به گزارش خبرنگار فرهنگی و اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ رومینا اشرفی نوجوان سیزده ساله تالشی که توسط پدرش در هنگام خواب با داس به قتل رسید. او پیش از مرگ به علّت مخالفت خانواده با ازدواجش، به همراه دوست پسرش از خانه گریخته بود، اما پلیس او را دستگیر و به پدرش تحویل داد. خبر قتل او توسط پدرش، یکم خرداد در تعدادی از کانال‌های پیام‌رسانی محلی تالش منتشر شد. قتل او واکنش‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشت. واکنش هایی که همگی آنها خواستار پیگیری قضایی و انجام اشد مجازات را برای پدر رومینا اشرفی خواستار بودند.
افکار جریحه‌دار شده!
درکمتر از چند روز موج این واکنش ها کار را به جایی رساند که مقام معظم رهبری درصفحه "ریحانه" که بیشترین مطالب خود را پیرامون حوزه زن و خانواده در شبکه اجتماعی توئیتر منتشر می‌کند، در واکنش به جریان رومینا اشرفی نوشت:
"جامعه، هم از لحاظ قانونی و هم از لحاظ اخلاقی، باید با کسانی که تعدّی به زن را حقّ خودشان می‌دانند، برخورد سخت بکند؛ قانون هم باید در این زمینه مجازات‌های سختی را پیش‌بینی کند."
همچنین حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در واکنش به قتل رومینا، دختر ۱۳ ساله، دستور تسریع در رسیدگی به لوایح منع خشونت علیه زنان را صادر کرد.
پس از آن نوبت به ضرغامی، یکی از اعضای شورای عالی فضای مجازی رسید و او هم پستی مربوط به ماجرای قتل رومینا اشرفی را در صفحه اینستاگرامی خود منتشر و در این پست اعلام کرد که بررسی عوامل بروز این قبیل حوادث باید توسط کارشناسان انجام شود تا از اتفاق مجدد این حوادث جلوگیری شود.
علی مطهری و سید نظام الدین موسوی در خصوص قتل رومینا اشرفی در توییتر خود نوشتند:
عبرت‌پذیر یا الگوپذیر، مسئله این است!
هفتم شهریور ماه بود که خبری از اعلام اولیه حکم متهمان این پرونده بسیاری را شگفت زده کرد.
«رعنا دشتی» مادر «رومینا اشرفی» در مصاحبه ای اعلام کرد: رای دادگاه برای همسرم تنها 9 سال و برای بهمن خاوری ( پسری که رومینا با او فرار کرده بود) دوسال حبس اعلام شده است.
مادر رومینا گفت: «با وجود تاکیدات مقام‌های قضایی از "رسیدگی ویژه" به این پرونده، رای دادگاه ترس و وحشت به جان من و خانواده‌ام انداخته است. من به این رای اعتراض دارم و خواهان تجدیدنظر در دیوان عالی کشور هستم.»
با وجود آنکه در روزهای ابتدایی نشر خبر قتل رومینا به عنوان "نمونه‌ای از نقض آشکار حقوق کودک" نام برده و گفته شد که به دلیل ماهیت جرم، دادستان "مطابق با ماده ۵ قانون حمایت از کودک و نوجوان به عنوان "مدعی‌العموم" در این پرونده وارد عمل می شود ؛ ولی رای دادگاه موجب برخی نگرانی ها برای مادر رومینا و تنها فرزند خردسالش شده است.
مادر رومینا در ادامه و با تاکید بر اینکه خواهان تجدید نظر خواهی دراین پرونده و قصاص همسرش است، افزود: "دیگر نمی‌خواهم شوهرم به روستا بازگردد."
«رعنا دشتی» گفته بعد از ۱۵ سال زندگی مشترک ، هیچ علاقه و امیدی به ادامه زندگی با همسرش که این بلا را سر آنها آورده ، ندارد و نگران جان تنها پسر و خانواده‌اش است.
وی مدعی شد: "در همین مدت کوتاه بارها خانواده همسرم، من و فرزند خردسالم را تهدید کرده اند و با وجود آن که صلاحیت لازم را ندارند؛ قصد گرفتن کودک خردسالم را دارند."
رعنا دشتی معتقد است، اگر همسرش قصاص نشود، باید زندانی یا تبعید شود، چرا که در غیر این صورت هیچ امنیتی برای او و اطرافیانش قابل تصور نیست.
به گفته او حکم دادگاه برای بهمن خاوری که فرزندش چند روز قبل از قتل با او فرار کرده بود، تحمل تنها دو سال حبس است.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، پدری که فرزندش را بکشد قصاص نمی‌شود و در صورت محکومیت در دادگاه به پرداخت دیه و حبس محکوم می‌شود.
این درحالی است که سید ابراهیم رئیسی، رییس قوه قضاییه در دوازدهم خرداد ماه وقبل از بررسی جزئیات پرونده در جلسه مسئولان عالی قضایی کشور گفته بود که این جنایت افکار بسیاری از مردم را جریحه دار کرد و حتما با آن برخورد عبرت آموزی خواهد شد.
با وجود اظهار نظر رئیس قوه قضاییه مبنی بر برخورد عبرت آموز با این جنایت ، اما در عمل حکم اعلام شده خیلی عبرت آموز به نظر نمی رسد واز لحاظ مقدار حکم با خیلی از جرایم دیگر از جمله جرائمی که برای فعالان مدنی، سیاسی و عقیدتی بریده شده، برابری می کند و یا حتی کمتر است.
همچنین ابراهیم نیکدل‌مقدم، وکیل‌مدافع مادر رومینا، روز گذشته ضمن تأیید خبر صدور حکم گفت: ما حدس می‌زدیم که چنین حکمی صادر شود؛ چراکه بر اساس قانون مجازات اسلامی مصوب سال نود ودو، حداکثر مجازات برای ولی که مرتکب قتل فرزند شود، ده سال حبس و پرداخت دیه است که در این پرونده نیز نه سال حبس و پرداخت دیه صادر شده است، اما می‌شد با توجه به خطرناک‌بودن متهم مجازات تکمیلی هم صادر شود و قضات می‌توانستند مجازات تکمیلی و اقامت اجباری یا همان تبعید را هم برای پدر رومینا در نظر بگیرند که متأسفانه مجازات تکمیلی داده نشد و ما نسبت به این موضوع اعتراض خواهیم کرد؛ چراکه این مرد واقعا خطرناک است.
او گفت: مجازات باید متناسب با عمل فرد باشد، قطع‌کردن سر یک دختربچه سیزده ساله با داس عمل بسیار خشنی است و باید مجازاتی سنگین‌تر برای مرتکب در نظر گرفته می‌شد. قانون باید مجازات قابل پیشگیری‌تری داشته باشد و به مجازات فقهی در این‌گونه موارد بسنده نشود.
این وکیل دادگستری گفت: از نظر من به‌عنوان وکیل مادر رومینا این پرونده نقص تحقیقاتی دارد.بعد از اینکه رومینا با بهمن فرار کرد از طریق یک واسطه به بهمن گفته شد مراسم عقد را برگزار کنید پدر رومینا را هم می‌آوریم. از این طریق محل اختفای بهمن و رومینا را متوجه شدند و بعد هم پدر رومینا با مأموران به محل رفته و دختربچه را به خانه بازگرداند. او بعد از اینکه رومینا را تحویل گرفت و به خانه برد، بر اساس گفته‌های موکلم، به رومینا گفته قرص بخور و خودت را بکش. رومینا که از پدرش می‌ترسیده فقط به او گفته چشم.
وی در ادامه گفت: بعد از این ماجرا پدر رومینا به مادر این بچه گفته است دیگر با او کاری نداشته باش، بچه است و یک غلطی کرده حتی برای او هدیه هم خریده است. بعد از مدتی وقتی پدر رومینا بیرون رفته و برگشته انگار همه‌چیز تغییر کرده و بعد با داس سر رومینا را قطع کرده است. بر اساس شنیده‌ها و برخی مستندات، پدر رومینا از سوی افرادی از نزدیکانش تحریک شده است. آنها به پدر رومینا گفته‌اند اگر تو این دختر را نکشی، ما این کار را می‌کنیم.
نیکدل‌مقدم در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود پدر رومینا قبل از قتل درباره مجازات فرزندکشی تحقیق کرده است، گفت: متأسفانه این گفته درست است. یکی از آشنایان این خانواده که آن زمان دانشجوی حقوق بود، بدون اینکه از نیت پدر رومینا باخبر باشد یا حتی بداند که چه اتفاقی برای رومینا افتاده، به سؤال پدر رومینا پاسخ داده است. تماسی که با او گرفته شده است هم یکی از ادله ما برای این است که پدر رومینا از طرف یکی از نزدیکانش تحریک شده است؛ چراکه پدر رومینا با تلفن همان فردی که گفته بود اگر تو رومینا را نکشی من این کار را می‌کنم، با این دانشجوی حقوق تماس گرفته بود. این نشان می‌دهد که آنها کنار هم بودند و درباره قتل رومینا با هم صحبت و مشورت کرده‌اند. پدر رومینا در این تماس بدون اشاره به اینکه چه اتفافی افتاده است، می‌پرسد اگر پدری فرزندش را بکشد چه اتفاقی می‌افتد و او هم مجازات قانونی را توضیح می‌دهد. فردی که اطلاعات را به پدر رومینا داده، بعد از حادثه متوجه شده چرا چنین سؤالی از او پرسیده شده است. آن شخص خودش به‌شدت از این حادثه متأثر است و کمک زیادی کرد که من وکالت مادر رومینا را بر عهده بگیرم و من خودم با او صحبت کردم و همه‌چیز را جویا شدم. به همین دلیل هم می‌گویم پدر رومینا از سوی یکی از نزدیکانش تحریک شده است، بنابراین آن شخص نزدیک هم باید به اتهام معاونت در قتل تحت پیگرد قرار بگیرد. من در لایحه‌ای که برای دیوان عالی کشور ارسال خواهم کرد، علاوه بر اینکه موضوع مجازات تکمیلی را عنوان خواهم کرد، درباره نقص در تحقیقات و نقش آن شخص نزدیک در قتل رومینا هم ادله خود را بیان خواهم کرد
نیکدل مقدم اظهار داشت: سوال جالبی از طرف رئیس دادگاه مطرح شد و ایشان پرسیدند که اگر تو معتقد بودی ناموست لکه دار شده ، چرا بهمن خاوری را نکشتی؟ چرا دختر بچه خودت را در خواب کشتی؟ آیا این رفتار یک پدر با فرزندش است؟
دراین هنگام متهم گفت: اگر بهمن را میکشتم قصاص میشدم!
امنیت بانوان، پروژه‌ای ناتمام!
دولت اما تاکنون موضع مشخصی نسبت به صدور این حکم نگرفته و بیشتر به پیگیری لایحه مربوط به صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت اهتمام می ورزد و به نوعی از قضیه "رومینا"همانند یک "کاتالیزگر" برای تصویب هرچه سریع تر این لایحه بهره می برد.
لایحه ای که تدوین آن در سال ۱۳۹۰ کلید خورد و توسط معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری دولت دهم تنظیم و به دولت فرستاده شد که به دلیل دارا بودن موارد جزایی به قوه قضائیه ارسال شد و در نهایتا این لایحه ۵۳ ماده‌ای با انتصاب حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم رئیسی به ریاست قوه قضائیه و دستور ایشان مبنی بر پیگیری سریع این موضوع، با ۷۷ ماده به دولت بازگشت.
بطوریکه که گفته می شود با اجرایی شدن لایحه تامین امنیتِ زنان در برابر خشونت که دربردارنده مفاد تکمیلی قانون مجازات اسلامی است، دستگاه قضایی قادر خواهد بود برای عاملان خشونت خانگی، مجازات کیفری تعیین کند چرا که در موارد شدید خشونت علیه زنان میتواند سبب مرگ آنان شده یا احساس خودکشی را در آنان تقویت کند.
فرهنگ‌سازی از خانه پدری!
شاید نام "خانه پدری" به گوشتان خورده باشد یا این فیلم را دیده باشید. این فیلم که در سال ۱۳۸۹ ساخته شده، بخاطر یک صحنه قتل حدود یک دهه اکران نشد تا کارگردان این فیلم "کیانوش عیاری" از رنج توقیف آن ۶ سال نتواند فیلم بسازد، البته اکران کوتاه مدت ان هم چندان راه به جایی نبرد.
داستان این فیلم از اواخر دوره‌ی قاجار و اوایل دوره‌ی پهلوی آغاز می‌شود و درباره‌ی پدری است که به همراهی پسرش، دخترش را به جرم اینکه آبروی خانواده را برده است، می‌کشد و در خانه‌اش به خاک می‌سپارد؛ داستانی که اتفاقا به ماجرای رومینا اشرفی خیلی نزدیک است.
این فیلم همانند بسیاری از فیلم های دیگر به آن شکلی که باید دیده می‌شد، دیده نشد. ولی با این حال تاثیرات زیادی را در بین کارشناسان گذاشت. بطوریکه بسیاری از بازیگران وکارگردانان بنام ایرانی از آن حمایت و تمجید کردند به نقل از سینما سلام کیانوش عیاری درباره فیلم «خانه پدری» گفت:
"من علاقه‌ای به سیاه‌نمایی ندارم مرا سانسور نکنید. در جامعه‌ای که سرشار از مشکلات فراوان است چطور از اینها عبور کنم؟ بنابراین از من نخواهید که به چیزهای فرعی تر جامعه بپردازم."
اما اگر بخواهیم حواشی این فیلم و سکانس هایی از آن که سبب توقیف فیلم شده اند را کنار بگذاریم، نقدی که شاید به جامعه امروزی ما وارد باشد و اکنون در ایران درگیر آن هستیم، عدم صحبت کردن در خصوص این گونه مسائل است. مسائلی همانند رفتار نامناسب با کودکان، آزار و اذیت کودکان ، فرزند کشی ، تجاوز و از این دست مسائل که شاید جایگاهش را در فرهنگ امروزی ما پیدا نکرده است.
وحشی گری که در جریان قتل رومینا اشرفی اتفاق افتاد، داستانش بسیار نزدیک به داستان خانه پدری است و تنها یک تفاوت دارد و آن هم این هست که داستان رومینا در دنیای واقعی اتفاق افتاده که افکار بسیاری را جریحه دار کرده است. ولی خانه پدری داستانی بود که کسی در دنیای حقیقی آن را لمس نکرده بود ولی میتوانست مقدمه ای باشد برای جلوگیری از یکسری تفکرات غلط!
صحبت کردن در خصوص این موضوعات و این گونه رفتارهای خشن، فوایدی دارد از جمله که این گونه رفتارهای ناپسند از طرف آحاد جامعه محکوم می شوند و هرکسی جرعت رو به رو شدن با آن را به خود نمیدهد. زیرا همانند قبل نمی تواند اعمال ناپسندش را کتمان کند و یا حتی پشت قوانین و مقررات خودش را پنهان کند.
این گونه صحبت ها میتواند درنقد یک فیلم، همانند "خانه پدری" به آن پرداخته شود و یا می تواند در رسانه های داخلی بررسی شود یا در کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه ها به آن پرداخته شود. اما نکته مهم این است که حتما به آن پرداخته شود و بی تفاوت از کنار آن عبور نکرد!
اکنون که این اتفاق افتاده، همه بر این باورند حکمی که برای پدر رومینا اشرفی صادر شده است، کم است. ولی ریشه این گونه جرم‌ها و خشونت علیه زنان و دختران، کسی به دنبال پیشگیری آن نیست و همه به دنبال درمان هستند.
در انتها دو پرسش مهم؛
1. رسانه‌ها و افرادی که در موضعی قاطع، این حکم صادر شده را محکوم می‌کنند و به دنبال مجازات سنگین‌تر هستند، آیا برای پیشگیری چنین مواردی راهکاری دارند؟!
2. سوال اصلی اینجاست که اگر حکم پدر رومینا از 9 سال به 99 سال افزایش پیدا کند، تضمینی هست که رومینایی دیگر در جامعه اتفاق نیفتد؟
گزارش از محمد رمضانی
