به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ از اواسط پاییز ۹۹ که زمزمه‌های صدور مجوز واکسن‌ها قوت گرفت، ایران هم مذاکرات جدی خود را برای خرید واکسن آغاز کرد. تا پیش از آن، اغلب واکسن‌ها در مرحله کارآزمایی بالینی بودند و تولیدکنندگان می‌گفتند کسانی را در اولویت خرید قرار می‌دهند که اولا کشورشان در مرحله کارآزمایی بالینی واکسن شرکت کرده باشد و ثانیا چند میلیون دوز واکسن (تایید نشده) را پیش‌خرید کرده و هزینه آن را پرداخت کنند. اما سیاست ایران این بود که از تبدیل شدن به موش آزمایشگاهی واکسن‌سازها خودداری کند. واکسن‌ها فقط پس از ارائه سند فنی معتبر (CTD: Common Technical Document) و تایید آن توسط ایران می‌توانستند وارد کشور شوند.
برهم زدن معادلات جهانی
تلاش های ایران برای خرید واکسن همچنان ادامه داشت اما یا به دلیل بدعهدی یا به دلیل تحریم نتوانست عملا واکسن قابل توجهی را وارد کند و روند واکسیناسیون به کندی پیش میرفت اما به یک باره ورق برگشت. در ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ ایران مجوز تولید و تزریق اضطراری واکسن «برکت» را صادر کرد. آمریکا که در دی ماه به فاصله ۲ هفته از موفقیت اولیه برکت، این شرکت را تحریم کرده بود، این بار در کمتر از ۳ روز تحریم واکسن را برداشت. این درحالی بود که آمریکا همیشه ادعا می‌کرد اقلام دارویی را تحریم نکرده و ایران مشکلی برای خرید دارو ندارد.
درواقع، با توجه به خطوط تولیدی که در آستانه بهره‌برداری قرار داشت، عملا تحریم دیگر هیچ معنایی نداشت به جز شکست مفتضحانه دولت آمریکا در فشار به مردم ایران. شواهد میدانی در آن تاریخ نشان می‌داد که این خطوط در زمان مقرر به بهره‌برداری می‌رسد و تولید واکسن داخلی موجب تامین نیاز کشور خواهد شد. آمریکا هم به‌خوبی از این موضوع مطلع بود، لذا تحریم‌ها صرفا مانع بهره‌مندی شرکت‌های خارجی از بازار ایران می‌شد و اعترض آنها را در پی داشت.
تغییر دولت و افزایش سرعت واردات
تغییر دولت، سرعت واردات را بیشتر کرد. دولت جدید، به جای آنکه با رویای مذاکرات برجامی و آرزوی رفع تحریم، در انتظار ورود واکسن‌های خریداری شده بنشیند، مذاکره مستقیم با کشورها را در دستور کار خود قرار داد. کواکس بعد از ۳ ماه و نیم، به تعهداتش برگشت و بیش از ۵.۶ میلیون دوز واکسن تحویل ایران داد. چین هم تمام تعهدات ۳۰ میلیون دوزی خود را تا نیمه اول شهریور به پایان رساند و حدود ۷ میلیون دوز اضافه نیز تحویل ایران داده و صادرات میلیون ها دوز دیگر را هم در دستور کار قرار داد.
تولید برکت، البته برکت دیگری هم داشت. قیمت واکسن‌های چینی که عمده واکسن‌های وارداتی را تشکیل می‌دهد، از ۱۵.۵ یورو به ۸ یورو کاهش پیدا کرد. باتوجه به واردات حدود ۳۵ میلیون دوز واکسن چینی در تابستان، می‌توان حدس زد که تاکنون حدود ۲۰۰ میلیون یورو صرفه‌جویی در واردات واکسن صورت گرفته است. این درحالی است که کل سرمایه‌گذاری برکت ۱۶۰ میلیون دلار بوده است.
با این وجود که تولید واکسن داخلی برکت باعث برهم زدن معادلات استکبار جهانی برای تحریم ایران شد اما این روزها بسیاری از مردم می پرسند که تولید واکسن ایرانی برکت به کجا رسید؟ بسیاری از اقشار مردم درانتظار تولید این واکسن و تزریق نمونه داخلی آن هستند.
پاسخگوی وعده‌های خود باشید
از این رو بسیج دانشجویی هفت دانشگاه بزرگ تهران در نامه ای از محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) درخواست کردند در میان دانشجویان آمده و درخصوص روند تولید واکسن برکت و وعده های داده شده به ابهامات و سوالات دانشجویان پاسخ دهد.
در بخشی از این نامه آمده است: رهبر انقلاب میفرمایند: «حرف و عمل مسئولین یکی باشد؛ وعده‌ای اگر به مردم دادید، طبق آن وعده اگر عمل کردید، مردم به شما اعتماد پیدا می‌کنند؛ اگر شما وعده کردید و عمل نشد یا گفتید فلان کار شده، مردم در واقعیّت دیدند نشده، اعتماد مردم سلب می‌شود؛ واقعاً باید خیلی بِجِد مراعات کنید این معنا را.»
علی‌رغم تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر انتشار کامل اسناد علمی و مقالات مربوط به این واکسن، تاکنون شاهد انتشار این مستندات در مجلات بین المللی نبودیم، این درحالیست که وعده داده بودید تا اواخر شهریورماه این اتفاق خواهد افتاد.
درنهایت، بزرگترین وعده‌ی جنابعالی مبنی بر تحویل ۵۰ میلیون دوز واکسن کووایران برکت تا پایان شهریور ماه که بارها مطرح کردید. اما اکنون که حدود یک ماه از آن موعد می‌گذرد ، تنها ۸ میلیون دوز تحویل وزارت بهداشت شده و همچنان متقاضیان این امر با کمبود مواجهند.
جناب آقای مخبر! این خلف وعده‌ها درکنار عدم پاسخگویی مستقیم به مردم، اولا موجب نگرانی و ثانیا خلاف بیانات صریح رهبر انقلاب در دیدار با اعضای دولت شماست. جنابعالی شنیدید آنجا که معظم له فرمودند:
«البتّه گاهی هست شما وعده‌ای می‌دهید و امکان پیدا نمی‌کند؛ یعنی یک مشکل طبیعی بر سر این کار واقع است؛ خیلی خب عیب ندارد، این را به مردم توضیح بدهید و بگویید من این وعده را داده بودم، این مشکل پیش آمد نتوانستیم به وعده‌مان عمل کنیم؛ از شما عذرخواهی میکنیم؛ این هم از آن مواردی است که با مردم حرف بزنید»
همه‌ی این‌ها درحالی است رئیس‌جمهور محترم نیز بر پاسخ علمی به شبهات، تاکید داشتند. به همین جهت از جنابعالی دعوت میکنیم تا با حضور میان دانشجویان، پاسخگوی ابهامات و سوالات آنان باشید تا بیش‌از این به سرمایه اجتماعی دولت مردمی آسیبی وارد نشود. جزئیات بیشتر از این نامه را اینجا بخوانید.
در ادامه برخی از وعده ها و صحبت های محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در ماه های اخیر پوست شده که می‌خوانید:
۹ دی ۱۳۹۹: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام از تولید ماهانه ۱.۵ میلیون دوز واکسن ایرانی کرونا ظرف سه هفته آینده خبر داد و گفت: امکان تولید ماهانه بیش از ۱۲ میلیون دوز واکسن در صورت استقرار تجهیزات لازم وجود دارد.
۱۹ اسفند ۱۳۹۹: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام ضمن اعلام آغاز واکسیناسیون عمومی از اواسط اردیبهشت و حداکثر خرداد ۱۴۰۰ به رفع دغدغه تولید انبوه ظرف دو تا ۲.۵ ماه آتی اشاره کرد.
۲۵ اسفند ۱۳۹۹: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام با اشاره به آغاز تولید واکسن ایرانی کرونا با ظرفیت ماهانه سه میلیون دوز در فاز اول تولید انبوه از ۲۵ اسفند گفت که تولید ماهانه ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز واکسن در فاز دوم تولید انبوه تا قبل از خرداد انجام و افزایش ظرفیت تولید ماهانه به ۱۵ تا ۲۰ میلیون دوز از اواخر بهار ۱۴۰۰ محقق می شود.
۱۷ فروردین ۱۴۰۰: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام از آغاز فاز دوم تولید صنعتی واکسن از اول خرداد و اوایل تیر با ظرفیت تولید ماهانه ۱۲ میلیون دوز خبر داد.
تحویل ۳۰ میلیون دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تا آخر مرداد
۵ اردیبهشت ۱۴۰۰: دکتر مخبر ضمن وعده تولید و تحویل ۳۰ میلیون دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تا آخر مرداد درباره جزئیات این خبر گفت: یک میلیون دوز در اردیبهشت، بین سه تا ۳.۵ میلیون دوز در خرداد، ۱۰ تا ۱۲ میلیون دوز در تیر ماه، ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در مرداد و به همین ترتیب ۳۰ میلیون دوز را تولید و تقدیم وزارت بهداشت می کنیم. در شهریور راندمان تولید به ۲۰ میلیون دوز در ماه خواهد رسید. به گزارش ایسنا، در حالی که مخبر در اردیبهشت امسال اعلام کرد که با تولید ۳ تا ۳.۵ میلیون دوز واکسن در خرداد این تعداد تحویل وزارت بهداشت می‌شود اما ۴خرداد ۱۴۰۰ از دپوی حدود یک میلیون دوز واکسن «کووایران برکت» خبر داد و اعلام کرد که تا کنون تقریبا نزدیک ۸۰۰ هزار تا یک میلیون دوز تولید شده و به دلیل اینکه هنوز اجازه مصرف عام داده نشده ما سرعت را کمی کم کردیم. امکانات تولید به خوبی فراهم شده تا ظرف یک تا ۱.۵ ماه آینده بتوانیم چهار تا پنج میلیون دوز واکسن را تحویل دهیم و این کار شروع شود.
۱۲ تیر ۱۴۰۰: رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام خبر داد که تا کنون دو میلیون و ۵۰ هزار دوز واکسن برکت تولید شده است. از این هفته افزایش ظرفیت تولید محقق شد و هم اکنون یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز در هفته تولید واکسن داریم. بر سر وعده خود هستیم، با افزایش ظرفیت های بعدی تا پایان شهریور بیش از ۵۰ میلیون دوز واکسن تولید خواهیم کرد. هر دوز واکسن دو هفته فرایند کنترل کیفیت دارد، ۳۶۰ هزار دوز تحویل شده، ۴۰ هزار دوز هم از پنج شنبه گذشته آماده تحویل است، لذا هر دوز واکسن، دو هفته پس از تولیدش آماده تحویل به وزارت بهداشت است.
تا شهریور امسال حداقل ۵۰میلیون دوز واکسن تولید خواهیم کرد
۱۶ تیرماه ۱۴۰۰: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام با بیان اینکه دومین خط تولید واکسن کوو ایران برکت هم به زودی راه‌اندازی می‌شود گفت: تا شهریور امسال همانطور که قول داده بودیم حداقل ۵۰میلیون دوز واکسن تولید خواهیم کرد. با توجه به تأخیری که در صدور مجوز تزریق اضطراری صورت گرفت سرعت تولید در این خط را کاهش دادیم چرا که تاریخ مصرف این واکسن‌ها محدود است و قابل نگهداری برای زمان طولانی نیستند.
۱۷ تیر ۱۴۰۰: در این ایام خبر دیگری در فضای مجازی پیرامون خرابکاری در خط تولید واکسن برکت بازنشر شد که شرکت تولیدکننده، شایعات فضای مجازی را تکذیب و اعلام کرد که خبر خرابکاری آمریکا در شرکت شفافارمد صحت ندارد و خط تولید واکسن کووایران برکت با تمام ظرفیت در حال تولید واکسن است. به گزارش ایسنا، همچنین مخبر که اردیبهشت امسال وعده تولید ۱۰ تا ۱۲ میلیون دوز واکسن در تیر ماه را اعلام کرده بود اما ۲۲ تیر ۱۴۰۰ گفت که تا امروز (۲۲ تیرماه)، نزدیک به سه میلیون دوز از این واکسن تولید شده که در حال طی فرایند تست استریل هستند و از این تعداد ۷۰۰ هزار دوز تحویل وزارت بهداشت شده و ۲۰۰ هزار دوز دیگر نیز در حال آماده‌سازی است. مخبر در این روز همچنین به راه‌اندازی خط دوم تولید واکسن کوو ایران برکت نیز اشاره کرد و گفت: از هفته اول مردادماه هر هفته یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن کرونا تحویل وزارت بهداشت می‌دهیم که با راه‌اندازی خط دوم تولید از اوایل مرداد، حداقل دو میلیون دوز واکسن در هفته تحویل وزارت بهداشت خواهد شد و همانطور که وعده دادیم تا پایان شهریور حداقل ۵۰ میلیون دوز واکسن کوو ایران برکت تولید خواهیم کرد. این در حالیست که پیش از این تولید ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در مرداد و افزایش آن به ۲۰ میلیون دوز در شهریور وعده داده شده بود.
شایعات پیرامون مشکل در تامین مواد اولیه
۲۶ تیر ۱۴۰۰: در این ایام حواشی و شایعات دیگری نیز پیرامون بروز مشکل در تامین مواد اولیه منتشر شد که رئیس ستاد اجرایی فرمان امام در این باره گفت: خط تولید واکسن کوو ایران برکت به هیچ وجه مشکلی ندارد و به صورت شبانه‌روزی درحال تولید واکسن است و شایعات درخصوص کمبود مواد اولیه واکسن هم کاملا کذب و بی‌اساس است. به گفته وی خط سوم تولید واکسن تا پایان مردادماه راه‌اندازی می‌شود که می‌تواند هفته‌ای شش میلیون دوز واکسن تولید کند و همانطور که وعده دادیم تا پایان شهریورماه حداقل ۵۰ میلیون دوز واکسن کوو ایران برکت تولید خواهیم کرد.
۱۰ مرداد ۱۴۰۰: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام اعلام کرد که ظرف یک‌ماه گذشته بیش از پنج میلیون دوز واکسن برکت تولید کردیم که از این تعداد یک میلیون و ۵۰۰هزار دوز را تحویل وزارت بهداشت داده‌ایم و محموله‌های بعدی پس از طی مراحل ۱۶ تا ۲۰ روزه تست کیفیت تحویل این وزارت خواهد شد. تا پایان این هفته یک میلیون دوز واکسن دیگر راهم تحویل وزارت بهداشت خواهیم داد. خط دوم تولید واکسن برکت به لحاظ سخت‌افزار و نرم‌افزاری آماده شده و تست‌های آزمایشی نیز رو به اتمام است و تا ۱۷ یا ۱۸ مردادماه راه‌اندازی می شود و میزان تولید واکسن را شتاب قابل‌توجهی خواهد داد.
توضیحات رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت
۱۸ مرداد ۱۴۰۰: جمشیدی، رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت توضیحات کاملی درباره آخرین وضعیت تولید واکسن ارائه داد که به این شرح است:
- خط اول تولید واکسن برکت بین ۳.۵ تا چهار میلیون دوز در ماه را تولید می‌کند و تا دیروز ۲.۲ میلیون دوز تحویل وزارت بهداشت شده است.
- ۵.۵ تا شش میلیون دوز نیز تولید کرده‌ایم که در مراحل تست کیفیت قرار دارند. فاصله زمانی برای تولید تا تحویل به دلیل انجام تست‌های مختلف روی واکسن‌ها، ۱۵ تا ۱۶ روز است و اگر این تست‌ها انجام شود، بقیه واکسن‌ها نیز تحویل وزارت بهداشت داده می‌شود.
- خط دوم تولید ما ظرفیتی بین شش تا هشت میلیون دوز دارد که ۱۰۰ درصد تجهیزات آن آماده و نصب شده است و با انجام تست‌های نهایی ظرف چند روز آینده پروسه تولید را شروع میکنیم. اگر این خط راه بیفتد ماهانه حدود ۱۲ میلیون دوز واکسن کرونا خواهیم داشت که بخش زیادی از نیاز کشور را تأمین خواهد کرد.
- خط سوم تولید کارخانه برکت، مجموعه‌ای با ظرفیت ۱۶ تا ۲۰ میلیون دوز است و ۱۰۰ درصد تجهیزاتش آماده و در حال نصب است و تا یک ماه آینده تجهیزاتش کامل نصب می‌شود. این سه خط می‌تواند نیاز کشور و بخشی از نیاز منطقه را پوشش دهد.
۱۸ مرداد ۱۴۰۰: جلیلی مدیرعامل کارخانه شفافارمد گفت: تاکنون دو میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تحویل داده شده و پیش‌بینی ما این است که در صورت پاس شدن فرآیندهای کنترل کیفی، تا پایان مردادماه یک میلیون و ۱۰۰ هزار دوز دیگر و در مجموع بیش از ۳.۵ میلیون دوز واکسن برکت در اختیار وزارت بهداشت قرار بگیرد. این در حالی است که پیشتر وعده تولید ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در مرداد داده شده بود.
