موافقان و مخالفان
ایسنا در گزارشی از موافقان و مخالفان این طرح نوشت:
سهمیه مناطق پرجمعیتترین سهمیه کنکور سراسری است که بیش از ۹۵ درصد شرکتکنندگان کلیه گروههای آزمایشی کنکور تجربی، ریاضی، انسانی، هنر و زبانهای خارجه را در خود جای میدهد. سهمیه مناطق که خود به سه سهمیه منطقه ۱، منطقه ۲ و منطقه ۳ تقسیم میشود به کلیه داوطلبانی تعلق میگیرد که مشمول سهمیه ایثارگران، جانبازان و خانواده شهدا نمیشوند و بر اساس محل تحصیل سه سال پایانی دبیرستان، مشمول یکی از مناطق ۱ ، ۲ یا ۳ هستند. در واقع اساس دستهبندی سهمیه مناطق عدالت آموزشی است و سعی شده داوطلبان سهمیه هر منطقه از لحاظ دسترسی به امکانات آموزشی در یک سطح قرار گیرند. به ترتیب هرچقدر از شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۱ به شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۳ حرکت میکنیم، دسترسی به امکانات آموزشی کمتر میشود و همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، اکثریت شرکتکنندگان کنکور سراسری در سهمیه مناطق جای میگیرند.
طرح سهمیهبندی جنسیتی در دانشگاهها طرحی است که در مجلس هفتم شورای اسلامی ارائه شد که بر اساس آن سازمان سنجش آموزش کشور با سهمیهبندی جنسیتی در کنکور سراسری محدودیتهایی را برای ورود دختران به دانشگاه باید اعمال کند. اگر چه این طرح که به منظور «حفظ قداست خانواده» و «ایجاد تناسب بین راهیابی دختران و پسران به دانشگاه» ارائه شده است، توسط کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت محکوم شده است؛ اما این طرح در برخی رشتههای پزشکی نظیر ارتوپد و زنان و زایمان بیشتر اجرایی میشود.
سهمیه 5 درصد شاهد به صورت ۵ درصد اضافه بر ظرفیت کل دانشگاهها و مراکز آموزش عالی جهت تسهیل ورود فرزندان شهداء، جانبازان بالای ۷۰ درصد، فرزندان جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر و فرزندان آزادگان در مراکز آموزش عالی در نظرگرفته شدهاست. این سهمیه پیرو فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر رسیدگی هرچه بیشتر به امور تحصیلی فرزندان شاهد دوم بهمن سال ۶۵ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیدهاست.
این سهمیه تحت عنوان عمومی "قانون ایجاد تسهیلات برای ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب" ۳۰ بهمن سال ۶۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و مجدداً در سالهای ۷۱ و ۷۳ مورد اصلاح قرار گرفته است. بر اساس این قانون ۴۰ درصد از ظرفیت دانشگاهها در آزمون سراسری، کاردانی پیوسته، جامع علمی کاربردی، کاردانی به کارشناسی (با کسب حداقل ۷۵ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده عادی) و همچنین ۲۰ درصد ظرفیت دانشگاهها در مقاطع کارشناسی ارشد ناپیوسته و بالاتر (با کسب ۸۰ درصد نمره فرد پذیرفته شده عادی) به واجدین شرایط اختصاص مییابد.
بر اساس این سهمیه که ۲۲ بهمن سال ۶۳ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید، منسوبین درجه اول شهداء شامل برادران و خواهران و والدین شهداء میتوانند از این سهمیه بهرهمند شوند. میزان ظرفیت این سهمیه ثابت نبوده و هرساله به نسبت تعداد داوطلبان خانواده شهداء به کل داوطلبان در هر کد رشته، ظرفیت خاصی را به خود اختصاص میدهد. حدنصاب لازم در این سهمیه ۸۵ درصد نمره فرد قبولی بدون سهمیه در هر رشته محل است. این سهمیه صرفاً در آزمون سراسری و آزمونهای کاردانی پیوسته آموزشکدههای فنیوحرفهای و نیز مقاطع کاردانی و کارشناسی پیوسته دانشگاههای جامع علمی کاربردی و پیام نور اعمال میشود.
باید گفت سهمیههای آزمون سراسری در طول این نیم قرن با تغییرات زیادی روبه رو شده که آخرین تغییر آن به کنکور ۹۶ و تاثیر سهمیه ۵ درصدی ایثارگران است که در کنکور ۹۷ نیز اعمال میشود. در واقع در دفترچه امسال آزمون کارشناسی ارشد نیز دو تغییر مهم ایجاد شده؛ اول اینکه بر اساس قانون ۵ درصد ظرفیت هر کد رشته محل به جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنان و «همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه » اختصاص دارد (سهمیه ایثارگران ۵ درصد ظرفیت). دوم اینکه طبق یک تبصره جدید در صورتی که سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران توسط داوطلبان مشمول سهمیه فوق تکمیل نشود، ظرفیت خالی مانده، ابتدا به مشمولین سهمیه ۵ درصدی ایثارگران که شرایط و حدنصاب لازم را داشته باشند، تخصیص یافته و اگر باز هم این ظرفیت خالی ماند، باقیمانده آن به داوطلبان سهمیه آزاد اختصاص مییابد.
این تغییرات در سهمیه ورود به دانشگاهها که سال گذشته از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب شد، با اعتراضات بالای داوطلبان مواجه شد که در نهایت واکنش مراجع ذیربط را نیز برانگیخت. در نهایت سازمان سنجش و وزارت علوم سال گذشته گزارشات مبسوطی را از قانون اختصاص سهمیهها به مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دادند و اصلاح این قانون در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در حال بررسی است و وزیر علوم در این زمینه به ایسنا گفت: موضوع اختصاص سهمیهها در آزمونهای سراسری و کارشناسی ارشد که طی روزهای اخیر نیز اعتراض برخی دانشجویان را به همراه داشته است، بر اساس قانون مجلس است؛ آنچه که در سال گذشته نیز بر اساس همین قانون بوده و وزارت علوم نیز نظر اصلاحی و پیشنهادی خود را در خصوص این سهمیهها به مجلس شورای اسلامی ارائه داده است.
همچنین ابراهیم خدایی، رییس سازمان سنجش نیز در گفتوگویی، از تشکیل کارگروه اصلاح سهمیهها در شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد و افزود: پیرو تغییری که در سهمیهبندیهای سال گذشته ایجاد شد، اعتراضاتی شکل گرفت؛ بر همین اساس مقرر شد شورای عالی انقلاب فرهنگی این موضوع را بررسی کند و خوشبختانه کارگروهی در شورا به منظور ساماندهی کل سهمیهها تشکیل شد.
راهکار جالب یک روزنامه
در این میان نیز روزنامه فرهخیتگان اخیر در گزارشی یک راهکار قابل توجه نسبت به سهمیه 5 درصدی ارائه داده است، این روزنامه می نویسد: "همه این اعتراضات و اظهارنظرها به نظر میرسد یک نوع برداشت نادرست از مصوبه مجلس است، البته این موضوع منتقدان جدیای نیز دارد. مخالفان سهمیه پنجدرصدی میگویند این سهمیه اگر قرار است در آزمونها اعمال شود باید در ظرفیت مازاد سهمیه 25 درصدی در نظر گرفته شود چون اجرای قانون فعلی در اصل باعث کاهش پنجدرصدی ظرفیت آزاد و در کل کاهش 30 درصدی در هر کدرشتهمحل میشود".