ارمنستان باید تبدیل به پایگاه دور زدن و بی‌اثر کردن تحریم شود

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فارس، در هفته های اخیر و بعد از پایان جنگ قره باغ، کشور ارمنستان، واردات از ترکیه را تحریم کرده و اعلام کرده که برای تامین نیازهای وارداتی خود، ایران را جایگزین ترکیه خواهد کرد. درباره جوانب مختلف این موضوع با حسین حاجیلو کارشناس دیپلماسی اقتصادی گفتگو کردیم که متن کامل آن در ادامه آمده است:

سوال: اخیرا ارمنستان اعلام کرده است برای تامین واردات خود، ایران را جایگزین ترکیه خواهد کرد. ما چگونه می­توانیم در بازار ارمنستان وارد شویم؟

حاجیلو: اگر به دنبال پیشرفت کشور هستیم، باید به فکر افزایش حجم تجارت خارجی باشیم. تجارت خارجی هم از جنس صادرات و هم از جنس واردات. اساسا همه تلاش دشمن در اعمال تحریم، برای کاهش تجارت خارجی ایران است. یکی از بهترین شیوه­های تجارت خارجی، تجارت از مسیرهای خاکی است که ضریب تحریم پذیری آن بسیار کمتر از تجارت دریایی است.

تجارت کشورها، معمولا نسبت مستقیمی با شرایط سیاسی و استراتژیک بین آن­ها دارد. اختلاف سیاسی-امنیتی می­تواند منجر به تجدید نظر کشورها در تجارت دوجانبه شود. در چنین شرایطی، کشورهای دیگر به عنوان جایگزین برای شراکت تجاری مطرح می­شوند. فرصت جایگزینی ایران در تجارت خارجی بارها برای ما پیش آمده است. برای مثال بعد از اینکه جنگنده روسی توسط ترکیه ساقط شد، روسیه واردات خود از ترکیه را به حالت تعلیق درآورد. این بهترین فرصت برای ایران بود که جایگزین ترکیه در بازار روسیه شود. حتی روسیه رسما از ایران برای تامین اقلام درخواست کرد. اما ایران نتوانست به خوبی از این فرصت استفاده کند. نمونه دیگر، اختلافات عربستان و قطر بود که منجر به تحریم قطر از طرف عربستان شد. ایران به خوبی می­توانست جایگزین عربستان در بازار قطر شود. اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و ترکیه کالای خود را حتی از خاک ایران به قطر می­رساند و در این مسئله بسیار بهتر از ما عمل کرد. بنابراین ما دو تجربه ناموفق در فتح بازار کشورهای دیگر که به دلیل متشنج شدن شرایطشان، خلا تجاری به وجود آمده بود، داریم.

البته ما تجربه نسبتا خوب ونزوئلا را داریم. در ونزوئلا پس از تحریم آمریکا، توانستیم بنزین و تجهیزات پالایشگاهی به این کشور بفرستیم که سود خوبی برای کشورمان به همراه داشت. همچنین اتکا توانست به خوبی از خلا به وجود آمده در این کشور استفاده کند و کالای مصرفی ایرانی (عمدتا اقلام مصرفی که در فروشگاه­های زنجیره­ای به فروش می­رسند) را به این کشور ببرد و یک فروشگاه بزرگ را تجهیز کند. البته حجم تجارتمان با ونزوئلا همچنان کم است و باید تقویت شود، این تجارب باید تکرار شوند و اتفاقا یکی از راه­های بی­اثر کردن تحریم، گسترش چنین تجارت­هایی است.

درباره ارمنستان هم شاهدیم که پس از جنگ اخیر قره­باغ و پیروزی آذربایجان به کمک ترکیه، ارمنستان شروع به تحریم اقتصادی ترکیه کرده است. ارمنستان اعلام کرده است که 2250 قلم کالای وارداتی خود را که قبلا از ترکیه وارد می­کرد، از ایران وارد خواهد کرد. شرایط به وجود آمده، بهترین فرصت برای گسترش تجارت با ارمنستان است.

ارمنی­ها در کشورهای مختلف پراکنده شده­اند و تجار ارمنی خارج از این کشور، دارایی با ارزش این کشور هستند. می­توان از این ظرفیت برای دور زدن تحریم استفاده کرد. ارمنستان می­تواند یک کانون و پایگاه ایران برای دور زدن و بی­اثر کردن تحریم باشد. از طرف دیگر به دلیل اتصال ایران و روسیه از طریق کشور ارمنستان، این کشور اهمیت بیشتری به لحاظ استراتژیک پیدا می­کند.

البته اگر نگاهی به تجارت ایران و ارمنستان بیاندازیم، می‌بینیم که تجارت ما با این کشور بسیار نامتوازن است. در سال گذشته حدود 370 میلیون دلار صادرات به ارمنستان داشتیم اما واردات ایران از این کشور فقط 40 میلیون دلار بود یعنی صادرات حدود 10 برابر واردات است. اگر صادرات ما به یک کشور بسیار بیشتر از وارداتمان از آن باشد، تضمینی برای پایداری این تجارت وجود نخواهد داشت. برای پایداری تجارت دو جانبه با یک کشور نباید اختلاف واردات و صادرات زیاد باشد. لذا مهمترین نقطه ضعف تجارت ایران و ارمنستان، ناترازی زیاد تجاری است. برای اینکه تجارت گسترش پیدا کند و پایدار باشد، باید واردات ایران از ارمنستان افزایش پیدا کند.

سوال: این تجارت در چه زمینه‌­هایی قابل گسترش است؟

حاجیلو: باید نیازهای ما و توانمندی­های ارمنستان شناسایی شود و بر این اساس تجارت دوجانبه، برنامه‌­ریزی و تقویت شود. به عنوان مثال ارمنستان فلزات گرانبها مانند طلا و همچنین مس و چدن و آلومینیوم و قراضه آهن دارد. این­ها مواردی است که می­توانیم از ارمنستان تامین کنیم.

از سوی دیگر به دلیل حذف ترکیه از بازار ارمنستان، باید به فکر نیازهای فوری مصرفی این کشور باشیم مثلا اقلامی که در فروشگاه­ها به فروش می­رسد مانند مواد غذایی، مواد شوینده و پوشاک.

سوال: چه کسی باید این کار را انجام دهد؟

حاجیلو: تامین فوری حجم بالای کالاهای متنوع مصرفی، کار تجار خرد نیست و همانطور که «اتکا» به ونزوئلا ورود کرد و برای این کشور کالاهای مصرفی را تامین کرد، در ارمنستان هم باید اتکا و نهادهای مشابه ورود کنند. آستان قدس رضوی که در صادرات محصولات کشاورزی فعالیت خوبی دارد، می­تواند برای تامین این اقلام برای ارمنستان ورود کند.

سوال: در پایان اگر نکته دیگری باقی مانده است، بفرمایید

حاجیلو: بطور کلی در شرایطی که نظم جدید تجاری در حال شکل­گیری است، کشورمان باید با کنش به موقع، جایگاه خود را در نقطه تعادل جدید، تقویت کند. کشورهایی که با آن­ها مرز خاکی داریم، بسیار مستعد برای تجارت بر مبنای بی­اثر کردن تحریم هستند. بخصوص کشوری مثل ارمنستان که آمریکا طرح و نقشه برای تضعیف تجارت ایران و ارمنستان دارد و اندیشکده FDD که یک اندیشکده تندروی نزدیک به ترامپ است، پیش از این پیشنهاداتی به سیاستمداران آمریکا برای تضیعف تجارت ایران و ارمنستان بخصوص تبادلات برق و گاز بین دو کشور داده است. فرصتی که اکنون به واسطه اختلاف ارمنستان با ترکیه برای ما ایجاد شده است، بهترین فرصت برای تقویت و تعمیق این رابطه اقتصادی است تا نقشه‌­های تحریمی آمریکا نیز نقش برآب شود.