1- همراهی کامل: حالت اولی که می‌توان در مورد رویکر اتحادیه اروپا نسبت به اقدامات ترامپ در قبال برجام در نظر گرفت همراهی کامل است؛ به این معنا که این اتحادیه با عدول از مواضع قبلی خود اعلام کند که مانند آمریکا خواستار مذاکره ی مجدد درباره ی این توافق و اصلاح آن خواهد بود.
به نظر می رسد این حالت به دلایلی قابلیت عملی شدن ندارد:
الف- دلیل اول اینکه اتحادیه اروپا با توجه به شان حاکمیتی که برای خود قائل است این امر را را نزول جایگاه خود به یک نهاد غیر موثر دنباله رو آمریکا تعبیر می‌کند که به جایگاه این اتحادیه در فضای بین الملل ضربه می‌زند.
ب- افکار عمومی این اتحادیه برخلاف آمریکا از چنین تصمیمی پشتیبانی نمی‌کند و این امر با پذیرش مردمی همراه نخواهد بود.
ج- مورد سوم و شاید مهم ترین مساله در مورد عدم همراهی کامل این اتحادیه با امریکا این مساله است که اتحادیه اروپا برخلاف آمریکا اتفاقا برجام را توافقی می‌داند که منافع کشورهای این حوزه را تامین می‌کند و به ویژه در شرایط بحرانی اقتصادی حاکم بر بسیاری از کشورهای این اتحادیه این نهاد را با بازار بزرگی مانند ایران مواجه می‌کند.
2- مخالفت کامل: این حالت که برخی با خوشبینی و عدم بررسی دقیق مواضع این اتحادیه رویکرد اصلی اتحادیه ی اروپا را بر این اساس تحلیل می کنند نیز به نظر می‌رسد بنا به دلایلی با واقعیت فاصله دارد:
الف- دلیل اولی که می‌توان برای عدم اتخاذ موفق این استراتژی از سوی اتحادیه اروپا به آن اشاره کرد ساختار نظام بین الملل می‌باشد که با توجه به آن اتحادیه اروپا اساسا توان اتخاذ رویکرد رادیکال مخالف با آمریکا را ندارد.
ب- برخی از موارد مطرح شده از سوی ترامپ مانند مسائل موشکی و نفوذ منطقه ای ایران جز دغدغه‌های اتحادیه اروپا نیز می‌باشد که به فراخور زمان و در موقعیت‌های مناسب مسئولین این اتحادیه به آن اشاره کرده‌اند.
3- رویکرد بینابینی: حالت سوم که به نظر می‌رسد نسبت به دو حالت قبلی قرابت بیشتری با واقعیت دارد و به مرور این قرابت بیشتر هم خواهد شد این مساله است که اتحادیه اروپا مقابل درخواست آمریکا برای باز مذاکره ی برجام به عنوان یک توافق بین المللی معتبر مخالفت کند اما در عین حال در چارچوبی خارج از توافق هسته ای فشار به جمهوری اسلامی ایران برای محدودیت برنامه ی موشکی و حضور منطقه ای را نسبت به گذشته افزایش داده و این مساله را وارد مرحله ی جدیدی کند.
در این زمینه ایجاد جو رسانه‌ای علیه ایران و یا سکوت و انفعال نسبت به اقدامات تحریمی آمریکا که ناقض برجام است، ابزارهای این اتحادیه خواهد بود. در این حالت این اتحادیه ضمن حفظ پرستیژ بین المللی خود مبنی بر عدم همراهی با ترامپ در خروج از یک توافق بین المللی و هزینه ندادن در این زمینه می‌تواند بهانه ی جدیدی برای ایجاد محدودیت بر سر قدرت روز افزون جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.
اظهارات مقامات کشورهای مهم اتحادیه اروپا یعنی انگلستان، آلمان و به ویژه فرانسه در روزهای اخیر به شدت بر این نکته صحه می‌گذارد که اتحادیه اروپا شاید در اندیشه‌ی همراهی کامل با ایالات متحده در زمینه‌ی نقض برجام و خروج از آن نباشد اما حداقل اراده‌ای نیز برای مقابله با اقدامات آمریکا در این زمینه ندارد و این همان مساله‌ای است که باید به دقت بیشتری توسط دستگاه‌های تصمیم‌گیر کشور در حوزه‌ی سیاست خارجی به آن پرداخته شود و با درک دقیق از تفاوت دو رویکرد دوم و سوم تصمیمات لازم برای مقابله با اقدامات احتمالی این اتحادیه اتخاذ گردد.
* گزارش از محمدکاظم عبدالحمیدی
