«خبرنامه دانشجویان ایران»: محمدعلی رحیمی نژاد// انجام شفافیت تجاری گمرکات کشور و تبادل اطلاعات به اتحادیه اروپا، آخرین گام برای فشار اقتصادی به کشور است. هر چند توافقات اولیه براساس برجام شکل گرفته اما پس از خروج آمریکا از برجام و حتی قطعنامه اخیر شورای حکام علیه جمهوری اسلامی ایران پس از 8 سال اطلاعی از جزئیات اجرای این توافق توسط مقامات وزارت خارجه اعلام نشده است. در صورت اجرای توافق جامع و عمل بدان وضعیت اقتصادی به مراتب بدتری در انتظار کشور خواهد بود.
همکاری ایران و اتحادیه اروپا ذیل نظام کنترل صادرات اتحادیه اروپا از بهمن ماه 1396 آغاز شد. در این همکاری اتحادیه اروپا ضمن مشخص کردن اقلام دوگانه، آمادگی خود را برای ارتقای نظام کنترل صادرات و واردات جمهوری اسلامی ایران چارچوب برجام اعلام کرد. در ادامه همکاری ایران تیرماه 97 یک هیات اروپایی برای آموزش چگونگی اجرای نظام کنترل صادرات وارد کشور شدند و طی نشست‌های تخصصی به آموزش مسئولین وزارت صنعت و معدن و گمرک پرداختند.
طبق اسناد نظام کنترل صادرات اتحادیه اروپا نقش‌های مهمی برای سازمان گمرک ذکر شده است. وظایفی از قبیل مبارزه با قاچاق و ترویج سلاح‌های کشتار جمعی، تروریسم و دورزدن غیرقانونی اقلام دوگانه که نشان دهنده اختیارات گسترده سازمان گمرک جهانی است.
اقلام دوگانه شامل اقلامی است که علاوه بر مصارف صنعتی و خدماتی در زمینه‌های نظامی نیز کاربرد دارند. اتحادیه اروپا با واسطه قرار دادن سازمان گمرک جهانی ایفای نقش می‌کند. در واقع اتحادیه اروپا نقش کارفرما و سازمان گمرک جهانی نقش پیمان‌کار را دارد.
همچنین سطح همکاری سازمان جهانی گمرک با نظام کنترل صادرات بسیار وسیع است. علت این موضوع الزام سازمان گمرک جهانی به رعایت مفاهیم «کنترل صادرات راهبردی»، «کنترل تجارت راهبردی»، «مدیریت تجارت راهبردی» و «خدمات تجارت راهبردی» است.
کنترل صادرات راهبردی شامل کنترل صادرات اقلام دوگانه، تعاملات بخش صنعت و اقتصاد با سایر کشورهاست. کنترل تجارت راهبردی در بردارنده کنترل صادرات اقلام دوگانه، نظارت بر انتقال اقلام دوگانه در سایر کشورها و تعاملات بخش صنعت و اقتصاد با دیگر کشورها است. از سوی دیگر مدیریت تجارت راهبردی همراه با نظارت و کنترل صادرات، واردات، تعاملات صنعتی، حمل و نقل با سایر کشورها و پیشرفت‌های اقتصادی مرتبط با اقلام دوگانه است. همچنین خدمات تجارت راهبردی شامل کنترل و نطارت بر شرکت‌های بیمه، تعاملات اقتصادی، حمل و نقل و گردش‌های مالی توسط سازمان گمرک جهانی است.
با اختیارات یاد شده، سازمان گمرک جهانی نظارت کامل بر ورود و خروج اقلام دوگانه کشور خواهد داشت؛ بطوریکه ذینفعان از تولید کننده تا مصرف کننده اقلام دوگانه در کنار شرکت‌ها و کشورهای واسطه شناسایی خواهند شد.
در این صورت بواسطه همکاری نزدیک و اشتراک اطلاعات نظام کنترل صادرات بین اتحادیه اروپا و آمریکا، امکان دور زدن تحریمها از بین خواهد رفت. سازوکار شفافیت تجاری شباهت بسیاری به شفافیت مالی FATF دارد که هدف آن شناسایی روش‌های دور زدن تحریمها توسط ایران است.
طبق آخرین اخبار مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌المللی گمرک از توافق جامع گمرکی با اتحادیه اروپا در دی ماه 97 خبر داده است.
حسین کاخکی ضمن اعلام انتقال اطلاعات، اسناد و برگزاری دو نشست در ایران گفت: این توافق شامل همکاری مدیریتی مانند تبادل اسناد و استعلام بین گمرگ ایران و اتحادیه اروپا است.
ادامه این فرایند و اجرای برنامه نظام کنترل صادرات اتحادیه اروپا باعث افزایش فشارهای اقتصادی بر کشور خواهد شد.
هر چند توافقات اولیه براساس برجام شکل گرفته اما پس از خروج امریکا از برجام و حتی قطعنامه اخیر شورای حکام علیه جمهوری اسلامی ایران پس از 8 سال اطلاعی از جزیات اجرای این توافق توسط مقامات وزارت خارجه اعلام نشده است. در صورت اجرای توافق جامع و عمل بدان وضعیت اقتصادی به مراتب بدتری در انتظار کشور خواهد بود.
* فعال اسبق دانشجویی
احسنت عالی بود