به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بر این اساس، سال 96 بهترین سال برای تجارت خارجی سه کشور بوده است، البته به نفع آنها. به‌طوری‌که در این سال صادرات آلمان 21.5 درصد، صادرات فرانسه 84 درصد و صادرات انگلیس 167 درصد رشد داشته است. گرچه کالاهای اروپایی نسبت به مشابه چینی خود بسیار باکیفیت هستند، اما این اقلام جزء کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای که مواد اولیه بخش‌های مختلف صنعت را تامین می‌کنند، نیستند، بلکه بخش قابل‌توجهی از این اقلام، جزء اقلام لوکس، غیرضروری یا دارای مشابه داخلی چون سرکه خوراکی، اره دستی، غربال و الک دستی، سبد و حصیر بافته‌شده، انواع شامپوها، انواع صابون، ساعت دیواری، دستکش، انواع توپ ورزشی، جوهر خودکار، سر بطری، استارتر مهتابی، حشره‌کش، مکمل‌های غذایی و مواردی از این‌دست است که تولید این محصولات در داخل نیاز به تکنولوژی بالا ندارد و واردات آنها، ته مانده صنایع کوچک را هم می‌تواند در ریل ورشکستگی بکشاند. به این‌جهت برخلاف قواعد اقتصادی که در مبادلات تجاری بین اقتصادهای پیشرو و اقتصادهای در حال رشد، جذب و انتقال تکنولوژی و سرمایه‌گذاری صادرات‌محور را به دولت‌هایی مانند ایران توصیه می‌کنند، بخش قابل‌توجهی از صادرات سه عضو اروپایی 1+5 به ایران، عمدتا بر کالاهای مصرفی متمرکز شده است.
رشد 1.5 برابری صادرات آلمان در پسابرجام
بررسی داده‌های گمرک ایران نشان می‌دهد پس از امضای توافقنامه هسته‌ای بین ایران و کشورهای گروه 1+5 میزان صادرات آلمان به کشورمان رشد قابل‌توجهی داشته است، به‌طوری‌که میزان صادرات این کشور با رشد 39 درصدی از 1.8 میلیارد دلار در سال 94 به بیش از 2.5 میلیارد دلار در سال 95 رسیده است. همین روند در سال 396 نیز صادق است، به‌طوری‌که صادرات آلمان به ایران با رشد 21.26 درصدی، از 2.5 میلیارد دلار سال 95 به بیش از سه میلیارد دلار در سال 96 رسیده است. به این ترتیب صادرات آلمان در پسابرجام بیش از 1.5 برابر رشد داشته است.
رشد 2.5 برابری صادرات فرانسه در پسابرجام
صادرات فرانسه به ایران گرچه طی سه سال اخیر روندی صعودی داشته، در دو سال 90 و 91 به ترتیب 48 و 39 درصد نسبت به سال قبل از خود، کاهش داشته است، به‌طوری‌که میزان صادرات این کشور از 1.8 میلیارد دلار در سال 90 به 929 میلیون دلار در سال 91 و 560 میلیون دلار در سال 92 در سال 92 رسیده است. این روند گرچه در سال 93 رشد مثبت کمتر از دو درصد داشته، در سه سال اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است، به‌طوری‌که میزان صادرات فرانسه به ایران از 570 میلیون دلار در سال 93 به 760 میلیون دلار در سال 94، بیش از 955 میلیون دلار در سال 95 و نزدیک به 1.8 میلیارد دلار در سال 96 رسیده است که به ترتیب رشد 33، 25 و 84.5 درصدی را در سه سال اخیر نشان می‌دهد.
به این ترتیب می‌توان گفت سال 96 با رشد 84 درصدی صادرات فرانسه به ایران، سال بسیار خوبی برای طرف فرانسوی بوده است.
اگر چه در دو سال 91 و 92 فرانسوی‌ها بیش از سایر کشورهای اروپایی مبادلات تجاری خود را با ایران کاهش داده‌اند، این نکته از این‌جهت بااهمیت است که به‌رغم اینکه ایران در دهه‌های اخیر طرف فرانسوی به‌ویژه در خودروسازی سودهای کلانی در بازار ایران به دست آورده بود، اما یک‌باره در هنگام شدت گرفتن تحریم‌های ظالمانه دو سال 90 و 91 دست خودروسازان ایرانی را حنا گذاشت و به این‌جهت خودروسازی کشور دچار افت تولید و کیفیت تولیدات خود شد. به این دلیل کاهش وابستگی به فرانسه در زمینه‌هایی چون خودروسازی ماحصل تجربه یک دهه اخیر تجارت خارجی ایران و فرانسه است که باید از آن عبرت گرفت.
رشد 167 درصدی صادرات انگلیس فقط در سال 96
بررسی آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد بازار مصرف کشورمان برای انگلیس بسیار با اهمیت بوده است، به‌طوری‌که حتی از سال 90 به بعد هم که روابط سیاسی ایران و این کشور دچار تنش شد، میزان صادرات این کشور از 140 میلیون دلار در سال 90 به 769 میلیون دلار در سال 92 رسیده است. این مقدار از صادرات به لحاظ حجمی گرچه رقم قابل‌توجهی برای تجارت خارجی انگلیس نیست، بررسی آمارها نشان می‌دهد بازار مصرف ایران، بازاری نیست که انگلیس بتواند از آن چشم‌پوشی کند، به‌طوری‌که فقط در سال 96 صادرات این کشور به ایران بیش از 167 درصد رشد داشته است.
بر این اساس میزان صادرات انگلیس در سال 95 حدود 412 میلیون دلار بوده است که با بهبود روابط سیاسی و استقرار سفیر این کشور در تهران، میزان صادرات این کشور در سال 96 به بیش از 1/1 میلیون دلار رسیده است.
بر اساس آمارهای انتهایی گزارش، میزان صادرات انگلیس به ایران در پسابرجام به بیش از سه برابر رسیده است.
از واردات کنتور گاز تا نان خشک از آلمان
بررسی داده‌های آماری گمرک ایران مطالب قابل‌تاملی را نشان می‌دهد که جزئیات آن در جدول پایانی قابل‌مشاهده است. بر اساس این جدول، ارزش پولی واردات برخی اقلام از فرانسه در سال 96 به این شرح است:
مکمل‌های غذایی 162.5 میلیارد، توتون و تنباکو 144.5 میلیارد، انواع شامپوها 32.6 میلیارد، انواع موم حشرات 9.3 میلیارد، انواع حشره‌کش 8.4 میلیارد، انواع رژ لب 4.5 میلیارد، مداد، مدادتراش و مدادپاک‌کن 1.9 میلیارد، صابون حمام 1.4 میلیارد، سر بطری 1.2 میلیارد، کنتور گاز 307 میلیون، در و پنجره 298 میلیون، استارتر مهتابی 243 میلیون و الی‌آخر (همه ارقام به تومان است).
در بین این کالاها مواردی چون واردات 95 میلیونی سرکه خوراکی، واردات 64 میلیونی نان خشک و تُرد، الک و غربال دستی، اره دستی، ساعت دیواری، توپ ورزشی، راکت تنیس تراز بنایی و مواردی از این دست نیز بسیار قابل‌تامل است.
سوغات فرانسه به ایران، سبد، رژ لب و خودتراش
بررسی داده‌های آماری گمرک ایران نشان می‌دهد در سال 96 واردات برخی اقلام از کشور فرانسه به ایران بیش از سایرین خودنمایی می‌کند؛ خودتراش، شامپو، رژ لب، بیسکویت، چسب زخم، دفتر مشق، شانه، تشتک فلزی، دستمال مرطوب آرایشی، شیرآلات حمام و دستشویی و... از این کالاها هستند. بر این اساس واردات برخی از این اقلام به شرح زیر هستند:
واردات 29 میلیاردی انواع شامپو، واردات 22.3 میلیاردی مکمل‌های غذایی، واردات 3.5 میلیاردی رژ لب، واردات نزدیک به دو میلیاردی تیغ و خودتراش سلمانی، واردات 1.8 میلیاردی فندک جیبی، واردات 833 میلیون تومانی صابون حمام، واردات 337 میلیون تومانی چسب زخم، واردات 17.5 میلیونی تومانی دفترچه مشق و 16.7 میلیونی شانه و گیره و... از جمله این اقلام هستند. در این میان واردات سبد و حصیر بافته‌شده، از این‌جهت که جزء هنرهای دستی مردم این سرزمین بوده، بسیار جای تامل و تفکر دارد.
سوغاتی انگلیس به ایران، از جوجه یک‌روزه تا مجسمه‌های تزئینی
واردات کالاهای غیرضروری یا دارای مشابه داخلی از انگلیس نیز هم‌داستان با دو کشور فرانسه و آلمان است. جزئیات این اقلام در جدول قابل‌مشاهده است، بر اساس جدول ارزش مالی برخی از این اقلام به شرح زیر است:
واردات 121 میلیاردی جو غیر بذر، واردات 12.7 میلیاردی جوجه یک‌روزه، واردات 41.4 میلیاردی مکمل‌های غذایی، واردات نزدیک به دو میلیاردی سر بطری، واردات 620 میلیونی مدادتراش، واردات 281 میلیونی مسواک، واردات 255 میلیونی مواد آرایشی ناخن، رژلب، گریس، چای سبز، تلفن رومیزی، مجسمه تزئینی و... (همگی به تومان).
در شرایط بحران ارزی واردات چسب زخم و دفتر مشق چه توجیهی دارد؟
بر اساس آنچه در مطالب بالا آمد، میزان صادرات سه کشور اروپایی عضو گروه 1+5 شامل انگلیس، آلمان و فرانسه با وجود کاهش قابل‌توجه در دوره تحریم، در سال‌های اخیر و به‌عبارتی‌دیگر در پسابرجام رشد نسبتا قابل‌توجهی داشته است. در این میان گرچه تولیدکننده داخلی (در واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای) و مردم، مصرف کالای تولید اروپا را به کالاهای بی‌کیفیت چینی ترجیح می‌دهند، نکته قابل‌توجه رشد واردات کالاهای غیرضروری، لوکس و دارای مشابه داخلی است.
واردات اقلامی چون خودتراش، شانه، الک و غربال و مواردی از این دست نه‌تنها در شرایط بحران ارزی اخیر قابل توجیه نیست، بلکه به جهاتی نیز شبیه طنز است و عمق فاجعه سیاستگذاری دولت در واردات را نشان می‌دهد. در این بین شاید بیراه نباشد دولت دوازدهم که بحران ارزی اخیر را تجربه کرده است، از تجربه تلخ بحران ارزی سال‌های 90 و 91 درس گرفته و واردات 1500 قلم کالای اولویت 10 را که دولت دهم ممنوع کرده بود، دوباره ممنوع کند. شاید توجیه دولت این باشد که تعرفه این کالاها را در جهت حمایت از تولید و کالای ایرانی بالا برده است، اما اگر این مورد واقعیت داشت، نعمت‌زاده وزیر صنعت و معدن دولت یازدهم، سال گذشته فهرستی از 800 قلم کالا را برای ممنوعیت واردات آنها به دولت ارائه نمی‌داد.
