به گزارش خبرنگار اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ ۲۸ مهرماه شهریار حیدری، دبیر ستاد مرکزی اربعین کشور با اشاره به تامین ارز مسافرتی اربعین گفته بود: «تامین این ارز از طریق بانک ملی در کشور عراق و در قالب ۵ شعبه و ۴۵ باجه در نقاط مختلف این کشور از جمله شهرهای کربلا، نجف و کاظمین پرداخت می‌شود.»
حیدری پیرامون مراکز و مبلغ ارز اختصاصی گفته بود:« زائران اربعین حسینی می توانند مبلغ یکصد هزار دینار عراق را از طریق ساز و کار طراحی شده در بانک ملی ایران خریداری و اسکناس دینار را در سه شهر عراق و سه نقطه مرزی (مجموعا پنجاه نقطه) تحویل گیرند. شهرها نجف، کربلا، کاظمین و همچنین سه نقطه مرزیِ مقابل مرزهای مهران، چزابه و شلمچه (در داخل کشور عراق) تحویل گیرند.»
با توجه به خبرهایی مبنی بر ایجاد صف های تحویل ارز زائران اربعین، چهارشنبه دوم آبان، خاتومی، معاون بانک ملی گفته بود:« نقطه در کشور عراق با ۲۵۰ باجه برای ارائه ارز اربعین تعیین شدند چرا که ما نتوانستیم دینار را به ایران انتقال داده و در شعب بانکی خود در داخل کشور توزیع کنیم؛ بنابراین تمام ایستگاه‌ها به اجبار در عراق برپا شد.»
او گفته بود: «صبح روز گذشته استارت توزیع ارز در شلمچه زده شده ضمن اینکه ایستگاه‌های کاری ما در نجف، کاظمین و بغداد نیز برپا شده و زائران می‌توانند به آن مراجعه کنند این در حالی است که در ساعات اولیه توزیع ارز در سه مرز مذکور، شرایط به خوبی پیش می‌رفت اما رفته‌رفته ازدحام سبب شد که به دلیل شرایط خاص امنیتی کشور عراق، مدیریت به سختی صورت گیرد و پرداخت ارز به زائران با کندی پیش رود. بنابراین همه اینها دست به دست هم داد که نتوانیم سرویس بهینه را به زوار ایرانی برای حضور در این مراسم معنوی ارائه دهیم.»
خاتونی، پیرامون مشکلات به وجود آمده در توزیع ارز دولتی گفته بود: «تأخیر در زیرساخت‌های ارز از جمله بسترهای اینترنتی و نیز مشکلات نقل و انتقال پول سبب شد تا تنها در فاصله زمانی ۸ صبح تا ۲۰ شب اجازه داشته باشیم پول به عراق انتقال دهیم لذا اکنون در مرزهای مهران و شلمچه به دلیل اینکه قدرت حضور ما بیشتر است، ایستگاه‌های کاری در حد قابل قبولی افزایش یافته و زائران می‌توانند با راحتی بیشتری ارز خود را تأمین کنند.»
این مسئول بانکی گفته بود: «جدا از مرز مهران، شلمچه و چزابه که بانک مرکزی و استانداری این مناطق اجازه فعالیت ما را نداده بودند، شعب در نجف، کاظمین و بغداد فعال هستند که امیدواریم بتوانیم کار را با آرامش بیشتری پیش ببریم. در فرودگاه نجف نیز باجه‌هایی وجود دارد اما به دلیل ورود زائران، صف غیرمتعارفی تشکیل شده بود که مراجع نظارتی فرودگاه این ایستگاه را تعطیل کرده‌اند به هر حال تمام تلاش ما این است که بتوانیم نواقص را برطرف کنیم و در این رابطه نیز از مردم عذرخواهی می‌کنیم.»
زمین گیر شدن زائران
طبق اعلام دولت، هر زائر می توانست یکصد هزار دینار عراقی به قیمت هر دینار ۹۶ ریال ارز دولتی دریافت کند که قیمت این ارز در بازار به ۱۲۰ الی ۱۳۵ ریال می رسید، این اختلاف قیمت باعث شد که برخی از زائران برای دریافت ارز دولتی و کاهش هزینه های سفر، ارز دولتی را ترجیح دهند. نحوه ی تهیه ی ارز دولتی به این صورت است که افراد می بایست مبلغ ریالی ارز مورد نیاز خود را در ایران پرداخت نمایند و پس از ثبت ارسال هزینه با مراجعه به یکی از شعب موجود در عراق ارز خود را دریافت می کردند.هرچند بانک مرکزی اعلام کرده زائران اربعین می‌توانند در ۵۱ نقطه مشخص‌شده در خاک عراق دینار خود را تحویل بگیرند ولی گزارش‌های رسیده از شهرهای مرزی و البته فرودگاه‌های نجف و بغداد بیانگر تشکیل صف‌های طولانی و معطلی زائران در این مناطق است. باید این را در نظر گرفت که با بی درایتی دولت در این ماجرا افراد چاره ای جز ایستادن در صف های طولانی ندارند چرا که هزینه های ارزی خود را قبلا به حساب دولت واریز کرده اند. هر فرد برای دریافت ارز دولتی (در صورت استفاده از حداکثر مبلغ یعنی صدهزار دینار) مبلغ ۹۶۰ هزار تومان پرداخت کرده است ولی اکنون برای دریافت پول خود باید در صف بایستد که نه تنها ظاهر خوبی برای زائران ایرانی ندارد، بلکه هیچ مرجعی جهت پاسخگویی به وضعیت موجود در عراق وجود ندارد و مسئولین بانک مرکزی در تهران هستند!
هر چند افرادی که تجربه ی حضور در راهپیمایی اربعین را داشته اند با توجه به شرایط خاص این برهه زمانی و حضور میلیونی زائران از عملی نبودن این برنامه، یعنی تحویل ارز دولتی در کشور عراق، گفته بودند، اما دولت حاضر به پذیرش این سخنان نبود، و اکنون زائران به جای پیاده روی به سمت کربلا برای دریافت ارز در صف ایستاده اند.
این که چرا دولت نتوانسته منابع مالی را از داخل ارائه دهد جای سوال است، برخی سو استفاده از ارز دولتی را دلیلی بر ارائه ی ارز در عراق می دانند که این موضوع از طرق مختلف از جمله ارائه روادید در ایران و از طریق شعبه های داخلی قابل پیگیری بود. برخی دیگر نیز از آماده نبودن زیر ساخت ها سخن گفته اند، این موضوع را نیز نشان از تعلل بانک مرکزی و دولت دارد.
خاتونی، معاون بانک ملی روز چهارشنبه گفته بود: «زوار می‌توانند در مسیر برگشت نیز ارز خود را دریافت کنند و حتی اگر به هر دلیلی نتوانند در طول سفر خود ارز دریافت کنند، در کوتاه‌ترین زمان ممکن ریال آنها در ایران را به حسابشان واریز خواهیم کرد.» هر چند زائران در کشور دیگری هستند و صدایشان به جایی نمی رسد و چاره ای جز ایستادن در صف های طولانی که به امید تحقق وعده ی دولت بودند را ندارند، اما این سخنان نشان می دهد بانک عامل توزیع ارز نسبت به اهمیت این موضوع آگاهی لازم را ندارد. چرا که اگر فردی با خانواده ای سه نفره در این سفر شرکت کرده باشد مبلغی حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به حساب واریز کرده است و در صورتی که ارز مورد نیاز آنها تحویل داده نشود فرد چگونه می تواند این پول را جایگزین نماید. بسیاری از زائران اربعین با تمام مشکلات اقتصادی موجود قدم در این راه گذاشته اند و به حق نیست که دولت و بانک مرکزی با زائران چنین برخوردی داشته باشند.
* گزارش از امین خلیق
