به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اقتصاد ایران تا قبل از شیوع کرونا، در نتیجه عوامل مختلف داخلی و خارجی از جمله تحریم‌ها دچار نوسانات و رکود‌هایی بود که با به وجود آمدن عامل دیگری به اسم ویروس کرونا، به مراتب وضع نامناسب تری پیدا کرد؛ ما در این گزارش قصد داریم به تأثیر کرونا بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور از دید منابع داخلی و جهانی، بپردازیم.
تأثیر کرونا بر اقتصاد خارجی ایران
از آنجا که اولین شریک تجاری ایران چین است، بعد از اولین گزارش شیوع ویروس کرونا در ووهان چین در ماه دسامبر، ایران نسبت به محدود کردن سفر‌ها به چین و بالعکس بی میلی نشان داد چرا که حدود ۲۳ درصد از صادرات غیرنفتی کشور بیش از ۸ میلیارد دلار در ۱۱ ماه ابتدای سال ۱۳۹۸ به چین بوده است (نمودار ۱).
همچنین براساس گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اختلال در صادرات از مرز‌های زمینی، کاهش ورود و خروج گردشگر، کاهش قیمت و تقاضای جهانی نفت و کاهش محصولات صادراتی کشور در کنار اختلال در تجارت با چین، از مهم‌ترین پیامد‌های شیوع این ویروس در حوزه تجارت خارجی کشور هستند.
از طرفی صندوق بین المللی پول تخمین زده است که تجارت خارجی ایران در سال ۲۰۲۰ با کاهش ۱۶ میلیارد دلاری به حدود ۷۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
اقتصاد داخلی قبل از کرونا
تا قبل از شیوع کرونا هم اقتصاد داخلی ایران وضع مناسبی نداشت به طوری که صادرات نفت ایران از ۲/۸ میلیون بشکه در روز (۲ سال پیش) به چند صد هزار بشکه در روز رسیده است (نمودار ۲).
براساس گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بر اثر شیوع ویروس کرونا، در حوزه اشتغال هر دو سمتعرضه و تقاضای بازار کار تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. تعطیلی و کاهش سطح فعالیت‌های اقتصادی منجر به تعدیل نیرو و کاهش تقاضای کار خواهد شد و عرضه کار نیز کاهش پیدا خواهد کرد. برآورد اقتصاددانان آن است که در شرایط بدبینانه تا پایان سال ۹۹، احتمال سقوط تولید داخلی ایران به دو سوم میزان فعلی (کاهش ۳۳ درصدی) و کسری بوددجه حدود ۱۰ میلیارد دلاری در سال جاری وجود خواهد داشت.
ویروس کرونا خطرناک‌تر از تحریم است؟
در چنین شرایطی ایران درخواست استقراض ۵ میلیارد دلاری از صندوق بین المللی پول کرد که از بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ بی سابقه است. برخی از کارشناسان معتقدند در طول چهار دهه گذشته تحریم‌های همه جانبه منجر به درخواست استقراض ایران از این صندوق نشده بود، اما ویروس کرونا ایران را به این سمت سوق داده است.
همچنین ویروس کرونا سبب شده است تا مقامات رسمی کشور، در اقدامی تقریباً بی سابقه درخواست و فشار رسانه‌ای خود را برای رفع یا تعلیق تحریم‌های ایالات متحده از این کشور یا جوامع بین المللی اعلام کنند.
پیش بینی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول درباره اقتصاد ایران
بانک جهانی پیش بینی کرده تولید ناخالص ملی ایران در سال جاری میلادی ۵/۳ درصد کوچکتر شود (نمودار ۳). بانک جهانی در ادامه این گزارش به ادامه کاهش تولید صادرکنندگان نفت از جمله ایران در سال ۲۰۲۰ اشاره کرده است.
گفته شده کاهش رشد اقتصادی ایران که در دو سال اخیر اتفاق افتاده "امسال هم ادامه می‌یابد" و دلیل آن تأثیر شیوع کرونا بر مصرف داخلی و خدمات (نظیر توریسم) اعلام شده است.
براساس گزارش صندوق بین المللی پول، در مهر ماه سال گذشته پیش بینی می‌شد که اقتصاد ایران رشد اقتصادی در حد صفر را در سال ۲۰۲۰ تجربه کند، اما با شیوع ویروس کرونا این برآورد به منفی ۶ درصد کاهش یافت که به رغم منفی بودن نسبت به برآورد صندوق نسبت به سال ۲۰۱۹ که منفی ۷/۶ درصد بود با بهبود همراه خواهد بود (نمودار ۴).
گزارش از فاطمه شاه‌میری
