به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در روزهای اخیر خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های جدید، فروش نفت خام و اخذ درآمدهای حاصل از آن را بامشکل مواجه کرده است. دراین فضا دو راه پیش روی ایران است: تلاش برای برداشتن تحریم‌ها و یا بی‌اثر کردن آنها. آنچه مسلم است با توجه به مواضع و سخنان رهبرمعظم انقلاب، اثبات بدعهدی آمریکا درماجرای برجام و روشن بودن مواضع اروپا در مواجهه با ایران و آمریکا ، تلاش مجدد برای برداشتن تحریم‌ها ، راهبردی صحیح و مطابق مفاد اقتصاد مقاومتی نیست و راه حل اساسی و مطمئن ، تلاش برای بی‌اثر کردن تحریم‌هاست.
نقدینگی؛ میان‌بری برای رشد صنعت نفت
طبق برنامه ششم توسعه، صنعت نفت و گاز کشور به حداقل ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد و این در حالیست که نقدینگی موجود در کشور، درحال حاضر۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. بنابراین در شرایط تحریم یا حتی عدم وجود آن استفاده از این حجم نقدینگی و هدایت آن به سمت صنعت نفت کشور یک راه حل منطقی و اصولی به نظرمی‌رسد.
درچنین شرایطی، یعنی وجود تحریم‌های فروش نفت خام، میتوان با ۳ رویکرد به حل این مشکل پرداخت. اول اینکه برای ثابت نگه داشتن میزان فروش نفت کشور به هرقیمتی حاضر به دادن امتیازهای مختلف به کشور خریدار، ازجمله تخفیف‌هایی نسبت به قیمت جهانی نفت، باشیم. دوم مبادرت بر دور زدن تحریم‌ها به صورت های مختلف، ازجمله فروش نفت به کشورهای واسطه و سپس به کشور موردنظر، و اما رویکرد سوم که به نظر بهتر و مطمئن‌تر از۲ رویکرد قبلی است، اقدام برای فروش ریالی نفت در بورس و به بخش خصوصی است.
بیشتر بخوانید// هدف دست نیافته آمریکا برای صفر کردن درآمد نفتی ایران
بورس نفت؛ یک تیر و چند نشان
راه اندازی بورس نفت دستاوردهایی همچون شکستن انحصار موجود درصنعت نفت، افزایش سرمایه‌گذاری، تشکیل بازار بین‌المللی درمنطقه، تاثیرگذاری برقیمت‌های جهانی، شفاف سازی قیمت‌ها و شیوه معاملات را به همراه خواهد داشت. از سوی دیگر راه‌اندازی بورس نفت گام بزرگی در راستای تحقق اهداف اصل ۴۴ قانون اساسی کشور و خصوصی سازی بخش مهمی از بدنه دولت به شمار می‌رود. به عنوان تجربه‌های موفق این اقدام ، میتوان سه بورس لندن، نیویورک و سنگاپور را نام برد که از مهم‌ترین بورس‌های بین‌المللی انرژی درجهان به شمار می‌روند.
هم اکنون درکشور ما اقداماتی دراین زمینه صورت گرفته است اما شکل‌گیری کامل فروش نفت خام در بازار بورس انرژی کشور با فراز و نشیب‌های احتمالی همراه خواهد بود که انتظار می‌رود مسئولین صنعت نفت کشور و بازار سرمایه تدابیری جهت تسهیل این روند اتخاذ نمایند.
اما یک راهکار مطمئن‌تر برای بی‌اثر کردن این تحریم‌ها ، هم به لحاظ منطقی و هم از حیث تجربه درکشورهای دیگر، همان تبدیل نفت خام به فرآورده‌های با ارزش افزوده‌ی بالاست و اینکار ازطریق ساخت پتروپالایشگاه ها میسر است.
پاسخ به یک ادعای غیرعلمی مدیران صنعت نفت
طبق اظهارات مدیران صنعت پالایشی کشور احداث پالایشگاه نفت درایران ، اقتصادی نیست. برای قضاوت این ادعا نیم‌نگاهی به تجربه‌ی کشور هند دراین زمینه خالی از لطف نخواهد بود. درسال۲۰۱۳هند حدود ۸۰درصد نفت مصرفی خود را وارد می‌کرد و یکی از بزرگترین وارد کنندگان نفت خام بشمار می‌آمد اما بااین وجود، سیاست این کشور واردات نفت خام وصادرات فراورده های با ارزشی مثل بنزین و گازوییل بود. ادامه دار بودن این سیاست دراین کشور ، خود میتواند موید اقتصادی بودن پالایش نفت خام در ایران باشد. چرا که هند باید هزینه های واردات و حمل و نقل نفت را هم می‌پرداخت و با وجود پرداخت این هزینه‌ها بازهم احداث پالایشگاه و صادرات فراورده‌های با ارزش از نفت خام برای این کشور سودده بوده است تا جایی که هند توانست بزرگترین مجتمع پالایشی جهان باظرفیت پالایشی ۱میلیون و ۲۴۰هزار بشکه در روز را تاسیس کند. بنابراین برای کشوری مثل ایران که هزینه‌های واردات و حمل و نقل نفت خام را ندارد ، این کار به طریق اولی سودده خواهد بود.
بیشتر بخوانید// از فرصت تحریم نفت برای پایان خام فروشی استفاده کنیم
ایران روزانه حدود۴.۵میلیون بشکه نفت ومیعانات گازی تولید می‌کند که حدود۲.۵میلیون بشکه ازآن در روز صادرمی‌شود و مابقی به پالایشگاه‌های داخل کشور فروخته می‌شود. باتوجه به اینکه ساخت یک پتروپالایشگاه بطور متوسط ۳تا۵سال به طول می‌انجامد، بااین کار میتوان ظرف مدت نه چندان طولانی، ارزش افزوده و اشتغال چشمگیری درکشور ایجاد کرد. همچنین با پیشبرد این رویکرد و کاهش قابل توجه صادرات نفت و پالایش کامل نفت تولیدی کشور میتوان به ایجاد ظرفیت مازاد بر تولید نفت جهت تامین منافع کشور وحتی جهت نقش آفرینی دربازار انرژی دنیا و محدود کردن نقل و انتقالات نفتی از تنگه هرمز به شکلی کاملا نرم و بدون تهدید نظامی فکر کرد.
بنابراین لازم است مسئولین بیش از این منافع و نیازهای ملت را معطل قراردادهایی با نتایجی قابل پیش بینی و کم فایده نکرده و چنین راه‌هایی که اساس آنها برارتباط با بیگانگان و دشمنان بنا نشده بلکه قرارست مجریان آن ملت ایران باشند، را بررسی و عملی نمایند.
* گزارش از مهدیه محسنی‌پور
