به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ سهام عدالت از مهم‌ترین طرح‌های اقتصادی دولت نهم و دهم بود که در راستای پیاده‌سازی شعار محوری دولت یعنی عدالت و رسیدگی به محرومان از ابتدای دولت در دستورکار هیئت دولت قرار گرفته بود.
گرچه این روزها خبر آزادسازی سهام عدالت با درخواست رییس جمهور و موافقت مقام معظم رهبری داغ محافل خبریست اما بررسی سابقه این طرح می‌تواند پاسخ بسیاری از سوال‌های اقتصادی کشور باشد.
سهام عدالت؛ مخرب یا موثر؟
از ابتدای دولت نهم که طرح سهام عدالت توسط دولتمردان مطرح شده بود عموم کارشناسان آن را طرحی مفید در راستای کاهش اختلاف طبقاتی و تلاش برای گسترش فرهنگ سهام‌داری میدانستند که می‌تواند نقش مهمی را در جهت کاهش کاهش ضریب جینی در کشور ایفا کند. با این حال اقتصاددانان مخالف دولت نیز با طرح مسائلی مثل پوپولیستی بودن این کار و شائبه‌های انتخاباتی بودن آن به حمله به این طرح سهام عدالت میپرداختند.
سهام عدالت و خصوصی سازی اقتصاد کشور
یکی از مهم‌ترین انتقادات وارده به بحث سهام عدالت، چگونگی واگذاری این سهام‌ها به مردم و نحوه شناسایی دهک‌های مشمول این طرح می‌باشد.
در حال حاضر دولت اعلام کرده که دو دهک پایین جامعه که اسامی آن‌ها تحت پوشش کمیته امداد می‌باشند بعلاوه چهار دهک بعدی می‌باشد. در حاضر چیزی حدود 40 میلیون نفر مشمول سهام عدالت شده اند و امکان استفاده از آن را دارند.
بی‌صاحب سازی اقتصاد کشور با طرح سهام عدالت مهم‌ترین انتقاد وارده به سهام عدالت بوده است.
علی طیب نیا وزیر سابق اقتصاد کشور در سخنرانی‌های خود مکررا نحوه اجرای سهام عدالت را بسیار مخرب برای اقتصاد کشور می‌دانست که نهایتا منجر به بی‌صاحب سازی اقتصاد کشور می‌باشد. این مسئله که سهام عدالت که بخشی از فرمان کلی اصل 44 توسط مقام معظم رهبری بود در نهایت قرار بود که باعث حضور بیشتر مردم در اقتصاد کشور و کاهش تصدی‌گری دولت شود. اما به دلیل عدم اجرای صحیح و نبود نظارت دولتی مدیریت شرکت‌های واگذاری شده با خلا جدی روبرو شد.
اکثریت این شرکت‌های دولتی بعد از عرضه سهام‌های آن‌ها در بورس ماهیت دولتی بودن خود را حفظ کردند با این تفاوت که دولت و سازمان خصوصی سازی کشور کمتر از گذشته نقش نظارتی خود را برای این نهاد‌ها ایفا کردند که بحران‌های فراوانی را سازمان خصوصی سازی کشور در ماجرای شرکت‌های دولتی برای کشور به وجود آورد.
بحث ابهام در شرکت‌هایی که هر سهام مشمولان سهام عدالت و اینکه دولت سهم کدام یک از شرکت‌های خود را به مردم واگذار نموده است از مهم‌ترین مباحث پیرامون سهام عدالت می‌باشد. در این طرح در واقع دولت بدون اطلاع مردم و با ایجاد سقف زمانی در ممنوعیت آزادسازی سهام عدالت به کنترل سودهای پرداختی این سهام ها پرداخته است.
بطور کلی تا به الان شرکت‌هایی با اطلاعات پرتفوی زیر به عنوان سهام شرکت‌های واگذار شده در سهام عدالت معرفی شده‌اند.
توضیحاتی پیرامون سهم‌هایی که در سبد سهام عدالت وجود دارد؛
- صنایع پتروشیمی خلیج فارس با نماد فارس در بازار سرمایه قابل معامله است. سهام این شرکت از ابتدای سال دارای رشد بیش از ۱۰۰ درصدی بوده است.
- پتروشیمی شهید تندگویان جز عرضه اولی‌های سال گذشته است که با نماد شگویا در بازار فرابورس قابل معامله است و از زمان عرضه رشد بیش از ۱۰۰ درصدی داشته است.
- پالایش نفت لاوان با نماد شاوان در بازار فرابورس قابل معامله است و از ابتدای سال افزایش قیمت بیش از ۲ هزار ومانی داشته است.
- پتروشیمی جم با نماد جم در بازار بورس قابل معامله است و از ابتدای سال شاهد رشد بیش از هزار تومانی روی هر سهم بوده است.
- بیمه دانا با نماد دانا در بورس خرید و فروش می‌شود.
- سهام شرکت نیرو ترانس با نماد بنیرو در بورس قابل معامله است و از ابتدای سال رشد بیش از ۱۳۰۰ تومانی روی هر سهم داشته است.
- شرکت ملی صنایع مس ایران با نماد فملی از ابتدای سال رشد ۸۰ درصدی داشته است.
- سهام شرکت مپنا با نماد رمپنا در بازار بورس خرید و فروش می‌شود که از ابتدای سال شاهد رشد بوده است.
- سهام مخابرات ایران با نماد اخابر در بورس خرید و فروش می‌شود.
- سهام شرکت گل گهر با نماد کگل در بازار بورس قابل معامله است و از ابتدای سال شاهد افزایش حدود هزار تومانی روی هر سهم بوده است.
- سهام کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با نماد حکشتی در بازار بورس قابل معامله است و سهام این شرکت از ابتدای سال شاهد رشد بوده است.
- سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان با نماد فولاد در بازار بورس قابل معامله است که از ابتدای سال قیمت هر سهم افزایش ۵۰۰ تومانی داشته است.
- فولاد آلیاژی ایران با نماد فولاژ در بورس است و سهام این شرکت نیز از ابتدای سال رشد هزار و ۵۰۰ تومانی داشته است.
- سهام شرکت فولاد خوزستان با نماد فخوز در بورس خرید و فروش می‌شود، سهام این شرکت نیز با رشد همراه بوده.
- سیمان دشتستان در بازار بورس با نماد سدشت که از ابتدای سال هر سهم آن افزایش حدود ۴۰۰ تومانی داشته است.
- سیمان داراب با نماد ساراب در بورس است و سهام این شرکت از ابتدای سال رشد ۱۲۰۰ تومانی داشته است.
- سرمایه گذاری رنا با نماد ورنا در بورس است و نماد این شرکت نیز شاهد رشد بوده است.
- حمل و نقل پتروشیمی با نماد حپترو در بورس است و نماد این شرکت از ابتدای سال رشد بیش از ۱۱۰۰ تومانی داشته است.
- سهام شرکت چادرملو با نماد کچاد در بورس است که با افزایش قیمت همراه بوده.
- سهام شرکت پست با نماد وپست در بورس است که از ابتدای سال هر سهم آن رشد حدود ۳۰۰ تومانی داشته است.
- پتروشیمی مارون با نماد مارون از ابتدای سال هر سهم آن رشد بیش از ۳۰۰ تومانی داشته است.
- پالایش نفت تبریز با نماد شبریز در بورس حضور دارد که سهام آن با رشد همراه بوده است.
- پالایش نفت اصفهان با نماد شپنا در بورس حضور دارد این سهام هم با رشد همراه بوده.
- پالایش نفت تهران با نماد شتران در بورس خرید و فروش می‌شود که از ابتدای سال رشد بیش از ۵۰ درصدی داشته است.
- سهام شرکت پالایش نفت بندر عباس با نماد شبندر از ابتدای سال رشد بیش از ۵۰ درصد داشته است.
- سهام شرکت پارس سویچ با نماد بسویچ با افزایش قیمت بیش از ۳۰۰ تومانی همراه بوده است.
- سهام بانک ملت با وبملت از ابتدای سال افزایش قیمت حدود ۵۰۰ تومانی داشته است.
- سهام بانک صارات ایران با نماد وبصادر در بورس قابل خرید و فروش است که با رشد حدود هزار تومان همراه بوده است.
- سهام ایران خودرو با نماد خاور در بورس از ابتدای سال رشد ۲ برابری داشته است.
- سهام بانک تجارت با نماد وتجارت با رشد ۲ برابر همراه بوده است.
- شرکت آلومینیوم ایران با نماد فایرا افزایش قیمت ۸۰۰ تومنای روی هر سهم داشته است.
- سهام شرکت پالایش نفت شیراز با نماد شراز در بازار بورس با افزایش قیمت بیش از ۳ هزار تومان همراه بوده است.
دلیل عرضه سهام عدالت در بورس چه بود؟
کارشناسان یکی از دلایلی که دولت سهام عدالت را در بورس عرضه کرده است را سیاست درگیر کردن هرچه بیشتر مردم با بورس عنوان کرده‌اند. در حال حاضر بنظر می‌رسد دولت با جذب نقدینگی از سمت بازار سرمایه و دمیدن در حباب نقدینگی در نظر دارد به جبران کسری بودجه خود از این طریق بپردازد و عرضه سهام عدالت در بورس و ایجاد حباب رشد قیمت این سهام‌ها در بازار سرمایه از عوامل موثر در این زمینه می‌باشد.
رشد تصاعدی قیمت سهام عدالت آن هم از 500 هزار تومان تا 20 میلیون تومان جدای ازاینکه این مسئله چقدر به بهبود شرایط محرومین جامعه کمک می‌کند اما غیر منطقی بودن این رشد در بلند مدت می‌تواند باعث بروز بحران‌های تورمی در اقتصاد کشور شود که این مسئله بررسی‌های کارشناسی را در این زمینه می‌طلبد.
گزارش از محمد دلگشایی‌فر
