به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دانشجویان قرارگاه جهادی دانشگاه امام صادق(ع) درپی تعطیلی کسب و کارها و لطمه اقتصادی که به مردم و دولت وارد شده است، برای کنترل این معضل اقتصادی در اقدامی با عنوان «به فکر باشیم» به گفتگو و مصاحبه اینستاگرامی با کارشناسان اقتصادی پرداختند.
موضوع گفتگوی لایو اینستاگرامی یازدهم با لایو یازدهم: «محسن محمدی حسنلوئی» کارشناس حوزه کارآفرینی و دبیر میز اشتغال مرکز ماهر درباره سیاست‌های ایمن‌سازی اقتصاد و عدم تعطیلی کسب و کارهای اقتصادی است.
متن کامل این گفتگو در ادامه آمده است:
ما در یک شرایطی قرار داریم که نسبت به بحران‌های اقتصادی که جهان تجربه کرده، متفاوت است بحران‌هایی مانند بحران‌های سال 1929 آمریکا و سال 2006 تا 2008 که این بحران‌ها اکثراً ریشه اقتصادی یا سیاسی داشتند اما بحران کرونا که شیوع ویروس کرونا در ایران و جهان یک بحرانی است، همه کشورها را درگیر کرده است و تبعات اقتصادی هم خواهد داشت برای همین برای مقابله با این بحران و برای این کسب و کارها یکی از این اقدامات و کارها ناظر به حاکمیت و دولت به‌معنای عام است. بعضی از اقدامات را باید خود کسب و کارها و مردم انجام بدهند یک نگاهی در ابتدا بکنیم به اصناف یا کسب و کارهایی که در شرایط فعلی آسیب دیدند. ما کسب‌وکارهای مربوط به حمل‌ونقل مانند مسافرکشی و تاکسی‌های اینترنتی و کسبه بازار و دست‌فروش‌ها و خرده‌فروش‌ها و مشاغل خدماتی و مراکز فرهنگی و مراکز تفریحی، جزء کسب و کارهایی هستند که آسیب زیادی از این تعطیلی‌ها می‌بینند و باید از این‌ها حمایت بشود.
حمایت های مالی و مستقیم
حمایت‌ها را به نظر من می‌شود به چهار دسته تقسیم کنیم به حمایت‌های مستقیم و در مقابل آن حمایت غیرمستقیم و حمایت‌های مالی و غیرمالی. این بخش از کارهایی که می‌شود انجام داد ناظر به حاکمیت و دولت است بیشتر حمایت های مالی شامل حمایت‌ها و سیاست‌های مالیاتی است که هم باید مجلس پای کار باشد و هم دولت و از نظر مالیاتی کسب و کارهایی را که آسیب بیشتری می‌بینند را حمایت بکنند انواع عوارض و حقوق دولتی و بیمه دولتی مانند عوارض شهرداری را برای کسب و کارهایی که آسیب دیده حمایت بکنند که بعضی از شهرداری‌ها اعلام کردند که عوارض دوماه یا سه ماه را از کسب و کارها نمی‌خواهند که این خوب است ولی باید یک مصوبات کشوری و ملی باشد که استان‌هایی که درگیری بیشتری داشتند و کسب و کارهایی که درگیری بیشتر داشتند، هدفمندتر این معافیت‌ها را داشته باشند.
بخش دیگری از حمایت‌های مالی بخش تسهیلات بانکی غیرمستقیم است که من تأکید می‌کنم که تسهیلات بانکی مستقیم زیاد کمک به کسب‌وکارها نمی‌کنند حتی ممکن است دچار مشکل هم بشوند. تسهیلات بانکی غیرمستقیم مانند اعتبار به ایجاد تسهیلات اعتباری برای خرید مواد اولیه و به‌روز کردن ماشین‌آلات و سیستم آلات تولید اما در بحث حمایت‌های غیرمالی می‌توانیم از نهادهایی حاکمیتی مانند صدا و سیما در تبلیغات کسب و کارهایی که آسیب دیده‌اند، وارد کار بشود و حمایت بکند و امتیاز برگزاری نمایشگاه‌های رایگان برای کسب و کار آسیب‌دیده‌اند بعداز عبور از این بحران بهره ببرند. این‌ها بخش‌های حمایت‌های مالی و غیرمالی حمایت‌های مستقیم مانند کمک‌های نقدی و بسته‌های معیشتی یا پرداخت بخشی از خسارت‌ها به کسب و کارها می تواند باشد که دولت بسته‌های معیشتی را به خانوارها می‌دهد و این یک بخشی از مشکل را می‌تواند حل بکند.
حمایت های غیرمالی و غیرمستقیم
پس یک بخشی از خسارت را می تواند دولت مستقیماً اعطا کند یعنی حمایت های غیرمستقیم مانند اعطای تسهیلات به کارکنان برای خرید و استفاده از خدمات کسب و کارهای آسیب دیده مثلاً بنگاه‌های بزرگ یا دولت صندوق بازنشستگی کشوری و تامین اجتماعی می تواند یک اعتباری برای کارکنان خودش در نظر بگیرد که این اعتبار صرفاً مثلاً می تواند در هتل‌ها و رستوران‌های استفاده بشود و زمان داشته باشد برای این حمایت‌ها اما خود کسب و کارها هم می‌تواند کمک بکنند و بخشی از تخفیفات یا این اعتبار را تامین بکنند اما شاید گفته بشود که چه منابعی می تواند داشته باشیم؟ آیا دولت منابعی برای اجرای این کارها دارد یا خیر؟
یک چیزی را مرکز پژوهش‌های مجلس چند مدت پیش منتشر کرد در مورد مالیات بر درآمد کسب و کارهایی که در این بحران کرونا درآمد بیشتری داشتند و سود بیشتری بردند مانند خرید اینترنتی یا خود اپراتورهایی که بستر اینترنت پرسرعت را فراهم می‌کند و مصرف آن‌ها به‌شدت افزایش پیدا کرده است، می‌شود یک درصدی به مالیات این کسب و کارها اضافه کرد و منابع مالی مورد نیاز برای حمایت از کسب و کار های دیگر را فراهم بکنیم و پیشنهاد دوم این است که دولت نه به صورت عادی و نه به صورت روال گذشته بودجه را هزینه بکنند بلکه به‌صورت جهادی و بسیجی وار یک بخشی از هزینه‌هایی را که انجام می‌دادند مثل کل نهادهایی که از بودجه عمومی استفاده می کنند و هزینه‌های زائد مانند هزینه‌های تشریفات و هزینه‌های جاری را صرفه جویی بکنند و در صندوقی برای تامین خسارت‌ها به کار گرفته بشود البته چندان امیدی به حمایت و اقدام دولت در این زمینه نیست چون دولت در شش سال گذشته نشان داد که عزمی جدی برای حمایت از کسب و کارها ندارد و در رابطه با حمایت وضعیت فعلی اقتصادی کار آن‌چنانی انجام نداده است وقتی‌که گفته می‌شود اتاق جنگ آمریکا علیه کشور ما است وزارت دفاع از پنتاگون به وزارت خزانه‌داری آمریکا منتقل شده است، متناسب با این اقدام ایالات متحده، کشور ما اقداماتی انجام نداده است و جلسات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی جلسات منظمی نداشته است یا قوانینی مانند قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار اجرایی نشده است از طرف دولت و اگر اجرا می‌شد.
رتبه ما از حدود 120 تا 128 متغیر نمی بود. در شش سال گذشته که این تغییرات جزئی هم ناشی از تغییرات خاص شرایط محیطی بوده است نه این‌که برنامه‌ریزی‌شده باشد و بهبود پیدا کرده باشد باید این قوانین اجرا می‌شده است حالا که اجرا نشده است نمی‌توانیم صرفاً بنشینیم و صرفاً مطالبه‌گری بکنیم بلکه بخشی از هزینه و بخشی از توان ما باید برای مطالبه‌گری از دولت مجلس و قوه قضاییه باشد. در این زمینه اما من می‌خواهم بیشتر درباره اقداماتی که خود کسب و کارها میتوانند انجام بدهند در شرایط فعلی یک صحبتی بکنم که اگر دولت اقدام کرد که کمک‌کننده و تسهیل‌کننده خواهد بود اگر اقدامی نکرد باز خود کسب و کارها میتوانند اقداماتی انجام بدهند برای بهبود شرایط خودشان در وضعیت فعلی. این را به خاطر داشته باشیم که در قرآن کریم می‌فرماید که (ان مع العسر یسری) نه این‌که بعد از هر سختی آسانی باشد بلکه با هر سختی آسانی وجود دارد. در این شرایط بحرانی هم یک آسانی هایی وجود دارد و یک شرایطی پیش آمده است که کسب و کارها میتوانند یک نگاه دوباره به خودشان و فعالیتشان داشته باشند و آن مشکلاتی را که داشتند و آن اشتباهاتی را که داشتند را جبران کنند.
اقدامات کسبه
اقداماتی که خود صاحبان کسب و کار میتوانند انجام بدهند دو بخش است: یکی بازنگری در مدل کسب و کاری که دارند انجام میدهند چراکه پیشرفت فناوری باعث شده است که به صورت طبیعی بعضی از کسب و کار های سنتی ما دچار مشکل می‌شود و تهدید بشوند با وجود این کسب و کارها یک مثال خیلی ساده و رایجی که در این شهرهای بزرگ دیده می شود رواج تاکسی‌های اینترنتی است خوب به‌صورت طبیعی این تاکسی تلفنی ها و تاکسی‌های مسافربری شهری تعطیل شده‌اند لزوماً این تهدید کسب و کارهای قدیمی یک تهدید نیست و یک تهدید کلی برای اقتصاد نیست چون کسب‌وکارهای جدیدی به موازات آن شکل می‌گیرند که این کسب و کارها نیاز روز هستند و میتوانند جبران بکنند از بین رفتن شغل‌های قبلی را پس صاحبان کسب و کار اولاً باید مدل کسب و کار خودشان را یک بار دیگر برای کسب و کار خودشان بنویسند و خواهند دید که بخشی به اسم ارزش پیشنهادی در این مدل‌ها وجود دارد این‌که کسب و کارها چه ارزشی چه خدماتی و چه محصولی را می‌خواهند ارائه بدهند به مردم و مشتریان خودشان باید یک بازنگری بکنند در این بخش که مهم‌ترین بخش کسب و کارشان هست. آیا واقعاً این کسب و کار می‌تواند ادامه پیدا بکند با یک تغییرات یا اصلاحات داشته باشد یا نه یا این کسب و کار باید کاملاً عوض بشود؟
بخش بعدی و آن چیزی که باید بازنگری کنند درمورد کسب و کارها بحث کانال‌های توزیع است در محصولات و خدمات که الان شاهد هستیم که عبور و مرور و حضور در مکان‌های پرتردد ممنوع شده است اگر هم ممنوع نمی‌شد در شهرهای بزرگ مخصوصاً ما شاهد بودیم که سرعت زندگی فعلی بشر به گونه‌ای افزایش پیدا کرده است که فرصتی برای حضور در بازار و حضور در مکان‌های عرضه محصولات کمتر شده است و کسب و کارهای بر پایه اینترنت یا بر پایه تحویل خدمات و محصولات در منزل افزایش پیدا کرده است بنابراین کانال‌های توزیع محصول و خدمات ما باید یک بازنگری در آن شکل بگیرد که آیا کسب و کارما امکان فروش اینترنتی دارد؟ امکان تبلیغات اینترنتی در شبکه‌های مجازی دارد یا نه؟ تا حالا به آن فکر کردیم که از این به بعد مجبوریم به آن فکر بکنیم.
بحث بعدی در نوع مدل کسب و کار است که یک بخشی وجود دارد به‌‌عنوان جایگزین‌های موجود یا بهتر است بگوییم رقبا ما در این نوع کسب و کار می‌گوییم که کاری که می‌خواهیم انجام بدهیم این است که از رقبایمان بهتر باشد و چرا باید به سمت ما مراجعه کنند. خوب است که در این شرایط که کسب و کارهای ما تعطیل شده است ،دقت بیشتری بکنیم و ببینیم کدام کسب و کارها میتوانند جایگزین بخش دیگری که صاحبان کسب و کار باید انجام بدهند، شوند و خیلی جدی است بحث مهندسی مجدد مالی است در بحث مهندسی مالی.
ما چند مفهوم داریم که باید به آن‌ها توجه کنیم یکی بحث هزینه‌ها. حرفی که معمولاً در اکثر مشاوره‌های کسب و کار می گویند و اولین حرف هم معمولاً است، اینست که اولین گام افزایش سود، کاهش هزینه است چراکه هزینه‌ها در دست خود ما است و هزینه‌ها را می توانیم مدیریت بکنیم اما شاید نتوانیم فروش را بیشتر می‌کنیم پس ما دو راه داریم برای افزایش سود:
1-کاهش هزینه
2-افزایش فروش به مرور زمان که نتوانیم فروش افزایش دهیم می‌توانیم حداقل هزینه‌هایمان را کاهش بدهیم. برای کاهش هزینه‌ها من پیشنهاد می‌دهم که از روش کایزر یا بهبود مستمر استفاده کنند.
روش کایزر یک روش ژاپنی است و خیلی مرسوم در کسب‌وکارهای نوین است که به این صورت که سه گام دارد:
1- فعالیت‌هایی که ایجاد ارزش افزوده نمی‌کند در کسب و کار ما باید حذف شود
2- فعالیت‌های موازی که در ارائه خدمات ما و تولید محصولات ما انجام می‌دهیم و فعالیت‌هایی که ایجاد ارزش افزوده هستند را باید تقویت کنیم
3- کاهش یا حذف فعالیت‌هایی که ارزش سبز ندارند و روش‌های موازی را ادغام کردند و سه گام، فعالیت هایی است که ایجاد ارزش افزوده می کنند و تقویت آن‌ها یک بخش از مهندسی مالی است که به‌نظر من مهم‌ترین بخش یک کسب و کاری که در هر سطحی که باشد چه کسب کار خوب باشد چه کسب‌وکار کلان باشد می‌تواند مؤثر باشد.
بحث بعدی در مهندسی مالی بازنگری در ترکیب دارایی‌های یک کسب و کار است. یک کسب و کار و یک شرکت تشکیل شده است از دارایی‌ها و بدهی‌ها و سرمایه ها که دو بخش در ترازنامه دارد. کسب و کار در بخش دارایی‌ها باید به میزان نقدشوندگی دارایی‌ها توجه بکنند الان کسب و کارها باید بخشی از درآمدشان را برای مواقع اضطراری پس‌انداز می‌کردند اگر این انجام‌نشده است از این به بعد باید کسب و کارها به این توجه بکنند که بخشی از درآمدهایشان را به‌‌عنوان پس‌انداز نگه‌دارند برای روز مبادا البته در روش‌های مرسوم حسابداری هم این پیش‌بینی شده است مانند هزینه استهلاک.
ما هر سال یک بخشی از دارایی‌های ثابت مان را به‌‌عنوان استهلاک شناسایی می‌کنیم و هزینه استهلاک را کم می‌کنیم اما این هزینه جایی مصرف نشده است و یک‌بار این دارایی را خریداری کرده‌ایم و هر سال استهلاک را از آن کم می کنیم ولی معمولاً شرکت ها چون در شرایط عادی نیازی نمی‌بینند که این هزینه را پس انداز کنند، هزینه می‌کنند یا مبلغی را جدا در نظر نمی‌گیرند برای بروزرسانی ماشین‌آلات سیستم‌ها و روش تولید چون در این شرایطی که ما می‌بینیم که بعضی از کسب و کارها و بعضی از شرکت‌های تولیدی، ماشین‌آلات چهل سال گذشته را دارند و با ماشین‌آلات چهل سال گذشته امکان تولید و رقابت با سایر محصولات را نداریم به خاطر همین که ما شاید به خودروسازها کسب و کارهایی خیلی بزرگ هم مراجعه بکنیم و بگوییم که چرا نمی‌توانیم محصول خیلی با کیفیت بالا و محصولات به‌روز را تولید کنیم یکی از ایرادات اصلی آن‌ها ماشین آلاتی است که در اختیار آن‌ها قدیمی هستند پس هر کس و کاری در هر سطحی باید به بحث پس‌انداز و ذخیره کردن بخشی از دارایی‌های خود برای آینده توجه کند و هیچ دارایی راکدی را هم کسب و کارها نباید داشته باشند و باید به فکر فعال کردن این دارایی‌ها باشند.
بخش بعدی در مهندسی مالی بحث بازنگری در ترکیب بدهی و سرمایه شرکت است که ما متاسفانه تنها منبع تامین مالی برای کسب و کارهای خرد و متوسط بانک است. ریسک وامی با نرخ بهره 28 درصد در شرایط بحران نمی توانند کسب و کار را ادامه دهند و هزینه و ریسک مالی بسیار بالایی دارد پس باید یک جایگزین داشته باشیم پس ایا جایگزین برای کسب و کار های خرد و متوسط وجود دارد؟ باید بگوییم که جایگزین منسجم و سازمان یافته ای نداریم که یکی از اشکالات وارد به سیستم مالی و اقتصادی کشور همین است که ما در چنگ بانک ها اسیر هستیم و کسب و کارهای ما نمی توانند به بازراهای دیگر که رقابتی است مراجعه کنند و بانک هر نرخ بهره را داشته باشد، باید قبول کنیم که این ایراد بر می گردد به دانشگاه های ما و اکثر آن ها هم رشته ی اقتصاد و رشته مالی دارند و به هیچ عنوان ابزار مالی را طراحی نکردند اما ابزار هایی مثل صکوک است اما چقدر استفاده دارد؟ خیلی کم به خاطر همین برای دانشگاه ها زنگ خطری باشد و از اساتید و دانشجویان درخواست می کنم که موضوع های پایان نامه هایشان را به سمت طراحی ابزار های مالی نوین برای تامین مالی قرار دهند.
یکی از موردی که مردم می توانند انجام دهند، صندوق های قرض الحسنه خانگی یا مساجد است که هم قرض الحسنه را ترویج می کند و هم روابط خانواده ها را مستحکم تر می کند و این را می شود در مساجد هم به صورت قرض الحسنه یا مشارکتی انجام داد چراکه افرادی هستند که درامد زیادی و اضافه دارند و می توانند ان درامد را به صورت مشارکتی در اختیار جوانانی قرار بدهند که کسب و کاری انجام میدهند و نیاز دارند برای مثال مدل جمع سپاری که در کشورما هم اجرا می کنند و یا یک فرد که تحصیل کرده رشته ی مدیریت بازرگانی به خانواده هایی که درامد اضافی دارند، مراجعه کرده تا در کسب و کار سرمایه گذاری بکنند تا فعال باشد و این سرمایه و راکد نباشد.
الان بهتریم زمان است برای ایده پردازی های جدید است چراکه افرادی هستند که ایده هایی برای کسب و کارها دارند که می تواند سود کسب و کارها را افزایش دهد و هم هزینه ها را کم کند و میتوانند از پارک های علم و فناوری استان ها هم استفاده بکنند و در مورد موضاعاتی از رویدادهای ایده پردازی مجازی برگزار بشود در گستره ایران و گستره جهان.
برای دست فروشان و یا کسانی که مکانی برای فروش ندارند چه راهکاری وجود دارد؟
یکی از کارها می تواند استفاده از فضای مجازی رایگان یا فروشگاه های واسطه ای اما بعضی از کسب و کارها این امکان را ندارند و دولت باید برای حمایت از انها دست به کار شود و این توصیه هایی که ما می کنیم برای ان دسته از کسب و کارهایی است که سابقه ای دارند و کسب و کارهای ثابت هستند و کسب و کارهایی که موقت هستند و شرایط و امکان این فعالیت ها ندارند، نیاز به کمک دولت دارند. کسب و کارها از این بحران استفاده بکنند چرا که برای تغییر مقاومتی وجود دارد و می خواهند فعالیت قبلی را با همان شکل انجام دهد که می شود این مقاومت را بشکنیم و تغییرات را شروع کنیم البته این درخواست را دارم که نمایندگان محترم مجلس یک توجه ی ویژه به قوانین کسب و کار داشته باشند.
چطور می شود که از اقتصاد مقاومتی در بحران ها استفاده کرد؟
اقتصاد مقاومتی ویژگی ها و تعاریفی دارد که یکی از این تعریف ها این است که اگر برای اقتصاد بحرانی بوجود امد بتواند به حالت عادی خود برگردد و در برابر ضربه ها اسیب پذیر باشد و هم چنین باید تنوع مبدا واردات و تنوع مقصد صادرات داشته باشیم اگر یک محصولی را از یک کشوری وارد می کنیم بدلیل هر مشکلی می تواند در روند واردات ان تاثیر بگذارد از طرف دیگر بحث افزایش کیفیت محصولات یا دانش بنیان بودن محصولات.
گفت‌وگوهای قبلی با کارشناسان اقتصادی درباره سیاست‌های ایمن‌سازی اقتصاد و عدم تعطیلی کسب و کارهای اقتصادی
بیش تر بخوانید// کنترل اجتماعی با استفاده از ابزارهای اقتصادی به جای قرنطینه
بیش تر بخوانید// دیپلماسی اقتصادی باید فعال شود/ زنجیره تامین را داخلی سازی بکنیم
بیش تر بخوانید// کرونا نقاط ضعف ما را نشان داد/ الزام به ایجاد فوری شبکه اطلاعات اقتصادی مالی خانوارها
بیش تر بخوانید// بسته جامعی در حمایت‌های اقتصادی در پیش نداریم/ از مازاد بنزین برای صادرات با قیمت خوب می‌توان استفاده کرد
بیشتر بخوانید// افزایش اختیارات نهادهای مردمی برای مبارزه با کرونا/ کاهش فشار اقتصادی از سوی دولت
بیشتر بخوانید// وزارت صمت برای مشاغل گوناگون شرایط بگذارد/ بهبود سامانه ملی کسب و کار
بیشتر بخوانید// ایجاد شفافیت در نظام سلامت/ کرونا باعث توسعه اقتصاد دیجیتال شد
بیشتر بخوانید// راهکارهای جلوگیری از تعطیلی کسب وکارها بدون کمک دولت
