تحلیلی بر دلایل پرخاشگری

خبرنامه دانشجویان ایران: قول فلاسفه و حکماست که فصل انسان با دیگر موجودات «قوه نطق» است. به عبارت ساده تر، آنچه باعث می شود انسان از مقام حیوان به انسان ترقی کند، این است که او می تواند اندیشه کند و اندیشه خود را با ادای کلمات یا نگارش آن به دیگران بفهماند.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مسلم است آدمی با دو قوه شر و خیر قوی خود از این نعمت خداوندی هم استفاده ای دوگانه می کند، هم آن را در طریق خیر به کار می گیرد، درس می دهد و درس می خواند، با شعر و ادبیات انس می گیرد، دعا می کند و به دیگران دلداری می دهد و هم این که از زبان و بیان خود برای زدن طعنه و نیش به دیگران یا غیبت و تهمت بهره(!) می جوید. بدزبانی و ناسزاگویی هم بهره نادرست دیگری است که برخی آدمیان از زبان خود می برند.

انسان وقتی در محیطی قرار می‌گیرد که اطرافیانش به این پرخاشجو هستند او نیز با فحاشی صحبت می‌کند. در نتیجه، این قضیه برای فرد عادی می‌شود زیرا در این محیط رشد و پرورش می‌یابد. در چنین مواردی برای درمان‌ این افراد باید به سمتی پیش ‌برویم که بتوانیم محیط را تغییر دهیم. علت دیگر فحاشی می‌تواند این باشد که افراد نمی‌توانند خشم خود را کنترل کنند و فحش دادن در حقیقت، یک نوع ابراز خشم و پرخاشگری کلامی است. در واقع این حالت یک نوع برخورد ناشی از عدم کنترل خشم است. در چنین مواردی، علاوه بر اینکه باید از روش‌های کنترل خشم استفاده کنیم، باید زمینه این رفتارها را نیز بررسی و ارزیابی کنیم. گاهی اوقات ممکن است افراد در حالت افسردگی، پرخاشگر شده و ناسزا بگویند. گاهی بعضی بیماری‌های جسمانی سبب ایجاد اضطراب در افراد می‌شود و همین باعث پرخاشگری و در نهایت فحاشی می‌شود.

واقعا؟!‍ مثلا کدام بیماری می‌تواند افراد را به پرخاشگری و فحاشی وادار کند؟

مثلا می‌ شود به بیماری پرکاری تیرویید اشاره کرد که باعث می‌شود انسان زمینه بیمارگونه‌ای از اختلالات اضطرابی و افسردگی را پیدا کند که خود این عامل، زمینه‌ای برای فحاشی افراد است. البته فحاشی می‌تواند به مشکلات رفتاری افراد (مانند لجبازی) ‌نیز برگردد. افراد لجباز می‌دانند که فحش دادن کار بدی است و اطرافیان را ناراحت می‌کند و به همین علت شروع به ناسزاگویی می‌کنند تا محیط اطرافشان را طبق نظر خودشان کنترل کنند.

پس برای کنترل ناسزاگویی افراد، اول باید این مشکلات زمینه‌ای را کشف و درمان کنیم؟

علل پرخاشگری
برخی از روان شناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که به دیگران آسیب می رساند یا بالقوه می تواند آسیب برساند. پرخاشگری (aggression) عبارتست از رفتاری که هدف آن صدمه زدن به خود یا به دیگری می باشد در این تعریف قصد و نیت فرد مهم است. یعنی رفتاری پرخاشگری محسوب می شود که از روی قصد و عمد برای صدمه زدن به دیگری یا به خود انجام گرفته باشد (کریمی، 1378) پرخاشگری به منظور توصیف مجموعه ای از رفتارهای برون ریزانه مورد استفاده قرار می گیرد که در همه آنها مشخصه ی تجاوز به حقوق افراد دیگر اجتماع و تأثیر آزارنده ی این رفتار مشترک است. اعمال پرخاشگرانه شامل رفتارهای جسمی و کلامی پرخاشگری نظیر تهدید کردن، مشاجره ی لفظی و… همچنین ویرانی دارایی است. (براهنی، 1367)

صاحب نظران حوزه علوم اجتماعی در مورد پرخاشگری به دو گروه تقسیم شده اند گروهی معتقدند که پرخاشگری ذاتی و فطری است و گروهی دیگر آن را حاصل عوامل اجتماعی در نتیجه اکتسابی می دانند و هر دو گروه برای تائید نظریات خود شواهد و دلایلی را مطرح می کنند. (کریمی، 1378)

اولین سؤالی که در مورد رفتارهای نابهنجار افراد خصوصاً مشکلات رفتاری – ایذائی از جمله پرخاشگری مطرح می شود این است که علل پرخاشگری چیست؟

الف: علل شخصیتی
شخصیت امکان پیش بینی آنچه را که فرد در موقعیتی خاص انجام خواهد داد فراهم می کند(رأس، 1373). با توجه به نظریات سزار لمبروزو جرم شناس و پدر مردم شناسی جنایی ایتالیا میان نقص بدنی از یک سو و جنایت از سوی دیگر رابطه نزدیکی وجود دارد. (ستوده، 1378). آیزنگ مدعی است که بین ویژگی های شخصیتی چون برون گرایی و رفتار انحرافی رابطه وجود دارد فرد برونگرا ماجراجو و مغرور است، سریعاً واکنش نشان می دهد. تمایل به پرخاشگری دارد، زود از کوره به در می رود، احساسات وی در کنترلش نیست. او بدون تأمل و اندیشه عمل می کند (ستوده ، 1378).

سازمان روانی فرد به گونه ای است که برای هر عامل تهدید کننده ای از خود واکنش نشان می دهد و معمولاً یکی از رایج ترین واکنشها به نا امنی، پرخاشگری است همچنین ناکامی هسته مرکزی شخصیت آدمی را مورد تعرض قرار داده و ویران می کند. (شریفی، 1376). نداشتن وضع روحی مطلوب به دلیلی ابتلا به برخی بیماریهای روحی و روانی بحرانهای ناشی از دوره بلوغ و برخی خصوصیات رفتاری افراد از جمله اضطراب و هیجان، احساس حقارت، غرور و … موجب بروز پرخاشگری می شود  ( فرقانی،1376)

ب _ علل خانوادگی
سختگیری ها، خشونت ها، سرزنش ها و تحقیرهای والدین مستبد اثرات مخرب و جبران ناپذیری بر روی ساختار شخصیتی کودکان و نوجوانان باقی می گذارد و احساس بی کفایتی، ترس و انزوا و گوشه گیری، ناتوانی در برقراری روابط عاطفی و اجتماعی ناسازگاری و پرخاشگری و … می تواند زاییده چنین رفتارهای ناسنجیده و نابخردانه والدین باشد (احمدوند ، 1374)

بر اساس یک تحقیق 46 % بزهکاران جامعه ما در خانواده های بی قید و بند زندگی می کرده اند (کریمی نیا ، 1379) در تحقیق دیگر 75 % پسران پرخاشگر از وجود پدر محروم بوده و یا الگوی فردی برای یادگیری نداشته اند (وفایی ، 1376) الگوهای خانوادگی نیز بار فتار پرخاشگرانه ارتباط دارد. (توزنده جانی و کمال پور ، 1379)

ج _ علل آموزشگاهی
پژوهش های انجام شده حاکی از ارتباط پرخاشگری با مشکلات یادگیری است … پرخاشگری با پیشرفت تحصیلی ضعیف و ناکامی در مدرسه همراه می باشد. (مهریار ، 1370)

پرخاشگری واکنش کلی نسبت به ناکامی است هر چند افراد همیشه پاسخ های پرخاشگرانه آشکار از خود نشان نمی دهند و آنها را در وجود خود سرکوب می کنند . مثلاً پسری که بوسیلة یکی از همکلاسان خود مورد اهانت قرار گرفته، غالباً به طور فیزیکی به او حمله ور می شود. زد و خوردها و دعواهای حیاط مدرسه خود نشانه هایی از این پرخاشگری ها است. ( نوابی نژاد ، 1371 )

د_ علل اجتماعی
پرخاشگری ناشی از ناکامی های بنیادی یا یادگیری و مشاهدات محیطی است (شفیع آبادی، 1372). تحقیقات بندورا (1973) نشان داده است که پرخاشگری کاملاً جنبه تقلیدی دارد و از راه مشاهده کسب می شود. (کریمی، 1378). طرد یا روشهای انضباطی غلط در افزایش پرخاشگری نقش داشته اند (فرقانی ، 1376).

با توجه به فزونی پرخاشگری در جامعه صنعتی و شهری امروزی ، برخی برای توجیه این پدیده وسایل ارتباط جمعی را مسئول می دانند زیرا فیلم، مجله، روزنامه، کتاب، تلویزیون، ویدئو، ماهواره حاوی تصاویر و و مطالبی است که در آن اشاره به خشونت، تهاجم و جنایت بسیار دیده می شود (ستوده ، 1378).

یک تحقیق مهم در این زمینه نشان داده است که نه زندگی خانوادگی یک پسر، نه عملکرد مدرسه ای و نه زمینه خانوادگی وی، بلکه مقدار برنامه های خشن تلویزیونی که در نه سالگی تماشا می کرده است تنها و مهمترین عامل تعیین کننده میزان پرخاشگر بودن او در 10 سال بعد یعنی سن 19 سالگی بوده است (کریمی ، 1378).

توهین های مشهور افراد معروف
اگر چه آمار کاملا دقیقی از میزان بدزبانی در میان مردم وجود ندارد، اما مشاهده عینی نشان دهنده این است که تقریبا همه افراد جامعه ـ به میزان کم یا زیاد ـ درگیر این خصیصه هستند. در این میان، بدزبانی افراد مشهور می تواند تبعاتی ماورای یک کلام داشته باشد.

حرف که در فرهنگ عامه به «باد هوا» تعبیر می شود، در این موارد می تواند طوفانی به پا کند و دامن گوینده، شنونده و حتی جامعه را بگیرد. در فهرستی که تهیه شده، تلاش بر این بوده که معروف ترین و مهم ترین بدزبانی های افراد معروف جمع آوری شود.

توهین جنسی سارکوزی
نیکولا سارکوزی، با آن حواشی تمام نشده اش در زمینه فحاشی نیز ید طولایی دارد.

سارکوزی مردی بود که بسیاری او​ را رهبر گروه های لمپن یاد می کردند. رهبرانی که شأن جایگاه خود را نمی دانستند​. او در یک نشست خبری زمانی که از پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران حاضر ناتوان شد، به ناسزاگویی و توهین بسیار زننده اقدام کرد. داستان از حاشیه نشست ناتو شروع شد: سارکوزی در جواب ​ یک خبرنگار در مورد پرونده قربانیان بمب گذاری کراچی و احتمال دخالت او در پرداخت رشوه گفت: «اتهام زدن آسان است. این ادعا به همان اندازه بی اساس و محتواست که انگار من بگویم شما...... هستید!» (فردی که با افراد زیر سن قانونی رابطه جنسی برقرار می کند)

رسانه های فرانسه در آن زمان می گفتند سارکوزی عادت کرده به خبرنگارهایی که از وی پرسش​ های چالشی می کنند، اهانت های بدی کند، اما این دشنام از آنجا بسیار بد تلقی شده که علاوه بر تحقیر طرف مقابل باعث می شود به او یک نسبت مجرمانه هم داده شود. در اغلب جوامع غربی با وجود این که روابط جنسی در اغلب موارد محدودیت قانونی و حتی عرفی ندارد، رابطه جنسی با فرد زیر ۱۸ سال ولو با رضایت وی ممنوع است. البته هر دو ناسزاگویی های سارکوزی و برلوسکنی از این زاویه هم مهم بود که اقدامی علیه رسانه ها​ به شمار می رفت.

رسانه هایی که به عنوان چشم و گوش جامعه و نمایندگان افکار عمومی مطرح هستند و از این زاویه هر فشار یا توهینی علیه آنان به عنوان فشار یا توهین علیه جامعه مطرح می شود. (منبع: یورونیوز)

ناسزا به زیزو و ضربه کاری به ماتاراتزی
در عالم ورزش که مشهور به حاشیه هایی از جنس فحاشی و توهین است، شاید هیچ ناسزاگویی ای به اندازه فینال جام جهانی ۲۰۰۶ مشهور نشده باشد. دقیقه ۱۱۰ بازی ایتالیا و فرانسه بود که ناگهان زین الدین زیدان به سمت ماتاراتزی، مدافع تیم فوتبال ایتالیا رفت و ضربه محکمی با سر به سینه او زد. داور این خطا را ندید، اما با اشاره کمک داور، زیدان را از ادامه آخرین بازی فوتبالش محروم کرد. این که ماتاراتزی چه به زیدان گفت همواره به شکل یک راز باقی ماند. ماتاراتزی گفت توهینی معمولی به او کرده، اما زیدان معتقد بود اهانت به خواهر و مادرش معمولی نیست. لب خوانی ها هم معلوم کردند احتمالا ماتاراتزی او را فرزند یک بدکاره خوانده است.

زیدان بعد از بازی از کار خود عذرخواهی کرد، اما گفت پشیمان نیست. جالب این که افکار عمومی دنیا و بخصوص فرانسه هم او را سرزنش نکردند و حتی در بازگشت به وطن مورد استقبال شدید هم قرار گرفت. یا مردم نمی خواستند ​ هنگام خداحافظی کام او را تلخ کنند یا این که واقعا حق را به زیزو می دادند. جا دارد وقتی یادی از نسبت ورزش و ناسزاگویی می شود، نام مارک کیوین صاحب یکی از تیم های بسکتبال آمریکا هم بیاید که به داشتن زبانی تند و بد مشهور است. مردی که تاکنون حدود دو میلیون یورو از طرف اتحادیه بسکتبال آمریکا به خاطر بدزبانی هایش جریمه شده است. این مطلب کامل نمی شود مگر این که سخنی از وین رونی شود؛ مهاجم بدزبان منچستریونایتد که تا به حال ​ چند بار به خاطر ناسزاگویی خود با واکنش مسئولان فوتبال انگلستان روبه رو شده است.

برلوسکنی و ماجراهای ادامه دارش
شکی نیست هر جا سخن از رسوایی اخلاقی است، نام ​سیلویو برلوسکنی​نخست وزیر ایتالیا می درخشد. نخست وزیری که به هیچ عنوان در زندگی خصوصی خود در قامت یک نخست وزیر، آن هم نخست وزیر کشوری چون ایتالیا با آن سابقه تمدنی که ادعا می شود، نبوده است. ماجراهای مالی، ناکارآمدی و فساد اخلاقی او بر سر زبان هاست و البته میل پایان ناپذیرش به قدرت حتی در آستانه هشتاد سالگی، اما این مرد قدرتمند ایتالیایی وقتی به دلیل بدزبانی خود معروف شد که با یک شبکه تلویزیونی این کشور به صورت زنده گفت وگو می کرد.

او در این گفت وگو که با برنامه «La۷ Live» بود، کنترل اعصابش را از دست داد و با فریادهای خود از این برنامه تحت عنوان «خانه فحشای تلویزیونی تهوع آور» یاد کرد و بویژه خطاب به گاد لرنر، مجری این برنامه تلویزیونی گفت: «من شاهد یک برنامه تلویزیونی مسخره با مجری گری فردی بی ادب، تنفرآور و تهوع آور هستم.» البته مجری هم جواب برلوسکنی را داد و خطاب به او گفت وی نخست وزیری از طبقه «پرولتاریا» و تربیت نشده و همین طور گستاخ و بی ادب است. (منبع: ایسنا)

«حشره خوار پیر» و «قاطر سرسخت»​!
فحاشی سیاستمداران منحصر به اروپا نیست و در آن سوی اقیانوس اطلس نیز رواج دارد. چند ماه پیش بود که رئیس جمهور اروگوئه در حاشیه یک کنفرانس مطبوعاتی بدون این که متوجه روشن بودن میکروفن باشد اظهارات توهین آمیزی درباره رئیس جمهور زن آرژانتین و همسرش مطرح کرد. سخنان خوزه موخیکا، رئیس جمهور اروگوئه بدون این که او متوجه باشد به گوش حاضران رسید و روابط با آرژانتین را با تنش مواجه کرد. رئیس جمهور اروگوئه در این اظهارات، همتای آرژانتینی خود، خانم ​کریستینا فرناندز​ را یک «حشره خوار پیر» و «قاطر سرسخت» توصیف کرد. حشره خوار جانوری کوچک شبیه به موش کور است که بینی بلندی دارد. رئیس جمهور اروگوئه همچنین گفت همسر متوفای رئیس جمهور آرژانتین «مرد لوچ» بوده است.

گفته های رئیس جمهور اروگوئه از طریق میکروفن برای حاضران در کنفرانس خبری پخش شد و باعث اعتراضات دولتی و مردمی به اروگوئه شد. رئیس جمهور اما گفت نمی دانسته میکروفنش باز است، او قصد انتشار این سخنان را نداشته و به همین دلیل بابت این اظهارات عذرخواهی نخواهد کرد. باز بودن بلندگو و فحاشی پشت آن فقط برای سیاستمداران دردسر نشد. چند وقت پیش بود که خلبان یکی از خطوط هواپیمایی در آمریکا عصبانی از این که در پرواز او «افراد زیبا» مهمانداری نمی کنند پشت میکروفن شروع به فحاشی کرد. البته دقایقی بعد به او اطلاع داده شد که میکروفن​ باز است و بعد از آن او از کار خود برکنار شد. مشابه این اتفاق در برنامه های مختلف رادیویی و تلویزیونی در جهان افتاده است. (منبع: عصرایران)

و اما در ایران این رفتار خارج از شئونات دینی به چه دلیلی رخ می دهد؟! و به چه دلیلی از سوی برخی مورد دفاع قرار می گیرد؟!