به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فارس؛ ماجرای مرحله سیزدهم حراج تهران و حاشیههای فروش 12 و نیم میلیاردی اثر آیدین آغداشلو مسئلهای بود که روزنامههای امروز کشور به آن پرداختند.
روزنامه جوان نوشت: حراج تهران در این دوره در اقدامی عجیب همه آبرو و اعتبارش را به پای کسی ریخت که در ماههای اخیر حرف و حدیثهای فراوانی درباره او مطرح بوده است. یک شخصیت حقوقی نامشخص در حالی نقاشی آیدین آغداشلو را به قیمت ۵/ ۱۲ میلیارد تومان خرید و رکورد همه دورههای این رویداد را پشت سر گذاشت که ضعف شفافیت مالی و نیز شبهه درباره فردی که به تازگی اتهامات اخلاقی درباره او مطرح شده انتقادهایی را روانه این دوره از حراج تهران کرده است.
حراج آبروی هنر در «حراج تهران»
پیش از این درباره حراج تهران اتهاماتی، چون پولشویی مطرح بود، اما در آخرین دوره از این رویداد که روز پنجشنبه برگزار شد بیش از آنکه مسئله تطهیر پول مطرح باشد، موضوع تطهیر یک فرد خودنمایی میکرد. موضوع اتهامات جنسی و اخلاقی آیدین آغداشلو مسئلهای نیست که برگزارکنندگان حراج تهران از آن بیخبر باشند و انتظار میرفت مدیران این رویداد دستکم برای فاصله گرفتن از حاشیهها اعلام کنند تا زمان بررسی دقیق و روشن شدن مسائل مربوط به آغداشلو از پذیرش هرگونه اثری از وی در این رویداد خودداری میکنند؛ تصمیمی که میتوانست در این شرایط که افکار بخش قابل ملاحظهای از جامعه هنری کشور به واسطه اتهامات وی دچار ابهام است، به سود اعتبار حراج تهران تمام شود، اما حراج تهران در این دوره در اقدامی عجیب همه آبرو و اعتبارش را به پای کسی ریخت که در ماههای اخیر حرف و حدیثهای فراوانی درباره او مطرح بوده است.
ظاهراً ادای دین حراج تهران به آیدین آغداشلو آنقدر برای برگزارکنندگان این رویداد دارای اهمیت بوده است که هرگونه عواقب پذیرفتن اثری از یک متهم را نادیده گرفتند و اثری از او را که کپیکاری از یک نقاشی معروف است، به خریداری نامعلوم و با قیمتی نامتعارف به حراج بگذارند.
روزنامه وطن امروز در اینباره نوشت: خلق هر اثر هنری، درست مانند تولید هر محصول دیگری است و هر اندازه این آثار کیفیت بهتر و کمیت زیادتری داشته باشند، بر غنای فرهنگ یک ملت خواهند افزود؛ این اثر تولید شده باید در یک زنجیره ارزش افزوده قرار گیرد تا علاوه بر جنبه هنری آن، به لحاظ اقتصادی نیز رشد داشته باشد. هنر انقلابی ما که تا پیش از برگزاری حراج تهران در صحنه اقتصادی هنر، حرفی برای گفتن نداشت، چند سالی است که در این حراج توانسته خودی نشان دهد.
جای خالی تعهد در حراج تهران
اگر بخواهیم نگاه منصفانهای داشته باشیم باید گفت یکی از اتفاقات خوب حراج تهران، در دوره گذشته این رویداد اتفاق افتاد که برای نخستین بار شاهد حضور پررنگ ۲ اثر با مضامین انقلاب اسلامی و مذهبی بودیم به طوری که در دوازدهمین دوره حراج تهران، اثری از هانیبال الخاص با مضمون انقلاب اسلامی حضور داشت. این اثر بدون عنوان و مربوط به سال ۱۳۵۷ و بحبوحه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران است که این هنرمند را به خلق اثری با مضمون انقلاب و شهادت ترغیب کرد. آثاری از هانیبال الخاص، نقاش فقید آشوری در 6 دوره حراج تهران فروخته شده است؛ یکی از این آثار او با عنوان «انقلاب» مربوط به انقلاب اسلامی ایران که در سال ۱۳۵۷ خلق کرده بود، در حراج تیرماه ۱۳۹۷ با قیمت ۷۵ میلیون تومان فروش رفت.
حسن روحالامین، هنرمند جوان نقاش و تصویرگر که در زمینه هنر مقاومت شناخته شده است و مضامین مذهبی و بویژه عاشورا، بخش بسیاری از مضامین آثارش را تشکیل میدهد، در دومین حضورش در رویداد حراج تهران اثر جدیدی از مجموعه «عصیان» خود را عرضه کرد. این اثر عاشورایی که در دوازدهمین حراج هنر معاصر تهران چکش خورد، با استقبال خریداران روبهرو شد.
اما واقعا نمیتوان به استناد عرضه آثار 3-2 هنرمند مطرح متعهد و انقلابی طی 13 دوره حراج تهران، این رویداد را یک اتفاق مبتنی بر ریلگذاری اهداف هنر انقلاب اسلامی دانست، زیرا هر فستیوال برای رسیدن به این مهم نیازمند یکسری ریلگذاریهای مشخص است که به واقع این مساله درباره حراج تهران دیده نمیشود.
روزنامه فرهیختگان هم با تیتر «پولشویی تابلو» به این موضوع پرداخته و نوشته است: سیزدهمین حراج تهران با رقم سرسامآور ۸۷۹,۴۲۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال بهکار خود پایان داد. گرانترین تابلوی آن اثری از آیدین آغداشلو بود که به کپیبودن از روی یک اثر قدیمی اروپایی متهم شد و بدون استفاده از پیچیدگیهای فنون نقد هنری هم میشد شباهت فاحش این دو اثر را تشخیص داد. رکود دوران کرونا، بهطور طبیعی و مطابق منطق بازار آزاد، باید رقم حراج تهران را پایین میآورد اما حراج دیماه۹۹ نزدیک به ۳برابر حراج دیماه سال گذشته فروش داشت و همه اینها پذیرفتن اینکه کاسهای زیر نیمکاسه باشد را منطقیتر از پذیرفتن پاسخهای سست و غیراستدلالی متصدیان حراج تهران میکنند.
بدون شفافیت، بدون پرداخت مالیات، بدون ارائه کوچکترین توجیه قانعکنندهای درخصوص اتهام نقش داشتن موسسات مالی و شخصیتهای بانفوذ سیاسی در این حراج و بدون کوچکترین منطقی برای قیمتگذاریهای نجومی روی آثار، پرونده این حراج در امسال بسته شد. این رویداد بهقدری پشتسر خود ابهامات حلنشده باقی گذاشت که انبوهی از شهروندان و حتی چهرههای هنری به آن تاختند و هیچکس جرات نکرد به دفاع علنی از آن بپردازد. حتی خیلی از خریداران تابلوهای حراج سیزدهم گمنام و نقابدار معامله کردند؛ حال آنکه منتقدان و متهمکنندگانش با اسم و رسم واقعی و گردن افراشته فریاد زدند.
مساله اینجاست که فشار افکارعمومی هرقدر هم که بالا برود، بدون اهرم نظارتی یا قضایی، نخواهد توانست کوچکترین گزندی به روند فعالیت حراج تهران وارد کند. آنها حاضر نیستند بهخاطر بدگویی کاربران فضای مجازی، از سودهای کلانی که در این معاملههای میلیاردی نصیبشان میشود، بگذرند و کسانی با وجاهت قانونی لازم هستند که برخلاف کاربران مجازی، اگر در برابر پرسشهای منطقیشان پاسخهای منطقی دریافت نکردند، بتوانند با متخلفان برخورد کنند.
روزنامه جام جم نیز در این خصوص نوشت: «خاطرات امید» آیدین آغداشلو امسال، نه تنها رکورد فروش حراج تهران، بلکه اعتبار حرفهای این رویداد برجسته حوزه هنرهای تجسمی را هم شکست.
۱۲ با ۹تا صفر؟! خود عدد هم عجیب بود. سوال بخشی از کاربران شبکههای اجتماعی این بود که در وضعیت فشارهای اقتصادی چه کسی از چنان گردش مالی برخوردار است که منجر به تولید ثروتی شده که میتواند ۱۲میلیارد تومان را برای خرید نقاشی اختصاص دهد. البته پاسخهایی هم داشت. برخی میگفتند محاسبه این رقم به دلار عدد قابلتوجهی نیست و برخی دیگر معتقد بودند، خرید تابلوهای نقاشی، سرمایهگذاری پرسودی است و به این ارقام میارزد. بعضی ارزیابیها هم البته مدعی وجود زدوبندهایی میان برخی مسؤولان حراج با مجموعهداران برای بالا بردن قیمت یا حتی احتمال وجود پولشویی شدند.
خریدار کیست؟
مطرح شدن نام یکی از برندهای کرهای به عنوان اسپانسر حراجی این حواشی را هم در پی داشت که براساس شنیدههایی از زیرمجموعههای آن، این اثر را خریده است که باتوجه به شدت یافتن تحریمها در سالهای اخیر و اعلام شرکت مذکور مبنی بر خروج از بازار ایران، به حاشیهها در حراج تهران دامن زد.
خود فرآیند چکشزنی در حراجیها، موضوعیت دارد و در واقع وقتی اثری به نسبت قیمت پایه رشد بالایی داشته باشد نشانه استقبال از آن است که میتواند تبعاتی از جمله برجسته شدن نام هنرمند و مطرح شدن گالریدار یا مجموعهدار صاحب آثار او باشد و از این طریق بر قیمت معامله آثار این هنرمند اثر بگذارد. خاطرات امید، یک میلیارد تومان قیمتگذاری شده بود که فروش آن به قیمت ۱۲میلیارد تومان نشاندهنده رشد کمسابقه در رقابت برای بالا بردن قیمت اثر است.
اتهامات اثبات نشده
اوایل آبان بود که نیویورکتایمز در گزارشی تحقیقی با عنوان «موج اتهامات سوءرفتار جنسی علیه آیدین آغداشلو» با شاکیان این هنرمند گفتوگو کرد. انتظار میرفت بهدنبال موج «من هم» یا همان Me Too در کشورهای خارجی و طرد شدن چهرههای برجسته فرهنگ و هنر و تکنولوژی در جهان به علت اتهامات ذکر شده، چه از سوی افکار عمومی و چه توسط شرکتها و پروژههای همکار با آنها، آغداشلو هم دستکم به خاطر اتهامات وارده تا مدتی از سوی رویدادهای هنری طرد شود، اما این انتظار نهتنها محقق نشد بلکه رکوردشکنی اثر این هنرمند در حراج در میان بخشی از افکار عمومی، به «دهنکجی این رویداد به حقوق زنان» تعبیر شد.