به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در شرایط تحریمی که کشورمان قرار دارد صادرات نفت از 2.4 میلیون بشکه تا زیریک میلیون در روز کاهش پیدا کرده و حتی امکان کاهش بیش از این نیز وجود دارد. در شرایطی که آمریکا ازبرجام خارج شده است و معافیت های نفتی را نیز تمدید نکرده است،
فرآورش نفت‌خام و تبدیل آن به زنجیره متنوعی از فرآورده‌‌‌های پالایشی و پتروشیمیایی، موجب می‌شود صادرات بخش زیادی از فرآورده‌ها از طریق خودروهای سنگین، خط لوله و درنهایت کشتی به کشورهای همسایه انجام شود. این نحوه از صادرات را می‌توان «توزیع از طریق شبکه مویرگی» نامید که اعمال تحریم‌ها روی آن به مراتب سخت‌‌‌‌‌‌تر از تحریم نفت‌خام است. این فرآورده‌ها معمولاً در محموله‌‌‌های کوچک، عمدتاً به کشورهای همسایه و در مسافت‌‌‌های نزدیک تجارت می‌شوند. این در حالی است که فروش نفت خام خریداران مختص به خود را دارد و همین موضوع باعث شده است تا تحریم نفت ایران به راحتی و با فشارهای سیاسی به چند کشور به خصوص انجام گیرد.
عبور از خام فروشی با احداث پتروپالایشگاه
امروزه دنیا به سمت ادغام فرآیندهای پالایش و پتروشیمی در مجتمع‌های پتروپالایشگاهی حرکت کرده است که از صرفه اقتصادی بالاتری نسبت به پالایشگاه برخوردارند، فرآورش نفت خام در یک پتروپالایشگاه شامل تبدیل نفت خام در فرآیندهای پالایشی به مشتقات سوختی از جمله بنزین، گازوئیل، سوخت جت و نفت کوره است، اما از محصولاتی نظیر LPG و نفتا هم می‌توان برای توسعه بخش پتروشیمیایی این واحدها بهره برد و دهها محصول پتروشیمیایی در این زمینه تولید کرد.
واحدهای پتروپالایشگاهی که از ادغام یک واحد پالایشگاهی و یک واحد پتروشیمی به وجود می‌آید، با توجه به ادغام این واحدها در هم هزینه سرمایه‌گذاری کاهش چشمگیری کمتر پیدا کرده و به تبع آن انرژی مصرفی آن نیز کاهش می‌یابد، پتروپالایشگاه سودمحوری را جایگزین سوخت‌محوری می‌کند و تولیداتش ارزش افزوده و تولید ثروت بیشتری برای کشور دارد.
پتروپالایشگاه با هدف: تنوع محصولات، کاهش قیمت تمام شده محصولات، بهینه سازی راندمان، افزایش سودآوری، بهینه سازی مصرف انرژی پایه ریزی شده است و کشورهای مختلف اعم از وارد کننده و صادرکننده نفت، با سرمایه گذاری های بزرگ در پروژه های پتروپالایشگاهی به دنبال تسخیر بازارهای جهانی و ایجاد تنوع در سبد محصولات نفتی و پتروشیمیایی خود هستند.
طراحی مجتمع های پتروپالایشگاهی به انحاء مختلف و متناسب با نیازها و وضعیت های موجود کشورها انجام می پذیرد؛ دسته بندی مشخص رایجی برای آن نمی توان یافت. پتروپالایشگاه ها را بر اساس خوراک یا محصول و البته بر اساس تکنولوژی های به کار رفته یا نحوه اتصال واحدها به یکدیگر طبقه بندی را انجام داد. محصولاتی مثل بنزین امروزه نیاز شدید کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان و هند است، بنابراین پتروپالایشگاه های مذکور از سوددهی خوبی برخوردارند، زیرا اولا اقتصاد پتروپالایشگاه در مقایسه با اقتصاد پالایشگاه متفاوت و خیلی بهبود یافته است و ثانیا این واحدها بازار منطقه‌ای و اقتصاد آزاد خواهند داشت.
در همین زمینه هدایت الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره راهکار توسعه و استفاده از ظرفیت پالایشی کشور برای مقابله با تحریم‌های نفتی بیان داشته است: ما هم اکنون هم توان و قابلیت‌های توسعه پالایشگاهی را داریم همچنین دانش این صنعت را در داخل داریم. تجربه هم نشان داده که برای خرید تجهیزات مشکلی نداریم و سازمان‌هایی هستند که می‌توانند این کار را انجام دهند.
وی افزود: متاسفانه تاکنون در کشور قصد توسعه صنعت پالایشگاهی و استفاده از ظرفیت‌های پایین دستی پتروشیمی نبوده و به ساده‌ترین راه یعنی خام فروشی نفت عادت کردیم و همه کارشناسان و حتی رهبری هم بارها به این مسئله تاکید کرده‌اند. متاسفانه دولت‌ها تاکنون برنامه‌ای برای مقابله با خام فروشی نداشته‌اند. از طرف دیگر ورود جاهایی مثل وزارت تعاون و بانک‌ها به حوزه پالایشگاه‌سازی و مدیریت آن‌ها به دلیل نداشتن تخصص موجب ناکارآمدی و بعضا ورشکسته شدن برخی ازپالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌ها شده است.
خادمی تاکید کرد: ما سال‌هاست به آقای زنگنه این انتقاد را بیان کردیم که باید به سمت تولید فرآورده‌ها بروید و از خام فروشی فاصله بگیرید. ایشان با این مسئله مخالف بودند و می‌گفتند که «واردات بنزین ساده‌تر و ارزان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر است.» باید مدیران ما به نفت و مقابله با خام فروشی علاقه‌مند باشد.
