به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ طرح آمایش آموزش عالی چند سالی است که از طرف وزارت علوم مطرح شده است. این طرح در مجلس شورای اسلامی تائید نشد اما این وزارتخانه طرح را برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه و در حال حاضر این طرح مصوبه این شورا را دارد.
براساس بند سوم این طرح، وزارت علوم به منظور ساماندهی به واحدهای آموزش عالی، می‌تواند مؤسسات آموزش عالی را تجمیع و ادغام کند؛ به نحوی که پاسخگوی نیازهای منطقه‌ای و منجر به کاهش هزینه‌های سربار و ارتقای کیفی خدمات شود.
موضوعی که در این طرح بحث برانگیز شده، ادغام دانشگاه‌های کوچک با دانشگاه‌های مادر و بزرگ است. اما در کنار آن رفع آسیب‌ها ، تلاش در جهت کیفیت آموزش عالی،تشکیل شبکه علمی و صرفه‌جویی در هزینه ها از جمله محاسن این طرح اعلام شده است.
* نایب رئیس مجلس شورای اسلامی: لطمه اجتماعی، نتیجه ادغام دانشگاه‌ها در برخی از شهرهاست
آمایش سرزمینی باید بر اساس دو شاخص مهم محرومیت و تمرکززدایی، انجام شود. اما برخی معتقدند بر اساس طرح وزارت علوم، سیاست‌ها به نحوی است که به سمت تمرکز می رویم. بنابراین باید برای ادغام دانشگاه‌ها در برخی از استان ها، بررسی‌های بیشتری صورت بگیرد و تمرکز ویژه ای بر نحوه اجرای این طرح انجام شود. چرا که ایجاد دانشگاه در برخی از شهرهای کوچک منجر به هویت بخشی به آنها شده است.
حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه تعلیم و تربیت خبرگزاری فارس با بیان اینکه طرح آمایش سرزمینی وزارت علوم، در مجلس شورای اسلامی تصویب نشد، گفت: طرح آمایش وزارت علوم در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح و تصویب شد در حالی که شورا نمی‌تواند به امور اجرایی ورود پیدا کند و باید سیاست‌گذاری کند.
وی ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی باید راهبردها و سیاست‌های کلان را مشخص کند و در جایی اگر اضطراری وجود داشته باشد، می‌تواند ورود پیدا کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سلیمی با تأکید بر اینکه آمایش سرزمینی باید بر اساس شاخص‌هایی چون محرومیت و تمرکززدایی که از مسائل اساسی در بحث آمایش است، انجام شود، اضافه کرد: بدون رعایت اقتضائات محلی این اتفاق در حال انجام است.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی یادآور شد: باید تجدید نظری در نحوه اجرای طرح آمایش سرزمینی وزارت علوم که به نظر می‌رسد مناسب نیست، به وجود آید.
وی به توضیح این طرح پرداخت و اظهار داشت: در این طرح به عنوان مثال ۵ دانشگاه در یک دانشگاه مادر ادغام می شوند که دانشگاه‌های مادر را معمولا دانشگاه‌های مرکز استان در نظر گرفتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سلیمی با اشاره به اینکه بسیاری از دانشگاه‌های معروف در اروپا در شهرهای کوچک قرار دارند، تصریح کرد: ایجاد ترافیک و ازدحام نادرست است. چرا که از یک طرف بحث تمرکززدایی را مطرح می‌کنیم و از طرف دیگر سیاست‌ها به نحوی است که به سمت تمرکز افراطی پیش می‌رویم.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: وجود دانشگاه در بعضی از مناطق ایجاد هویت کرده است بنابراین ادغام آنها باعث لطمه اجتماعی به مردم آن منطقه می‌شود و باید این طرح در فضایی کارشناسی‌تر و با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد.
وی خاطر نشان کرد: بعضی‌ها می‌گویند طرح آمایش وزارت علوم با نگاه سیاسی انجام می‌شود و معتقدند عده‌ای با اجرای این طرح به دنبال آشفته کردن وضع کشور هستند. چرا که این موضوع نیز یک ابزار برای آشفتگی است. این یک دیدگاه است و من این نگاه را تأیید یا رد نمی‌کنم و امیدوارم این مسأله صحت نداشته باشد اما بسیاری از نمایندگان در مجلس این اعتقاد را دارند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی خاطر نشان کرد: در موضوع آمایش آموزش عالی، اما و اگرهایی وجود دارد که امیدوارم در فضایی آرام با گفت‌وگو و بررسی، این موضوع به سامان برسد.
* اجرای آمایش آموزش عالی به معنای حذف یک مؤسسه نیست
وزارت علوم اعتقاد برخی مبنی بر اینکه طرح آمایش وزارت علوم به دنبال حذف دانشگاه‌های کوچک است را درست نمی داند و این گونه توضیح می دهد که با الحاق یا ادغام دانشگاه‌های کوچک در دانشگاه‌های بزرگ به دنبال ارتقای آنها هستند و این کار را عاملی برای توسعه می دانند. اما قبول دارند که شاید از ابتدا تبیین درستی از این بند طرح آمایش نشده که منجر به حساسیت در بین عده‌ای شده است.
علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزیر علوم در این باره به خبرنگار فارس،گفت: طرح آمایش سرزمینی وزارت علوم، تحت عنوان آمایش آموزش عالی و مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است. این طرح برای ارتقای کیفی و حل پاره‌ای از مشکلات آموزش عالی و افزایش کیفی و گسترش کمی آن در سال‌های قبل مطرح شده است.
وی افزود: افزایش کمی آموزش عالی بنا به ضرورت‌هایی در دو دهه قبل پیگیری شده بود که در آن زمان ضرورت‌ها ایجاب می‌کرد که گسترش کمی را در آموزش عالی داشته باشیم. اما در یک دهه اخیر این گسترش مقداری بدون رویه بود و شاید نظارت کافی بر گسترش نشده و در نتیجه آسیب‌هایی را نیز وارد کرده است.
خاکی صدیق با بیان اینکه هدف این طرح رفع آسیب‌ها و تلاش در جهت کیفیت آموزش عالی است، یادآور شد: این طرح بخش‌های مختلفی دارد، اما آن چیزی که در دستور کار وزارت علوم بوده و مقداری بیشتر افراد را حساس کرده بخش ساماندهی است که در بحث ساماندهی، ساماندهی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مطرح شده که شاید نمایندگان مجلس، مقام‌های محلی، ائمه جمعه و مسؤولین محلی بیشتر روی سازماندهی حساسیت دارند. شاید در ابتدا تبیین درستی از این بند نشده است.
وی ادامه داد: برخی اجرای این طرح را معادل حذف یک مؤسسه می‌دانند در صورتی که اجرای طرح به معنای حذف مؤسسه نیست؛ بلکه به معنای ارتقای یک مؤسسه است.
معاون آموزشی وزیر علوم خاطرنشان کرد: امکانات ما در کشور برای آموزش عالی محدود است در نتیجه اگر بتوانیم مؤسسات کوچکتر را که امکان رشد آنها وجود ندارد و سرمایه‌ای برای سرمایه‌گذاری در آنجا وجود ندارد را از جانب آموزش عالی حمایت کنیم به صلاح است. شاید داشتن چندین دانشگاه جامع در یک استان به صلاح نباشد و این نیاز کشور نیست.
وی ادامه داد: اگر با این استدلال نگاه کنیم مؤسسات کوچکتر تحت پوشش دانشگاه‌های قدیمی‌تر و با امکانات بیشتر قرار می‌گیرند و به آنها ملحق می‌شوند و به عنوان یک واحد از آن واحد دانشگاه‌هی به کار خود ادامه می‌دهند. البته این بار با یک برنامه منظم و منسجم، رشته‌ها و حوزه فعالیت آنها مشخص است. در کنار آن بحث ساماندهی رشته‌ها را داریم که می‌گوید در یک منطقه یا مؤسسه‌ای در چه زمینه‌ها و رشته‌هایی نیاز به توسعه داریم چون توسعه در آنجا محدود به رشته‌های خاص می‌شود، طبیعتا این توسعه کیفی است و حتی در درازمدت در زمینه‌هایی دانشگاه یا مؤسسه‌ای که قبلا در حد کارشناسی و محدود به کارشناسی ارشد فعالیت می‌کرده حالا می‌تواند در آن رشته‌ها وارد حوزه‌های دکتری شود و در بحث فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان با کمک و به نوعی سرپرستی و هدایت آن دانشگاه مادر یا دانشگاه معین بزرگ‌تر مشارکت داشته باش که این کلیت طرح است.
وی با تأکید بر اینکه طرح آمایش آموزش عالی ایجاد یک شبکه علمی در کشور است و هیچ مؤسسه و دانشگاهی حذف نخواهد شد، یادآور شد: بعضی از دانشگاه‌ها الحاق و بعضی‌ها با همدیگر تجمیع می‌شوند و ممکن است که یک دانشگاه و مؤسسه بزرگ‌تر را تشکیل دهند.
خاکی صدیق خاطرنشان کرد: ممکن است در مورد طرح خیلی اطلاع رسانی انجام نشده باشد. مخالفت‌هایی که صورت می‌گیرد عمدتا تصورشان بر این است که یک مؤسسه آموزش عالی که در شهری وجود دارد، حذف می‌شود که این درست نیست. برخی نیز انتظار دارند که آن مؤسسه آموزشی عالی به یک دانشگاه جامع بزرگ شود که این هم امکانپذیر نیست و به صلاح کشور نیست.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال می‌بینیم در یک استان چندین مؤسسه آموزش عالی و دو یا چند دانشگاه جامع وجود دارد و دیگر کشش ایجاد دانشگاه جامع چهارم و پنجم در آن استان وجود ندارد.
معاون آموزشی وزارت علوم خاطر نشان کرد: یکی از دلایل اضافه شدن صندلی‌های خالی و نبود داوطلب، گسترش کمی، بدون برنامه بوده است. در برخی از استان‌ها چندین مؤسسه داریم که این‌ها در شهرهای کنار هم و در ساختمان‌های استیجاری و با امکانات بسیار محدود و چندین رشته متنوع، دانشجو می‌گیرند. آموزش عالی نسبت به آن دانشجویان و سرویسی که باید از نظر علمی به آنها بدهد، مسؤولیت دارد.
وی ادامه داد: طرح آمایش آموزش عالی، رشته‌ها را محدود به چند رشته می‌کند و بنا است در چند رشته گسترش کیفی در کنار گسترش کمی به وجود آید و مؤسسات به فناوری و پژوهش نیز بپردازند؛ یعنی اگر در کنار انجام آموزش ما به صورت تخصصی این دانشگاه‌ها را هدایت کنیم، این اتفاق می‌افتد.
*موضوع آمایش سرزمینی در حوزه آموزش عالی کشور یک بحث اجتناب ناپذیر است
برخی نیز معتقدند که اولویت در طرح آمایش نباید تجمیع و ادغام دانشگاه ها باشد، بلکه ابتدا باید به بررسی توانمندی هایمان به صورت ملی، استانی و درون استانی و نیاز های آنجا بپردازیم و سپس تصمیم گیری کنیم.
محمد مهدی زاهدی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی به فارس گفت: موضوع آمایش سرزمینی در حوزه آموزش عالی کشور یک بحث اجتناب ناپذیر است که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را دارد و باید در وزارت علوم و وزارت بهداشت انجام شود. بنابراین اصل طرح آمایش آموزش عالی خوب است و همه باید از آن حمایت کنند تا اهداف موجود در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شود.
وی افزود: آمایش سرزمین به این معناست که ما باید توانمندی‌های کشورمان را به صورت ملی، استانی و در درون استانی به صورت یک منطقه و چالش‌های منابع انسانی تحصیل‌کرده، معادن، اقلیم و نیازهای آنجا را در نظر بگیریم و با توجه به این زمینه‌ها، نسبت به گسترش آموزش عالی یا تعدیل برخی از رشته‌ها یا ایجاد رشته‌های جدید اقدام شود.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اصل موضوع آمایش سرزمین یک بحث ضروری است که باید در کشور انجام شود و هیچ راهی جز این وجود ندارد، گفت: اختلاف سلیقه جدی بین وزارت علوم و بسیاری از مسؤولان خارج از وزارت علوم و حتی در درون وزارت علوم و در دانشگاه‌های مختلف در مورد اجرای این طرح وجود دارد.
زاهدی ادامه داد: مثلا در این طرح مطرح کردند که برخی از واحدهای دانشگاهی که تاکنون مستقر بودند تبدیل به پردیسی در دانشگاه مرکز استان شوند که این موضوع خود واکنش‌های اجتماعی را به دنبال داشته و به مصلحت نیست که به سرعت اقدام کنیم.
وی با بیان اینکه مسؤولین امر اصل مطلب را فراموش کردند و بیشتر به فکر کارهای روبنایی هستند، تا دیدگاهی که منطبق با آمایش سرزمین باشد، یادآور شد: با توجه به موضوع آمایش، اگر مطالعات منطقه‌ای، بین‌المللی، تعیین نیازها و رشته‌های مورد نیاز و تعدیل برخی از رشته‌ها، انجام شود، به حقیقت نزدیک‌تر است. تا اینکه برای شروع به ادغام برخی از واحدهای دانشگاهی خارج از مرکز استان بپردازیم.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی گفت: اگر این سیاست ملاک عمل است مثلا در استان تهران چند دانشگاه داریم؟ آیا وجود دانشگاه صنعتی امیرکبیر، خواجه نصیر و شریف ضرورت دارد؟ به نظر بنده ضرورت دارد. اما با نگاهی که در وزارت علوم وجود دارد همه این‌ها باید در دانشگاه تهران اقدام شوند که بعید می‌دانم هیچ عقل سلیم دانشگاهی این را بپذیرد.
زاهدی تأکید کرد: به مسؤولان دست‌اندرکار در وزارت علوم توصیه می‌شود که اولویت خود را ادغام و تجمیع نگذارند و اولویت خود را روی مطالعه اقلیمی، منطقه جغرافیایی، استانی و ملی بگذارند و در فاز اول بر اساس آن مطالعات رشته‌ای، عمل کنند.
