به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فرهیختگان، با آغاز ثبت‌نام آزمون دکتری سال 97 بار دیگر تب کنکور این‌بار در میان دانشجویان «سن بالا» قوت گرفت؛ آزمونی که قرار است چهارم اسفندماه برگزار شود. اما در این میان شاید خیلی از داوطلبان این آزمون نگاهی فراتر از این دوره دارند و به‌دنبال ادامه تحصیلات در «پسادکتری» باشند. اما شرایط شرکت در این دوره چیست؟ آیا آزمون مستقلی دارد و درنهایت منجر به مدرک اخذ می‌شود؟
در تعریف این دوره آمده است: «دوره پسادکتری یا پسادکترای پژوهشی دوره‌ای است که برای تربیت پژوهشگران حرفه‌ای در مراکز تحقیقاتی تابعه دانشگاه اجرا می‌شود و می‌تواند به‌عنوان دوره گذر به مرتبه هیات‌علمی در نظر گرفته شود. در دوره پسادکتری معمولا محقق به صورت مستقل و روی موضوعی جداگانه اما در کنار یک استاد راهنما کار می‌کند. ارائه دوره‌های پسادکتری معمولا به‌عنوان بخشی از وظایف یک موسسه دانشگاهی یا تحقیقاتی شمرده می‌شود و توقع می‌رود که به تولید و چاپ محتوای علمی منجر شود. در برخی از کشورها گذراندن دوره پسادکتری منجر به دریافت مدرکی رسمی و جداگانه می‌شود، در حالی که در دیگر کشورها این‌گونه نبوده و گذراندن این دوره‌ها تنها به صورت سابقه تحقیقاتی در رزومه افراد ثبت می‌شود. در ایران نیز بنا به اطلاعیه جذب برخی از دانشگاه‌ها، پس از پایان دوره گواهینامه‌ای به پژوهشگر اعطا خواهد شد. اما این دوره شرایط و ضوابط خاص خود را دارد؛ شرایطی که بخشی از آن به صورت عمومی و بخشی اختصاصی است که با توجه به قوانین خود دانشگاه تعیین و ابلاغ می‌شود. دانشجویان دانشگاه‌های آزاد اسلامی نیز با توجه به نیاز هر واحد می‌توانند این دوره را نیز سپری کنند. طبق آیین‌نامه سال 93 سازمان مرکزی، واحدهای دانشگاهی می‌توانند به‌منظور فراهم آوردن زمینه تحقیقات موثر و استفاده از پژوهشگران برای رفع نیازهای کشور،در چارچوبی جهت پذیرش پژوهشگر برای دوره‌های پسادکتری اقدام کنند.
نکته مهم در این دوره، اهداف آن است؛ دوره‌ای متفاوت از مقاطع تحصیلی که اکثرا دانشجو به‌دنبال کسب مدرک است، به‌طوری که در دوره پسادکتری، پژوهشگر باید به راه‌حلی «عملی» برای مشکلات علمی- فنی کشور برسد.
شرایط پژوهشگر چگونه باید باشد؟
طبق قوانین منتشرشده، پژوهشگر باید دارای شرایط زیر باشد: 1- مدرک دکتری تخصصی از یکی از دانشگاه‌های معتبر داشته باشد. 2- داشتن حداقل دو مقاله چاپ‌شده در مجلات معتبر علمی- پژوهشی وزارتین برای رشته‌های علوم انسانی یا دو مقاله ISI دارای ضریب تاثیر برای رشته‌های غیر علوم انسانی. البته این قید در دانشگاه‌های دولتی بعضا تفاوت دارد. 3- کمتر از پنج سال از گرفتن مدرک دکتری پژوهشگر گذشته باشد. 4- حداقل یک طرح پژوهشی دارای قرارداد با بودجه کافی با یک سازمان خارج از دانشگاه در دست اجرا داشته باشد. و درنهایت حداقل راهنمایی سه دانشجوی دوره دکتری که از رساله خود دفاع کرده و دانش‌آموخته باشند را برعهده گرفته باشد. البته افرادی که عضو هیات‌علمی مراکز علمی هستند، نمی‌توانند از این دوره استفاده کنند.
تسهیلات دانشگاه به پژوهشگر و تعهد متقابل
تسهیلات یکی دیگر از مواردی است که همچون دوره دکتری وقت زیادی را از پژوهشگر می‌گیرد. در این دوره ضمن اینکه صندوقی برای این منظور توسط معاونت علمی ریاست‌جمهوری در نظر گرفته شده است، واحدها نیز ملزم به در اختیار قرار دادن تسهیلات هستند: 1- حق‌التحقیق معادل استادیار پایه یک: حق‌التحقیق از محل بودجه طرح پژوهشی استاد که به صورت قرارداد با سازمان‌ها و دستگاه‌ها در حال اجرا است، پرداخت می‌شود. 2- پژوهشگر از هنگام ورود به دانشگاه از امکانات دفتر در دانشگاه، تمامی امکانات آزمایشگاهی، کتابخانه، مرکز کامپیوتر، تکثیر، بیمه و تغذیه دانشگاه بهره‌مند خواهد شد.
البته در اختیار قرار دادن این تسهیلات، پژوهشگر را نیز ملزم به تعهداتی می‌کند؛ پژوهشگر موظف به گرفتن پذیرش حداقل یک مقاله علمی - پژوهشی در مجلات معتبر وزارتین برای رشته‌های علوم انسانی یا ISI دارای ضریب تاثیر یا ثبت یک اختراع دارای تاییدیه علمی برای رشته‌های غیر علوم انسانی یا خلق آثار هنری برای رشته‌های هنر است. همچنین تمامی مقالات مستخرج و اختراعات ثبت‌شده از پژوهش در این دوره، باید به نام و نشانی واحد دانشگاهی به چاپ برسد.
گواهی پایان دوره
همان‌طور که در ابتدا عنوان شد، برای پژوهشگرانی که در پایان بتوانند تاییدیه استاد و معاونت پژوهش و فناوری واحد را کسب کنند، گواهینامه‌ای از طرف معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه صادر خواهد شد.
