای برجام و سرمایه گذاری خارجی متعاقب آن دل خوش کرده بود و مردان دولتش نیز در فرایند مذاکرات هسته ای و بعد از آن با ربودن گوی سبقت از یکدیگر در این خصوص مثنوی‌ها سرودند.

به عنوان نمونه رئیس جمهور در روز تقدیم لوایح بودجه 95 و برنامه ششم توسعه به مجلس در 27 دی 1394 گفت: «دستیابی به رشد 8 درصد مستلزم جذب سالیانه حداقل 30 تا 50 میلیارد دلار سرمایه خارجی است». همچنین ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی نیز، طی اظهاراتی در بیانی عجیب برای فتوحات برجام مدعی شد: «این دوره آغاز دوره ای جدید و پایان دوره ای خاص است [...] اقتصاد کشور ظرفیت بالایی دارد و می توان 200 تا 300 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب کرد و ورود هیئت های مختلف نشان دهنده ظرفیت بالای جذب سرمایه گذاری خارجی است.» (ایرنا، 4/5/1394).

شاید از همه اینها جالب تر اظهارنظر محمدباقر نوبخت باشد که در برنامه گفتگوی ویژه خبری 8 اسفند 1392 گفته بود: «ما نیازمند منابع ارزی هستیم به گونه‌ای که هر ساله 150 میلیارد دلار! منابع لازم داریم تا سرمایه‌گذاری جدید صورت بگیرد.»

دولتمردان یازدهم در حالی صحبت از ضرورت جذب منابع ده ها و صدها میلیارد دلاری سرمایه گذاری خارجی می کردند که سرمایه گذاری خارجی در کشور حتی در دورانی که تحریمی در کار نبود هرگز بیش از 0.8 درصد تولید ملی نبوده است! به بیان دقیق تر به گزارش سازمان کسب و کار ملل متحد (آنکتاد)، سرمایه گذاری خارجی در ایران پیش از سال های جدید تحریم ها، به طور متوسط سالانه 3  میلیارد دلار بوده است.

به هر ترتیب از 11 میلیارد و 800 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی مصوب پس از برجام تا پایان سال 95 فقط 1.5 میلیارد دلار عملیاتی شد. با این حال روحانی در تبلیغات انتخاباتی نیز دست بردار نبود. او در بخشی از وعده های خود با بیان اینکه با شعار نمی توان کشور را اداره کرد، گفت: «برای تقویت اقتصادمان به سرمایه گذاری های خارجی نیاز داریم.»

اما چرا نباید وعده وعیدهای دولت در جذب سرمایه خارجی را جدی گرفت؟ چرا خارجی ها هم آن را جدی نمی‌گیرند؟ در این خصوص باید گفت دلیل عدم سرمایه گذاری خارجی و بی‌میلی بانک‌های خارجی خود برجام است! برای سرمایه‌گذار خارجی سخنان حسن روحانی تعیین کننده نیست. آنها برجام را خوانده اند و به حقایق آن واقف هستند که این حقایق به آنها اجازه همکاری با ایران را نمی‌دهند.

آنها درک خاصی از باغ سیب و گلابی و ایضا آفتاب تابان برجام ندارند. برای آنها برجام فارغ از وعده‌های رنگارنگ دولتی‌ها، ۱۵۷ صفحه متن شامل توافقاتی مکتوب و مشخص است. طبق همین برجام ساختار تحریم‌ها کارآمدتر از گذشته باقی مانده و تحریم‌های اصلی و فلج کننده مانند عدم دسترسی به پول نفت و استفاده از چرخه دلار کماکان تا حد زیادی به قوت خود باقی است.

در واقع به دلیل رژیم تحریمی پسابرجام و نیز تعمیق آن فضای سرمایه گذاری در ایران در طی زمان عملا به طور پیوسته بدتر شده و خواهد شد. این امر خود را در کاهش سرمایه گذاری خارجی واقع شده در امار آنکتاد در سال 95 نشان می دهد. حسن روحانی اقتصاد ایران را با 4 میلیارد و 662 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی از دولت گذشته تحویل گرفت، اما طبق گزارش رسمی آنکتاد با دو میلیارد و 50 میلیون دلار سرمایه خارجی بعد از چهار سال آماده تحویل دادن به دولت دوازدهم کرد!

با این وصف ضمن عرض خسته نباشید به دولتمردان باید از آنها پرسید بر اساس واقعایت موجود چگونه رشد هزاران درصدی! سرمایه گذاری خارجی در کشور را انتظار می کشیدند و با چه مبنایی به اعداد شگفت انگیز 50 و 150 و 200 و 300 میلیارد دلار دل خوش کرده بودند؟