به گزارش«خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از مهر، آیت الله علیرضا اعرافی پیش از ظهر پنجشنبه در نشست علمی با موضوع رابطه فقه و اخلاق که در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: روزی که این مجمع پایه‌ریزی شد شاید تصور نمی‌شد با این سرعت و با امکانات اندک به شکل شجره طیبه‌ای تبدیل شود.
وی افزود: مقوله فقه و اخلاق مقوله‌های مرتبطی است که کمتر نسبت به آن کاوش شده و از منظر مباحث تعلیم و تربیت و اخلاق کمتر به این مقوله پرداخته شده است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور، گفت: فقه نیاز به یک باز مهندسی و توسعه مرزهای دانشی دارد و فعالیت‌های بنده در سال‌های اخیر به این سمت رفته است.
وی تصریح کرد: پیش فرض ما این است که با تکیه بر مباحث کلامی و فلسفی، فقه العقیده داریم که ریشه در سابقه فقهی و مباحث تاریخی ما دارد که به آن هم نیاز داریم.
آیت الله اعرافی ادامه داد: از کلام می‌توانیم مایه‌ای برگیریم برای توسعه فقه و کتاب جدید فقهی ایجاد نماییم و در حوزه‌های علوم طبیعی، فناوری‌ها و سبک‌ها زندگی نیاز به توسعه کتاب‌های موجود فقهی داریم یا کتاب‌های جدیدی پایه‌ریزی کنیم که کارهایی در این خصوص در حال انجام است.
وی با بیان اینکه یکی از حوزه‌ها اخلاق است و عقیده داریم از این منبع می‌توان بازگشتی به فقه داشت و از آن برای ضرورت مرزهای فقهی استفاده نمود، گفت: گسترش مرزهای فقه را هم بر سایه علوم مختلف کلام، فلسفه، علوم اجتماعی و هم در حوزه اخلاق می‌توانیم دنبال کنیم.
رئیس جامعه المصطفی العالمیه، عنوان کرد: فقه به دو معنا تقسیم می‌شود که یکی معنای فقه همان استنباط احکام شرعی و فرعی است که در این اصطلاح فقه دانش اجتهادی در حوزه اکتشاف احکام شرعی و فرعی تلاش می‌کند و به این معنا فقه مقابل اخلاق و سایر علوم قرار دارد و هدف نیز اکتشاف احکام شرعی است.
وی با بیان اینکه فقه اصطلاح عام‌تری هم دارد که کاربرد روش اجتهادی برای کشف گزاره‌های دینی اعم از اخلاقی، کلامی، معارفی و فقهی است، افزود: بر این اساس فقه الخلاق نیز دو معنا دارد به معنای عام یعنی کاربر روش اجتهادی در اخلاق و معنای خاص به همان معنایی که امروز در برابر سایر رشته‌های علوم اسلامی قرار دارد.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه فقه الخلاق هم به معنای عام که استنباط گزاره‌های اخلاقی از منابع دینی است وهم به معنای خاص باید پایه‌ریزی و دنبال شود، گفت: ما معتقد به یک قاعده در فقه به معنای خاص هستیم یعنی شمول احکام شرعی به معنای فقه خاص نسبت به وقایع اختیاری.
وی اظهار کرد: اکنون ۲۰ اصل از قوانین حاکم بر اجتهاد از جمله شمول احکام نسبت به افعال جوارحی و جوانبی استخراج شده است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور، افزود: باورها، گرایش‌ها، دانش‌ها و رفتارها درونی مادامی که در حوزه اختیار باشد می‌تواند در قلمرو فقه قرار بگیرد و احکام خمسه شامل حال آن‌ها شود.
وی تصریح کرد: در فقه الخلاق به معنای عام باید خلأیی که تا کنون در اخلاق دینی وجود دارد با این کاربست، روش اجتهادی پر کنیم؛ اخلاق در روند تفکر اسلامی رشد متناسب را طی نکرده و ما رشدی که در حوزه فلسفه و کلام داریم در حوزه اخلاق شاهد نیستیم.
آیت الله اعرافی، گفت: در اخلاق شاهد چند کاستی هستیم یک مورد اینکه چهارچوب دانش اخلاق طراحی‌های جدید در پرتو فکر اسلامی ندارد و تحت تأثیر دیگر تفکرات است و دوم اینکه مراجعه به آیات و روایات به طور کامل نیست.
وی فقه الخلاق به معنای خاص را به دو قسمت صفات و رفتار تقسیم کرد و ابراز داشت: در حوزه صفات وقتی اخلاق را می‌بینیم طبعاً حوزه ویژه و خاص خودش را دارد و جایی است که صفات در اخلاق موضوع است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه صفات مقوله درونی است و از مقوله رفتار به حساب نمی‌آید، افزود: صفات روحی را می‌توانیم ایجاد کنیم و اختیاری است، می‌توانیم آنچه هست را تقویت کنیم و سوم یک صفت را بزداییم و دیگر اینکه صفتی را کاهش دهیم و تضعیف کنیم که این‌ها در اختیار ما است.
وی تأکید کرد: یک قلمرو فقه اخلاق در حوزه صفات است و صفات مستقیم موضوع اخلاق است و غیر مستقیم نیز با اضافه کردن عناوینی در قلمرو فقه می‌آید؛ ما دنبال این هستیم کتابی در فقه تولید شود به نام فقه الصفات.
آیت الله اعرافی، گفت: در حوزه رفتارهای اخلاقی یک موضوع در دو علم با دو حیثیت مطرح می‌شود و این رفتارها در فقه بحث می‌شود ولی از منظر احکام خمسه.
وی ادامه داد: رفتارهای اخلاقی دایره بسیار وسیعی دارد و بخشی از آن‌ها را در فقه موجود هم می‌توان گنجاند.
