دانشجو، مردم،‌ پیوندتتان مبارک

خبرنامه دانشجویان ایران: بهروز کلاته*// بسیاری اوج تاثیر گذاری جنبش دانشجویی را قبل انقلاب و اوایل انقلاب می دانند و برخی هم از آن به عنوان جریان پر سر و صدای دهه هفتاد و دوران اصلاحات یاد می کنند. آن دسته که اوج تاثیرگذاری جنبش دانشجویی را قبل از انقلاب و اوایل انقلاب می دانند به مصادیق همچون 16 آذر 32، مبارزه با رژیم پهلوی در داخل و خارج از کشور، همراهی با انقلاب و تشکیل نهادهایی انقلابی همچون جهاد سازندگی که فعالین دانشجویی پایه گذار آن بودند و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا اشاره می کنند و آنهایی که معتقدند جنبش دانشجویی در دهه هفتاد موثر بوده است این تاثیر گذاری را نه در فرهنگ بلکه در حوزه سیاست می دانند.

به صورت خلاصه می توان گفت با گذر زمان مقبولیت و تاثیرگذاری جریان دانشجویی در میان عامه مردم کاهش یافته است. این کاهش تاثیرگذاری و مقبولیت جریان دانشجویی بین مردم را وابسته به عوامل بسیار زیادی است که به عنوان مثال مسائلی همچون پیوند تشکل‌های دانشجویی با جریان های سیاسی خارج از دانشگاه به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه که منجر به سیاست زده شدن تشکل های دانشجویی شده است و سیاست گذاری های اشتباه مسئولین در دانشگاه مانند جذب و گسترش بدون برنامه دانشجویان و دانشگاه¬ها، کاهش اختیارات تشکل های دانشجویی ایدئولوژیک با محدود کردن مطالبات صنفی در شورای صنفی (در دوران اصلاحات) و محدود کردن مطالبات و فعالیت های فرهنگی در کانون های فرهنگی و همچنین تشکیل کانون های مذهبی که منجر به کاهش قدرت تشکل های دانشجویی شده است را نام برد.

با این حال جنبش دانشجویی در ایران یک واژه نیست بلکه اگرچه از قدرت و تاثیرگذاری آن کاسته شده است اما آن گذشته و تاریخ نوستالژیک خود را به همراه دارد و رهبری معظم انقلاب به عنوان بزرگترین شخصیت نظام اسلامی هر ساله با این قشر از دانشجویان که نمایندگان تشکل های دانشجویی را تشکیل می دهند جلسه دارد و در آخرین جلسه در ماه رمضان گذشته رهبری در پیشنهادی مساله حضور فعالین دانشجویی در تریبون نماز جمعه و سخنرانی آنها در پیش از خطبه ها را مطرح کردند چنین قرائنی حکایت از تاثیرگذار بودن جنبش دانشجویی دارد هر چند از آن کاسته شده باشد.
با توجه به حضور جریان دانشجویی در عرصه های اثرگذاری همچون اردوهای جهادی که کارآمدی اجرایی دانشجویان را به اثبات می رساند پیشنهاد رهبری انقلاب برای سخنرانی و ارائه تحلیل های دانشجویی در تریبون نماز جمعه را می توان اینگونه تحلیل کرد که فرصتی در اختیار جریان دانشجویی قرار داده شده تا این جریان بتواند به صورت نظری مسائل مختلف را تحلیل کند و این تحلیل را از تریبون نماز جمعه که یکی از تریبون های بزرگ و عمومی کشور است به گوش مردم برساند تا بازگشتی مجدد به دوران اوج خود یعنی دوره اثرگذاری بر عموم مردم برگردد. به این ترتیب اگر این جریان بخواهد به نقطه اوج خود برسد باید از این تریبون استفاده احسنت بکند که در طی این مسیر نباید از چند نکته غافل شود.

اولین نکته ای که فعالین دانشجویی باید در نظر داشته باشند مساله قالب شخصیتی است آنها باید باور کنند که به عنوان یک دانشجوی فعال که قرار است تحلیلی به مردم ارائه کنند پشت تریبون نماز جمعه قرار بگیرند و نه یک خطیب موقت جمعه، مسئول دولتی یا فعال سیاسی حامی یک گروه خاص بنابراین از او انتظار نمی رود که همچون یک امام جمعه خطبه بخواند و «کلیات ابوالبقا» را بگوید یا همچون یک مسئول دولتی صحبت کند و گزارش فعالیت بدهد و از دولت تعریف و تمجید کند بلکه از یک دانشجوی فعال در پشت تریبون نماز جمعه انتظار آن است که در حد یک دانشجو مسائل را برای افرادی که حکم خانواده خود و سایر همقطارانش را دارند و پای سخنان او می نشینند صادقانه از وضعیت کشور بگوید از اینکه آیا وضعیت اقتصادی کشور اجازه می دهد یک ایرانی به فکر ساختن یک «زندگی لوکس» باشد یا نباشد؟ وضعیت فرهنگی موجود چه آسیبی به نهاد خانواده وارد آورده است؟ تا آن پدر و مادری که در نماز جمعه شرکت می کند از زبان جوان خودش بشنود که دیگر نمی توان از جوان دم بخت انتظار زندگی لوکس داشت و یا نباید دیگر آن تجملات یک زندگی غرب زده را درخواست کرد بلکه اصل زندگی و تشکیل خانواده ملاک است که امروز توسط دشمن با هزار و یک ترفند در معرض خطر قرار دارد.

آیا وضعیت سیاسی کشور آنگونه هست که بخواهیم بگویم ما هنوز پای آرمان های انقلاب ایستاده ایم، مسئولین در پی خدمتند یا تشنه قدرت؟ امروزه رانت خواری در چه وضعیتی قرار دارد و مسئولین آیا به مبارزه با آن پرداخته اند؟

آیا آنگونه که در صدا و سیما تبلیغ می شود و در سخنرانی ها گفته می شود مساله ملی گرایی در اقتصاد در میان مردم و یا مسئولین اهمیت دارد یا ندارد؟ بالاخره وقتی شعار اقتصاد مقاومتی داده می شود نمی شود یک مسئول دولتی یا بلندپایه خود کت و شلوار چند میلیونی بر تن کند یا «خودرو چند میلیاردی» سوار شود یا در شمال شهر در خانه ای ویلایی زندگی کند ولی  از مردم انتظار داشته باشد در مقابل تحریم ها مقاومت کنند.

البته در کنار طرح اینچنین مصادیقی به این نکته باید توجه داشت که از یک دانشجو که به نمایندگی از نهاد دانشگاه پشت تریبون نماز جمعه حاضر می شود انتظار می رود که مبانی بحث خود را از منظر دینی و اسلامی نیز بیان کنند اگرچه انتظار نمی رود این مبانی را دانشجو در حد یک تئوریسین بیان کند ولی این توقع بی جایی نیست بحث یک دانشجو آن هم در تریبون نماز جمعه همچون بحث های کوچه و بازاری و یا مثل برخی رسانه ها در حالت مچ گیری نباشد چرا که هدف از رفتن به پشت تریبون نماز جمعه ارائه تحلیل و راهکاری قابل فهم است تا جامعه بتواند مسیر حرکتی خود را اصلاح کند و اگر هم مطالبه ای است  از مسئولین بر اساس مبنای دینی و اسلامی صورت بگیرد تا فرد مسئول نتواند باب توجیه را باز کند و از زیر بار مسئولیت و پاسخ گویی فرار کند همچنان که چندی پیش سخنگوی دولت بدون پاسخگویی صحیح از مطالبات ائمه جمعه و برخی دانشجویان با یک مانور رسانه ای خود را خلاص کرد و حتی زمین بازی را به مساله اینکه نماز جمعه جای طرح چه مسائلی است تغییر داد.

نکته مهم دیگری که جوانان دانشجو باید در این مساله مد نظر قرار دهند مساله ابتکار عمل است مسلما وقتی در زمان جنگ تحمیلی مدیریت جنگ دست جوانانی همچون شهیدان باکری، خرازی، باقری و ... بود آنها با استفاده از فرمایشات امام خمینی(ره) در جبهه اقدامات خود را تنظیم می کردند ولی این ابتکار عمل و عمق اندیشه آنان بود که یک جمله امام را به یک عملیات وسیع تبدیل می کرد و باعث شد آن فتح و ظفرها بدست بیاید و حتی یک وجب از خاک کشور بدست دشمن تا بن دندان مسلح نیافتد متاسفانه امروزه شاهد این موضوع نیستیم یا در کمتر حالتی مشاهده می شود مسئولین یا دانشجویان ابتکار عملی بر فرمایشات رهبری سوار کنند و از دل این فرمایشات طرح عملیاتی در بیاورند. در اکثر مواقع و در بهترین حالت صحبت های رهبری تکرار می شود و یا اینکه بنری می شود در حالی که از یک دانشجو که ادعا دارد برای اداره کشور می تواند تحلیل ارائه کند انتظار می رود بتواند فرمایشات رهبری را حداقل در کلام در یک طرح ابتکاری وسعت ببخشد و با مصادیق و استدلال های مختلف این موضع را برای افراد مختلف جامعه که در نماز جمعه حضور یافته اند مطرح کند.

نکته مهم دیگری که باید در دانشجویان حاضر در تریبون های نماز جمعه مدنظر قرار دهند مساله پیگیری مطالبات است بالاخره به هر نحوی یک دانشجو پشت تریبون نماز جمعه حاضر می شود و مطالباتی را مطرح می کند اما نباید فراموش کرد که این مطالبات فقط مختص آن نقطه از مکان و زمان باشد بلکه باید مسئولین مربوطه را به آنها پاسخگو کرد و این نکته ای پسا سخنرانی است که دانشجو چگونه می تواند پس از سخنرانی پیگیر مطالباتش باشد؟ چنین مساله ای این الزام را بوجود می آورد که تریبون نماز جمعه نقش نخ تسبیح را بازی کند و دانشجویانی که اقدام به سخنرانی می کنند با یکدیگر ارتباط داشته باشند تا بتوانند یک به یک مطالبات بی پاسخ را دوباره و حتی چندباره مطرح کنند تا بتوانند پاسخ لازم را دریافت کنند البته در این مساله از نقش ستاد اقامه نماز جمعه و ائمه جمعه نباید غافل شد که باید همکاری لازم در این زمینه را داشته باشند.

آخرین نکته، مساله مصلحت اندیشی است. آنچه از یک جوان دانشجو به تناسب سن و سالش انتظار می رود بگوید سخنانی دور از محافظه کاری و مصلحت اندیشی های ناصواب است. دانشجوی امروز باید برای اصلاح جامعه و حکومت بتواند صریح و بی پرده سخن بگوید و در نقد حکومت و مسئولین آنچنان بی پروا عمل کند که ابوذر و ابوذرها اقدام کرده اند. شاید بهترین مساله ای که بتوان به آن توصیه کرد که دانشجویان در سخنان شان به آن توجه کنند مساله «نقد حکومت آری، نفی حاکمیت هرگز» باشد. مرحوم دکتر علی شریعتی می گوید: خدایا: مرا از این فاجعه پلید مصلحت پرستی که چون همه گیر شده است، وقاحتش از یاد رفته است و بیماری شده است که، از فرط عمومیتش، هر کس از آن سالم مانده باشد بیمار می نماید مصون بدار، تا، به رعایت مصلحت، حقیقت را ذبح شرعی نکنم.

*عضو سابق شورای مرکزی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل