به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ پروفسور فضل الله رضا، استاد برجسته و رئیس اسبق دانشگاه شریف 28 آبان ماه به دیار باقی شتافت. او که در سال 1293 در رشت به دنیا آمد، تحصیلات ابتدایی را در رشت به پایان رساند و دیپلم را در تهران و لیسانس خود را در رشتهٔ مهندسی برق از دانشگاه تهران گرفت. او در زمرهٔ اولین دورهٔ فارغ‌التحصیلان دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران در ۱۳۱۷ بود. این پروفسور ایرانی در سال ۱۳۲۴ مدرک فوق لیسانس را از دانشگاه کلمبیا در آمریکا و دکترای خود را در رشتهٔ مهندسی برق از دانشگاه پلی تکنیک نیویورک دریافت کرد.
رضا در سال ۱۹۶۵ به‌دلیل مشارکت در نظریهٔ شبکه و اطلاعات، به‌عنوان عضو پیوسته ی IEEE (موسسه ی مهندسان برق و الکترونیک) برگزیده شد. او همچنین عضو پیوستهٔ AAAS (انجمن پیشبرد علوم آمریکا) بوده است. فضل الله رضا عضو افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز بود. او که ســابقه تدریس و حضور در دانشگاههای MIT ،ســراکیوز، پلیتکنیک زوریخ و دانشگاه فناوری سلطنتی کپنهاگ دانمارک را دارد طی سالهای ۴۶ تا ۴۸ رئیس دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران بود.
روزنامه شریف در شماره جدید خود به مناسبت فوت این دانشمند ایرانی بخشی از صحبت های وی را در جشن چهل سالگی دانشگاه شریف منتشر کرده است. فضل الله رضا در این سخنرانی به نکات مختلفی از جمله موارد زیر اشاره کرد:
1- تأکیــد بر تفکر و خالقیت و فرمانروایی لوح و قلم و فقه ایرانی به جای فرمانبرداری از برنامه ماشین سازان غرب
2- تحصیلکرده های ما وابسته مــداوم ســازندگان غرب نباشــند
3- تأکید بر آموزش زبان فارســی و فرهنگ ملی و هویت ایرانی
متن این سخنرانی به شرح زیر است:
اکنون که به بنده فرصت داده شــد به شما سلام عرض کنم و تجدید عهدی بشــود، نکته بســیار مهمی را که در ذهن پرورده ام برای آینده این دانشــگاه با شــما در میان میگذارم. ما در این 100 سال به مقتضای زمــان، ســاختار تحصیــات غربــی را در دانشــگاههای خود پیاده کرده ایم. غالب تحصیلکرده های ما روش کار و ســازندگی غربــی را در ایــران پیگیــری می کننــد، محاسنی هم برای اقتصاد و آبادانی کشور دارند، به ویژه اگر بتوانند با خالقیت کارها را با فرهنگ سنتی ما هماهنگ کنند و وابسته مــداوم ســازندگان غرب نباشــند. مدیران صنعتی باید با دانشــگاههای کشور ارتباط پیوســته داشته باشــند، ضرورت ندارد که مدیران ما مستقیما خود را با مدیران غربی همداستان کنند؛ دانشگاهها بهترین حلقه ارتباط علم و صنعت هستند.
در مورد اقلیت برگزیده دانشگاههای دانش و فناوری، بایــد اعتراف کرد کــه امکانات اقتصادی و اجتماعی غــرب فرار مغزها را ترویج میکنــد؛ مثلا تحصیلکرده های دانشــگاه شریف را موسســات نامدار دنیا با اشــتیاق می پذیرند که بــه فناوری غرب کمــک کننــد. البتــه در جهــان پرتحول عصر انفورماتیــک، زیانی ندارد که بعضی تحصیلکرده های دانشــگاه های ایران، بر اثر هــوش و کاردانی در کشــور دیگری کارهای بهتری بهدست بیاورند و موسسات بزرگتری را سرپرســتی کننــد و میلیاردها دلار به اقتصاد و بازار مصرف فلان کشــور سود برسانند به شرط اینکه سفیر فرهنگی ایران باشند. این سفیرها اگر جنبه انسانی و علمی داشــته باشــند زیانی نــدارد، اما بنده به یک گره و گرفتاری اشاره میکنم؛ دنیــای غــرب چنان اســت کــه اینگونه تحصیلکرده هــا را بــه کار بــازار مصــرف می گمارد و از دانش علمــی و فناوری آنها اســتثمار مادی میکند. مضافــا آنها را در فرهنگ بازار غرب چنان مستحیل می کند کــه اغلب هویــت اصلیشــان را فراموش کننــد.
دریغ اســت کــه ایران و دانشــگاه صنعتــی شــریف از ایــن پرورش یافتگان خود کــه در خدمت به غرب ممکن اســت مســتحیل شــوند، بی بهره بماند. هرچند فرصــت شــکافتن این بحــث را نــدارم به یــک راهحل اشــاره میکنــم؛ برنامه های دانشــگاههای فنــاوری غرب بنیــاد ایران آنــگاه تکامل پیــدا می کند که مــوازی با آن برنامه هــا، درس هــای ادب فارســی، فرهنــگ ملــی و هویــت ایرانــی تدوین و تدریس شــود. امــا توفیق کامــل اینگونه برنامه هــا را از گرفتن یــک درس اطلاعات عمومــی- ادبی نمی توان انتظار داشــت. زبــان فارســی از نیرومندتریــن زبان های دنیا و زبان ماندگار جهان اســت. شعر ناب و معارف عارفانــه در آن موج میزند، بیش از هزار ســال اســت که از هند و کاشــمر تا روم و حلــب، زبان فارســی خریــدار دارد. همســنگ و همتای رومی، حافظ، سعدی و فردوسی را بنده در هیچ فرهنگ دیگری سراغ ندارم.
ایران خانه اصلی شماست
گنج خانه فرهنگ ایران بسیار گرانبهاست. برخــورداران از این فرهنــگ، هرکجا بروند خدمتگزار انسانیت خواهند بود و کشش فرهنگ عارفانه واالی ایران آنها را به خدمت مردم خواهد گماشت و آنها را سفیران ایران خواهد کرد. از ســوی دیگــر دنیای غرب، امروز گرفتار بک بحران معنوی شــده است که از بازار مصــرف و تبلیغات آزمندان مایه می گیــرد. دنیای مادی غــرب نیاز مبرم به معنویــت و اعتــای فضائل آدمیــت دارد.
دانشــجویان دانشــگاههای فنــی بیش از دانشــجویان دیگــر نیاز به تکامــل معارف معنوی و روحانی دارند. دانشگاههای فنی بیشتر نیاز دارند به معلومات عارفانه و ادبی بهخصوص معلومات هویت ملی ایرانی، زیرا اینها هستند که چرخهای صنعت و اقتصاد کشــورها را خواهند چرخاند. اینها مدیران آینده هســتند که باید بتوانند مستقل فکر کنند و دربســت در اختیــار فرماندهان زر و زور فرهنــگ بــازار قــرار نگیرند. کشــش فرهنگ ایرانی میتواند ایران را خانه اصلی ایشان بکند.
