خبرنامه دانشجویان ایران: کابوس مصعب: "مردی که چهره او دیده نمی شد؛ با خشونت دخترکی را در میان گودالی کوچک و قبر مانند قرار داد و بی معطلی شروع به خاک ریختن بر روی دخترک کرد. دختر شروع به فریاد زدن کرد. خاک به سرعت دختر را پوشاند و مرد کم کم از کار دست کشید و هراسان نگاهی به گودال انداخت و آنجا را ترک کرد و سرانجام از نگاه پسرکی که بالای گودالی بود، ناگهان یک پای دختر از زیر خاک بیرون آمد که خلخالی بر پاداشت."
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»، کتاب وقتی دلی رمانی است تاریخی در مورد یکی از اصحاب خاتم پیامبران. فردی که از خانواده ای ثروتمند زاده شده و زیبارو است. پدر او "عمیر" و مادرش "خناس" از ثروتمندترین افراد مکه اند و این شایعه همواره نقل مجالس کفار قریش بوده که مشتی فقرا و گدایان در اطراف محمد(ص) جمع شده‌اند، اما همانطور که بیان شد این جوان دو وی‍ژگی داشت که از این لحاظ اسلام آوردنش کفار را عصبانی کرد: یکی این که خانواده‌اش پولدارترین خانواده مکه بودند. «عمیر»، پدرش بسیار فرد ثروتمندی بود و علاوه بر این همسرش «خناس»، مادر وی هم زن بسیار ثروتمندی بوده و اگر نگوییم این خانواده ثروتمندترین خانواده مکه هستند، لااقل یکی از ثروتمندترین خانواده‌های مکه‌اند. این جوان همان مصعب است. مصعب بن عمیر.
رمان «وقتی دلی» مانند خیلی از رمان ها، با بیان یک رویداد و تکرار آن در ابتدای تمام فصول، به صورت پلی بک به عقب برگشته و به بازگویی وقایع می پردازد. در این رمان ابتدا خواننده خود را در سال شصت و یک هجری، زمانی که امام حسین علیه السلام به شهادت رسیده می بیند و صحنه توسط نویسنده به گونه ای متصور شده که پیرزنی در کنار قبری از قبور شهدای احد قرار دارد و شاهد نزدیک شدن کاروانی است. کاروان متشکل از افرادی است که راهی مدینه هستند و برای خواندن فاتحه به سوی قبور شهدای احد می روند.
در این رمان فردی از کاروان شروع به خواندن کتابی تاریخی می کند که دست مایه جلو رفتن رمان می شود. اما کتاب وقتی به صفحات آخر می رسد توسط پیرزنی که در کنار یکی از قبور شهدا اطراق کرده کامل می شود که محمدحسن شهسواری بر این بوده بتواند رمان را به صورت پایان شگفت انگیز به نگارش درآورد اما کمی ضعیف کار کرده است. چرا که خواننده به جلوتر رفتن رمان، به راحتی می تواند پیش بینی کند که پیرزن روایت کننده چه کسی است.
ماجرا زمانی آغاز می شود که مصعب بن عمیر طبق سنت اعراب برای تجارت به همراه پدرش به مناطق مختلفی سفر می کند و با خرید اجناس و فروش آن در مکه زندگی را می گذراند. اما تنها ابزار تبلیغاتی پدر و مادر مصعب برای جذب مردم برای خریدن کالاها، زیبارویی مصعب است که دختران مکه را مجذوب خود می کند. اما این زیبارویی موجب حسادت دیگر جوانان مکه علی الخصوص برادر بزرگتر وی یعنی ابوعزیز می شود و کار تا جایی پیش می رود که ابوعزیز قصد گرفتن جان مصعب را دارد.
در این فضای و در دوران قبل از بعثت پیامبر اکرم، مصعب همواره سعی دارد که خود را از فضای حاکم بر مردمان مکه که بیشتر به عیاشی و خوش گذرانی می پردازند دور کند. این مسئله در حالی صورت می گیرد که خناس مادر مصعب صاحب کنیزکانی است که موجب رونق مجالس شبانه سران مکه می شود.
تا اینکه مصعب در نوجوانی به همراه پدرش راهی یک سفر تجاری می‌شود. اما این سفر برای او یک تجربه تازه به همراه دارد و اسباب هدایت وی فراهم می شود. که آشنا شدن با جعفر برادر امیرالمومنین علیه السلام بسیار در این امر تاثیرگذار است.
شهسواری کوشیده با پیوند وقایع به هم قالب رمان را پی ریزی کند که در این امر موفق بوده ولی در بعضی موارد داستان پردازی وی در بردارنده اشکالاتی است. از جمله این اشکالات، پشت سر هم آمدن اتفاقات بدون در نظر گیری مقدمات است. به عنوان مثال در صفحه 105 رمان «وقتی دلی» می خوانیم که مصعب از جعفر بن ابیطالب چاره حسادت نورزیدن جوانان مکه را جویا می شود که جعفر به یک باره مصعب را داخل لجن زار هل می دهد و هر دو با سر و وضعی گل آلود در کوچه های مکه قدم می زنند و مورد تمسخر افراد قرار می گیرند. اینجا است که نویسنده بلافاصله آنها را کنار یک جوی آب قرار داده و به این صورت ادامه می دهد که جعفر لباس تمیز به تن می کند و به نماز می ایستد. جای سوال اینجاست که آیا جعفر و مصعب همراه خود لباس تمیز داشتند در حالی که سر و و ضعشان گل آلود بود یا اینکه به خانه رفتند و لباس آوردند؟ آیا اینجا در داستان پرشی چند صحنه وجود ندارد؟
در ادامه جعفر بن ابیطالب به خاطر محبتی که از وی در قلب مصعب ایجاد شده او را به اسلام دعوت می کند که اولین دیدار وی با مسلمانان در خانه فردی از مسلمانان به نام ارقم بوده که شهسواری به خوبی در فضاسازی این امر کوشیده است. فطرت پاک مصعب باعث شعله ور شدن نور هدایت در درون وی می شود. مصعب به همراه جعفر شب ها به اتفاق دیگر مسلمانان در مکانی دور از چشم مردم به نماز می ایستد و از فیوضات الهی بهره می برد.
همه این صحنه ها در حالی اتفاق می افتد که مادر وی به همراه کنیزکان در مجالس طرب و شادی شرکت می کنند و از نبود وی در این مجالس رنج می برند. مخالفت خناس مادر مصعب در بسیاری از موارد مشهود است و ما شاهد عمق تاثیرگذاری پیامبر بر قلب و روح مصعب هستیم که مخالفین این امر پیامبر را ساحر و این تاثیرگذاری را سحر او قلمداد می کنند. تا اینکه دعوت علنی پیامبر آغاز می شود.
در اینجا باید ماریه که از کنیزکان خناس است را معرفی کنم که وی علاقه زیادی به مصعب دارد. زیبایی رمان وقتی دلی صحنه های موازی آن است که تاثیرگذاری هرکدام بر یکدیگر را با پیشرفت رمان شاهدیم. یعنی مصعب و جعفر از طرفی، ماریه از سویی دیگر برای رسیدن به اهداف خود، سران قریش نیز و ... که موجب جذابیت داستان می شود. البته با اینکه این رمان صبغه تاریخی دارد اما بسیاری از عناصر آن تخیلی است به غیر از مواقفی که در آنها پیامبر یا امیرالمومنین حضور دارند که شهسواری در ابتدای کتاب به این موضوع اشاره کرده است.
به عنوان مثال ماریه فردی را اجیر می کند که سایه به سایه مصعب حرکت کند و ببیند چه می خورد کجا می رود و چه می کند و زمانی که خبر مسلمان شدن مصعب را مامور به ماریه می دهد بلافاصله این خبر را به ابوسفیان می رساند تا بتواند از این حربه به مقاصد خود دست یابد و در این بین مسلمانان در حال شکنجه شدن از سوی سران کفار و قریش اند.
از آن طرف کفار تصمیم می گیرند که پیامبر را به قتل برسانند و زمانی مصعب به این موضوع پی می برد که توسط خانواده اش در خانه زندانی شده و کاری از او ساخته نیست. همچنین است که عده ای اجیر می شوند که مصعب را به قتل برسانند یعنی ما شاهد دو قتل هستیم. قتل پیامبر توسط ابوجهل در دارالندوه و مصعب توسط افرادی ناشناس در خانه پدر عمیر که هیچ کدام از این دو به نتیجه نمی رسند.
شرایط به گونه ای پیش می رود که پیامبر دستور هجرت مسلمانان به حبشه را صادر می کند که نویسنده وقایعی را در طول سفر مسلمان و همچنین اتفاقاتی که در حبشه برای ایشان رخ می دهد را هنرمندانه توصیف کرده که خواندنی است. بعد به قضیه شعب ابیطالب و محاصره مسلمانان می پردازد و در ادامه به مرگ حضرت ابوطالب و خدیجه عالیها سلام اشاره دارد که خواننده با مطالعه آن می تواند تاریخ اوایل اسلام را از نظر بگذراند.
مهمترین بخش این کتاب که شاید بتوان آن را هدف نویسنده برای نگارش این کتاب دانست ماجرای هجرت مسلمانان به یثرب است که با مشورتی که در بین مسلمان و با حضور پیامبر و امیرالمومنین صورت می گیرد تصمیم می گیرند که قبل از هجرت مسلمانان گروهی برای آماده کردن فضای و بررسی یثرب به این شهر سفر کنند که سرپرستی این گروه با پیشنهاد امیرالمومنین علیه السلام، به مصعب بن عمیر واگذار می شود. حضرت امیر علت این پیشنهاد را اینگونه فرموده اند: "مصعب فردی آگاه است. هم قرآن را بسیار خوب می داند و هم مومنی پاک است. وی از خانواده ای بزرگ و زیبارو بوده و جاذب دل مردمان است."
جالب است بدانید که مصعب بن عمیر شخصت اصلی رمان «وقتی دلی»، ملقب به اولین قاری قرآن اسلام است چرا که قرآن را به زیبایی تلاوت می کرده. مصعب در جنگ احد با از دست دادن دو دست خود و مورد اصابت نیزه قرار گرفتن به شهادت می رسد و اولین شهیدی است که بدون کفن دفن می شود.
کتاب زیبا و خواندنی "وقتی دلی" که توسط محمدحسن شهسواری به نگارش درآمده و موسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب آن را منتشر کرده به قیمت 8500 تومان در اختیار علاقه مندان به این حوزه قرار گرفته است.
