به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اظهارات و مواضع منافقانه در طول جنگ از سوی گروه ها و جریانات داخلی علیه رزمندگان اسلام، شاید دردناک تر از حضور در جبهه ها بوده باشد.
مواضع نهضت آزادی
نهضت آزادی از جمله گروه هایی بود که گاهی به صراحت از جنگ حمایت می کرد و گاهی آن را مغایر دیدگاه قرآن و اسلام اعلام می نمود!
در ماه های آغازین جنگ مهندس مهدی بازرگان و دکتر ابراهیم یزدی مواضعی متناسب با فضای حاکم جامعه داشتند . دکتر یزدی در مصاحبه ای گفت: «اگر این جنگ ادامه پیدا کند بدون شک باعث سقوط صدام خواهد شد، البته برای ما نیز خرابی و کشتار و خسارت به همراه دارد ولی برای هر ارزشی باید بهایی پرداخت» رک کیهان، 29 مهر 1359
یزدی حمله رژیم بعث به جمهوری اسلامی را ناشی از ماهیت و سرشت حزب بعث از یک طرف و ماهیت و سرشت انقلاب اسلامی از طرفی دیگر می‌دانست و در مقالات خود این گونه می آورد که صدام باید ساقط شود و حکومت اسلامی در عراق ایجاد شود و این جنگ یک فرصت تاریخی است. رک یادداشت روز ابراهیم یزدی، کیهان، 5 مهر 1359، صفحه 1
و یا نهضت آزادی در 11 مهر 1359 در بیانیه ای درباره جنگ عراق علیه ایران آورده است : « هموطنان عزیز نبرد اجتناب ناپذیر و تحمیلی با رژیم سرسپرده عراق که پس از سرنگونی شاه و قوام گرفتن جمهوری اسلامی در ایران سخت به وحشت افتاده است به مراحل امید بخش پیروزی خود نزدیک می شود». رک اسناد نهضت آزادی، جلد 11، صفحه 244
مهندس بازرگان به عنوان دبیر کل وقت نهضت آزادی در جزوه اسلام مکتب مبارزه و مولد اجتناب ناپذیری وقوع جنگ پس از یک انقلاب را این گونه بیان می‌کند « تا به حال کدام انقلاب در دنیا رخ داده است که بدون جنگ و خونریزی پیش رفته باشد، انقلاب کبیر فرانسه مگر کم کشته داد؟ استقلال آمریکا آیا بی‌سر‌و صدا گرفته شد ؟ انقلاب سرخ کمونیسم و انقلاب خیلی انسان دوستانه و ملایم سوسیالیسم آیا هنوز شورش ها و کشتارها در چهار گوشه دنیا بر پا نمی‌نمایند؟ همین طور استقلال هندوستان و سایر نهضت های ملی و فکری. اگر مسیح و حواریون او جنگ نکرده اند ، برای آن است که حضرت مسیح فرصت آن را پیدا نکرد . جنگ حق و باطل از روز خلقت آدم شروع شد و به اعتقاد شیعه تا ظهور و پیروزی امام غایب و استقرار حکومت جهانی واحد ادامه خواهد داشت»
همان طور که مشاهده می کنید چیزی که در گفته ها و نوشته های شخصیت های نهضت آزادی دیده می شود درک صحیح بازرگان و یزدی از شرایط آن روز انقلاب، شناخت ماهیت رژیم عراق و نیز اعتقاد به جنگ همیشگی حق و باطل است ، اما این مواضع تا زمان آزاد سازی خرمشهر ادامه پیدا کرد ؛ یعنی تا زمانی که عراق در موضع قدرت بود، اما پس از فتح خرمشهر در سوم خرداد 1361 که عراق در موضع ضعف قرار گرفت و زمزمه های صلح آنان به گوش رسید، نهضت آزادی در چرخشی آشکار رهبران جمهوری اسلامی را مسئول و مقصر وقوع جنگ اعلام کردند و عدم پذیرش صلح پیشنهادی عراق را پس از فتح خرمشهر، خطای محض می دانستند.
نهضت آزادی در سال 1363 در تحلیلی حمله عراق به ایران را امری طبیعی و پیش دستانه خوانده و تاکید کرد « یکی از علل و اسباب داخلی که موجب تهاجم خارجی به سرزمین انقلاب می شود ذهنیات انقلابیون و رهبران درباره صدور انقلاب است . با چنین هدف و برنامه عقیدتی طبیعی است که مورد حمله همسایه هایی چون عراق قرار بگیریم که بیش از سایرین هم چشم طمع به بهره برداری از ناتوانی ما پیدا کرده بود و هم خود را در معرض تهدید دیده ، تدارک و پیش دستی حمله ای را بنماید». رک تحلیلی پیرامون جنگ و صلح ، صفحه 38 و انقلاب ایران در دو حرکت، صفحه 154
مهندس بازرگان خود در این زمینه می گوید « هدفی که نهایتش در ابتدا تسلیم و استعفای صدام بود ولی اوج گرفته و متدرجا رفتن به کربلا ، تصرف بغداد، انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی در عراق جهش از بغداد به بیت المقدس، آزاد سازی قدس و فلسطینی ها ، نابود ساختن اسرائیل ، انقلاب اسلامی در عربستان سعودی و مصر و سایر کشورهای مسلمان و بالاخره سرنگونی نظام الحادی امپریالیستی آمریکا یا سایر دولت ها و ابرقدرت ها را در برگرفت و لو به بهای نابودی ایران و به آتش کشیدن جهان»
بازرگان در تحلیلی نادرست ، عدم مذاکره رهبران ایران را با صدام تنها در نامگذاری اسلام و قشون اسلام روی خودمان و کافر و صهیونیست خواندن صدام و قشون او می داند ! این در حالی است که خود وی و دیگر رهبران نهضت آزادی در اوایل جنگ در بیانیه های مختلف همین عناوین را به کرات به کار می بردند و می گفتند «یقین داریم به مصداق جاء الحق و زهق الباطل این بار نیز اسلام در جنگ با کفار و دشمن رو در روی سرانجام پیروز و موفق خواهد بود». رک اسناد نهضت آزادی، جلد 11، صفحه 246
اگر این مواضع را با آن چه که قبلا بازرگان و نهضت آزادی درباره جنگ می‌گفتند مقایسه کنیم به خوبی می فهمیم که در این زمان استمرار جنگ از سوی ایران پس از آزادی خرمشهر به معنای تجاوز ایران به عراق تفسیر شده است!
قبل از فتح خرمشهر بازرگان در نطق هفتم اسفند ماه 1359 در استادیوم شهید شیرودی (امجدیه سابق) گفت: «این جنگ دفاعی باید با مشارکت ملت با وحدت و پشتیبانی از فرماندهی تا اخراج آخرین سربازان از خاک میهن با تأیید و یاری پروردگار قهار ادامه داشته باشد و هر گونه تهمت و تضعیف فرماندهی را خیانت به استقلال و انقلابمان می دانیم» رک میزان، 9 اسفند 1359
جالب است بدانیم که در این برهه فرماندهی جنگ بر دوش ابوالحسن بنی‌صدر نخستین رئیس جمهور پس از انقلاب بود و بازرگان در واقع از بنی صدر و فرماندهی او حمایت می کند تا ادامه جنگ و دفع تجاوز از سرزمین اسلامی!
به هر حال پس از فتح خرمشهر که تعقیب متجاوز ضرورت پیدا کرد تا عراق و رژیم بعث صدام از نظر جهانیان محکوم شوند زمزمه های آتش بس بلند شد «به نظر نهضت آزادی بعد از فتح خرمشهر که موقعیت ممتازی در جهت نظامی، سیاسی و اسلامی برای ایران پیدا شده و خصم خود را ناچار دیده بود راه توبه و تسلیم پیش گیرد و همسایگان حاضر شده بودند تضمین هایی بدهند دولت می توانست از فرصت های مناسبی که برای اتحاد و اعمال خط مشی های موثر جهت ختم موفقیت آمیز جنگ فراهم شده بود استفاده کرده و مطابق مصالح و منافع ملت ایران اقدام نماید» رک تحلیلی پیرامون جنگ و صلح نهضت آزادی ایران، شماره 33، صص 82 – 85
تبلیغات وسیع نهضت آزادی در خصوص پایان جنگ و محکومیت ایران به تجاوز ، بهانه ای شد که طارق عزیز وزیر امور خارجه وقت عراق در یکی از جلسات سازمان ملل پشت تریبون با نشان دادن و خواندن بخش هایی از جزوه پایان عادلانه جنگ بی پایان نهضت آزادی ، از آن برای اثبات ادعای رژیم بغداد مبتنی بر جنگ طلبی ایران و صلح طلبی صدام استفاده کند» رک هویت، صفحه 176
در باب ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر زیاد می توان نوشت ولی در این مختصر به اندکی قناعت می کنیم و می گذریم تا پاسخی مشترک باشد بر ادعاهای مشترک صدام و نهضت آزادی در این زمینه!
پس از فتح خرمشهر در سوم خرداد 1361 که با دلاوری و مقاومت جانانه رزمندگان اسلام، بینی دشمن به خاک مالیده شد و متجاوزان از بخش گسترده‌ای از خاک ایران بیرون رانده شدند حزب بعث عراق در اوج ذلت از بخش های دیگری از خاک ایران در غرب کشور نیز عقب نشینی کرد و به مرزهای بین المللی بازگشت و در کمال ضعف زمزمه های صلح را بلند کرد.
رژیم بعث عراق در همان حال که شعار صلح سر می داد بخش هایی از خاک کشورمان از جمله نفت شهر را در اشغال داشت و حاضر نبود این مناطق را تخلیه کرده و همچنین به عنوان متجاوز غرامت بپردازد و یا به عنوان متجاوز شناخته شود. اگر ادعای صلح دوستی صدام پس از فتح خرمشهر را قبول کنیم با این سوال مواجه می شویم که چرا پس از پذیرش قطعنامه از سوی ایران عراق دست به تجاوز مجدد به خاک ایران زد؟!
جالب است بدانیم که همین نهضت آزادی که بعد از فتح خرمشهر مخالف ادامه جنگ بوده و از صلح طلبی صدام سخن می گفت پس از پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران در تاریخ 23 مرداد 1367 در بیانیه ای با عنوان «آتش بس و مرزهای بین المللی» ضمن انتقاد از مذاکرات مستقیم پیش از بازگشت نیروهای دو طرف به مرزهای بین المللی خواستار آن شد که عرق ملی و میهنی حفظ گردد! رک خط سازش، صفحه 503
حضرت امام در پیامی به مناسبت پذیرش قطعنامه به این ترفند امثال نهضت آزادی اشاره کرده و تاکید می کنند «چه بسا آن هایی که تا دیروز در برابر این نظام جبهه گیری کرده بودند و فقط به خاطر سقوط نظام و حکومت جمهوری اسلامی ایران از صلح و صلح طلبی به ظاهر دم می زدند امروز نیز با همان هدف سخنان فریبنده دیگری را مطرح می نمایند جیره خواران استکبار، همان هایی که تا دیروز زیر نقاب دروغین صلح خنجرشان را از پشت به قلب ملت فرو کرده بودند، امروز طرفدار جنگ شوند و ملی گراهای بی فرهنگ برای از بین بردن خون شهدای عزیز و نابودی عزت و افتخار مردم، تبلیغات مسموم خویش را آغاز می نمایند که ان‌شاء الله ملت عزیز ما با بصیرت و هوشیاری جواب همه فتنه ها را خواهد داد» رک صحیفه امام ، جلد 20 ، صفحه 240 و 241
چنان چه دیده شد نهضت آزادی از آغاز جنگ تا پذیرش قطعنامه سه سیاست به ظاهر متفاوت را پی می گیرد ، نخست از ابتدای جنگ تا فتح خرمشهر که دفاع در برابر متجاوز را ضروری دانسته و بر سقوط صدام تاکید می کنند در مرحله دوم یعنی فتح خرمشهر تا پایان جنگ این گروهک جنگ را غیرقانونی و نامشروع [!] می داند و بر پذیرش صلح اصرار می ورزند و در مرحله سوم یعنی پذیرش قطعنامه و پایان رسمی جنگ که دوباره بر طبل جنگ کوبیده و به ظاهر خواهان حضور در جبهه ها می شوند!
در واقع باید گفت نهضت آزادی هیچ گاه موافق دفاع ملت ایران در برابر متجاوزین نبوده و سیاست های به ظاهر مغایر گفته شده همه برای مقابله با جمهوری اسلامی اتخاذ شده بودند. نهضت آزادی در طول هشت سال دفاع مقدس هیچ گاه از جان و مال برای حفظ میهن مایه نگذاشت ... آب ندیده های آبی شده بهترین وصفی است که می توان درباره این گروهک به کار برد...
ادامه دارد...
منابع:
جنگ تحمیلی از آغاز تا پذیرش قطعنامه 598، موسسه فرهنگی و هنری قدر ولایت، صفحه 39 الی 42.
بهرامی، قدرت الله، نهضت آزادی، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، صفحات 201 تا 208
سرمقاله های ابراهیم یزدی در روزنامه کیهان، مهر ماه 1359.
