همین زلزله‌های ملارد را در نظر بگیرید؛ زلزله‌هایی کوتاه و بدون آسیب‌های وسیع، که اگرچه بعضی نهادها را به حالت «آماده باش» درآورده و آسیبی به زیرساخت‌های شهری و ارتباطی نزده و در واقع بحران خاصی پیش نیاورده، اما مردم را هوشیار کرده است تا به دنبال آموزش‌های ایمنی در برابر زلزله باشند و مثلا بدانند چه لوازم ضروری را باید در کوله فرارشان قرار بدهند. شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان، با توجه به ضریب نفوذ و محبوبیت‌شان بین کاربران ایرانی، از اصلی‌ترین منابع مورد مراجعه مردم، برای دستیابی به این آموزش‌ها محسوب می‌شوند. وب‌سایت‌ها هم هستند، تلویزیون و رادیو هم سعی می‌کنند در حد بضاعت خود کم نگذارند، روزنامه‌ها و نشریات مکتوب هم به فراخور حال، تیتری می‌زنند و مطلبی را کار می‌کنند؛ ولی نقشی که فضای مجازی و به طور خاص، شبکه‌های اجتماعی ایفا می‌کند، چیزی فراتر از اثرگذاری رسانه‌های سنتی است.
اگر زیرساخت‌های ارتباطی در بحران‌های طبیعی، آسیب نبینند، با توجه به ترافیک خطوط تلفن محل حادثه، می‌توان از امکانات فضای مجازی برای اعلام وضعیت خود و خانواده به خویشان و دوستان استفاده کرد. اگر کسانی از شهرهای دیگر، نگران حال شما باشند، به احتمال زیاد از مسدود یا مشغول بودن شبکه‌های تلفن همراه، کلافه می‌شوند و از پیدا کردن چاره‌ای برای اطلاع یافتن از حال شما درمی‌مانند.
تصور کنید در شرایطی که بخشی از مردم آسیب و خسارت مالی یا جانی دیده‌اند، بازار شایعات چقدر داغ می‌شود و فضای مجازی، با امکان دسترسی و کاربرد آسان، چقدر به شایعات دامن می‌زند. تا مدتی قبل، افراد مغرض یا ماجراجو می‌توانستند در این فضا، بدون نام و نشان و به جا گذاشتن رد‌پایی از خود و حتی بدون پذیرش مسئولیت فعالیت خود در فضای مجازی، اطلاعاتی را منتشر کنند! اما در حال حاضر، پلیس فتا با شایعه‌سازان در فضای مجازی برخورد می‌کند و به جرم ایجاد استرس و جریحه‌دار کردن افکار عمومی آنها را به دستگاه قضایی معرفی می‌کند.
فضای مجازی نمی‌تواند بحران‌های طبیعی (مانند زلزله، پدیده گرد و غبار، آلودگی هوا و...) را بیافریند؛ اما نقشی که ایفا می‌کند ممکن است جامعه را تا مرز بحران پیش ببرد و نظم عمومی را مختل کند. مثلا یک زلزله چهار، پنج ریشتری در مرز شهری مثل تهران، اگرچه آسیب جانی و مالی چندانی به دنبال نداشت، شایعه‌پراکنی و انتشار اخبار دروغ از وقوع زلزله‌ای بزرگ‌تر، می‌توانست تهران و شهرهای اطراف را دچار بی‌نظمی گسترده‌ای کند، خروجی شهر از هجوم خودروها مسدود شود و... . به همین دلیل، برخورد با شایعه‌سازان که می‌توانند از حادثه‌ای کوچک، بحرانی بزرگ استخراج کنند، ضروری است.
به این موضوع نمی‌پردازیم که بسیاری از این «نیوز»ها با اهداف خاص و به کمک دست‌های مرموز در پشت پرده اداره می‌شوند تا در بزنگاه‌های تعیین‌شده، نقش‌آفرینی کنند و ماهی خود را از آب بگیرند؛ بلکه تنها می‌خواهیم تذکر بدهیم که خودتان منبع مورد اعتمادتان را پیدا کنید و به سمت هر «نیوز»ی کشیده نشوید؛ شاید قارچ سمی قسمت‌تان شود، نه اخبار موثق!
