به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از ایسکانیوز؛ دیگر آن دوران گذشت که کنکوری‌ها با رویای «دانشجو شدن» شب را به صبح می‌رساندند، در حال حاضر ۵۳۷ هزار صندلی خالی در دانشگاه‌ها وجود دارد و مسئولان نمی‌دانند چگونه باید نسبت به پر کردن آن اقدام کنند.
در کنکور سراسری ۱۴۰۰ از میان یک میلیون و ۱۱۲ هزار و ۷۰۸ نفر داوطلبی ثبت‌نام کننده تنها ۴۴۵ هزار و ۴۲۴ نفر در دانشگاه‌ها پذیرفته شده‌اند درحالی که ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها عددی معادل ۹۹۳ هزار و ۲۳۴ نفر است یعنی 54 درصد صندلی‌های دانشگاه خالی مانده است؛ دقیقا معادل ۵۳۷ هزار و ۸۱۰ صندلی خالی.
ایسکانیوز در نظر دارد در گزارش‌های مختلف به چرایی صندلی‌های دانشگاه‌ها بپردازد و برای حل این مشکل راهکار ارائه دهد. در ادامه ابعاد مختلف نبود شغل برای دانشجویان را بررسی کرده‌ایم.
سایه غول بیکاری بر صندلی دانشگاه‌ها
وقتی مدرک به دستانی که به اصطلاح «در به در» دنبال کارند و فارغ‌التحصیلان و دانشجویانی که مهارتی برای ورود به بازار کار ندارند دیگر کسی برای ورود به چنین دانشگاهی برای رسیدن به چنین عاقبتی تمایل ندارد.
بازار اشتغال به مهارت، بیشتر از مدرک نیاز دارد چیزی که در دانشجویان وجود ندارد؛ چون رشته‌های تحصیلی در نظام آموزشی فعلی در کشور کاربردی نیست و دانشجو را غرق در کتاب‌ها و نظریه‌ها رها می‌کند؛ آمار بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز حکایت از این موضوع دارد. کم نیستند مهندسان، مشاوران و کارشناسانی که نتوانسته‌اند متناسب با رشته تحصیلی خود، شغل پیدا کنند و مجبورند برای تامین هزینه‌های زندگی خود به شغل‌هایی مانند تاکسی‌های اینترنتی و در بهترین حالت مشاغل آزاد رو بیاورند.
براساس آخرین آمار ارائه شده توسط مرکز آمار ایران، یک میلیون و ۱۲ هزار نفر از جمعیت بیکار کشور فارغ‌التحصیلان آموزش عالی هستند. چنین آماری از ناهماهنگی بین بازار کار و رشته‌های دانشگاهی حکایت دارد. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت نیازسنجی دقیقی از سوی بازار کار صورت نمی‌گیرد که دانشگاه‌ها بر اساس آن بتوانند نسبت به پذیرش دانشجو اقدام کنند.
محمدرضا ستاره عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان نیز بر این باور است که ارزیابی درستی صورت نگرفته که هر رشته تحصیلی، به چه تعداد متخصص نیاز دارد و چه تعداد جای خالی دارد. وی در گفت‌وگو با ایسکانیوز دراین باره اظهار کرد: در حال حاضر افراد وارد دانشگاه می‌شوند، صرفا مدرک می‌گیرند در حالی که هیچ شغلی برای آنها در نظر گرفته نشده، به عبارت دیگر، اصلا بررسی نشده این افرادی که کارشناس ارشد و دکتر می‌شوند، می‌خواهند چه دردی از جامعه درمان کنند.
نظام آموزشی چگونه بر بازار کار منطبق می‌شود؟
کم نیستند پژوهش‌های دانشگاهی با عناوین «دهن پرکن» مثل «انطباق نظام آموزشی و بازار کار» یا سخنرانی‌های پر زرق و برق مسئولان که ظاهرا نشان از دغدغه‌های زیاد آنها نسبت به حل این مساله دارد و سال‌هاست فقط در حد دغدغه باقی مانده است. «دانشگاه حل مسئله»، «توجه به نیاز بازار کار» و «ارتباط صنعت و دانشگاه» اگر به جای متن‌های سخنرانی در بطن کار هم اجرایی می‌شد اکنون نه‌تنها جوانان از دانشگاه‌ها فراری نبودند، چه بسا که آمار فارغ‌التحصیلان بیکار هم دیگر میلیونی نبود.
برخی از راهکارها مانند برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی در برخی از دانشگاه‌های کشور به اجرا در آمده و برخی دیگر مانند تجمیع واحدهای کوچک آموزشی در راستای ماموریت‌گرایی دانشگاه‌ها به نتیجه نرسیده است. برای انطباق نظام آموزشی و بازار کار می‌توان راهکارهایی همانند ساماندهی و هدفمندی رشته‌های تحصیلی، تقویت دفتر ارتباط با صنعت در دانشگاه، برگزاری دوره‌های مهارتی با هدف مهارت‌افزایی و استخدام دانشجویان و...را در نظر گرفت.
ساماندهی رشته‌های تحصیلی متناسب با نیاز جامعه
کم نیستند افرادی که این روزها در مشاغلی کار می‌کنند که کوچکترین ارتباطی با رشته تحصیلی‌شان ندارد. در این راستا باید رشته‌های تحصیلی ساماندهی و براساس نیاز هر استان تعریف شود. از طرفی باید نسبت به حذف رشته‌هایی اقدام کرد که براساس نیاز جامعه و بازار کار تعریف نشده است. برقراری پل ارتباطی بین مباحث آموزشی و مهارتی می‌تواند در کاهش بیکاری فارغ‌التحصیلان نقش پررنگی را ایفا کند. محمد علی زلفی گل در گفت‌وگو با ایسکانیوز با اشاره به برنامه‌های این وزارتخانه در راستای کاهش صندلی‌های خالی دانشگاه‌ها اظهار کرد: تلاش می‌شود آموزش های عالی آزاد و آموزش‌های مهارتی دانشگاه‌های فنی حرفه‌ای و دانشگاه‌های علمی کاربردی را ارتقا یابد تا آن دسته از داوطلبانی که نسبت به سیستم‌های آکادمیک و دانشگاهی علاقه کمتری دارند، بتوانند از آموزش‌های مهارتی استفاده کنند.
دانشگاه آزاد اسلامی در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی به بررسی وضعیت اقتصادی هر استان، بیکاری جوانان پرداخته و نیازهای هر استان را شناسایی و بر اساس آن برای واحدهای دانشگاهی ماموریت‌های جدید تعریف کرده است. به عنوان مثال در شهر کنارک دانشجویان به جای تحصیل در رشته حقوق باید در رشته های متناسب با صنایع دریایی به تحصیل مشغول خواهند شد.
تقویت دفتر ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها
مدت‌هاست که مسئولان بر تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه تاکید می‌کنند، حتی مراکزی برای تقویت این ارتباط در نظر گرفته شده است، اما متاسفانه بیشتر سمبلیک هستند و کارایی چندانی ندارند؛ حتی دانشجویان اصلا نمی‌دانند که دفاتر ارتباط صنعت و دانشگاه کجا هستند و کارشان چیست!
مهدی خدادادیان فارغ‌التحصیل دکترای شیمی تجزیه از دانشگاه رازی کرمانشاه در گفت‌وگو با ایسکانیوز از مدل رایج برای رفع چالش ارتباط صنعت و دانشگاه، در کشورهای توسعه یافته را استفاده از شرکت‌های حدواسط یا کارگراری‌های علم و فناوری دانست. این شرکت‌ها خصوصی هستند و با حضور در صنعت به شناسایی تقاضاهایی که در صنعت وجود دارد، می‌پردازد. در مرحله دوم، با توجه به شناختی که این شرکت‌ها از استادان و پژوهشگران دانشگاه‌ها دارند، تقاضاهای صنعت را به استادان عرضه می‌کنند. پس از این که مجری مناسبی برای این پروژه‌ها پیدا شد، قراردادی بین صنعت و دانشگاه ثبت می‌شود و در ازای معرفی، مبلغی را به عنوان حق‌الزحمه دریافت می‌کند. یکی از این شرکت‌های بسیار موفق که در سال ۱۹۹۹ تاسیس شد و تا امروز بیش از ۱۸ هزار پروژه موفق داشته است، شرکت یونیتک ترا unitectra سوئیس است. این شرکت با دانشگاه‌های بزرگ سوئیس مانند زوریخ، برن و بازل در ارتباط است.
برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی همزمان با تحصیل
واحدهای درسی در قالب کارآموزی و کارورزی تقریبا در چارت آموزشی تمامی رشته‌های تحصیلی لحاظ شده است. به عنوان مثال‌یک دانشجوی رشته معماری باید در شرکت معماری یا دفتر مهندسی مشغول به کار می‌شد و گزارش کار هفتگی و ماهانه خود را که به تایید شرکت رسیده بود را به استاد مربوطه ارائه می‌داد. طبیعتا ۱۴۴ ساعت دوره کارآموزی در راستای آماده کردن دانشجویان برای ورود به بازار کار کافی به نظر نمی‌رسد. در این راستا برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی همزمان با تحصیل منجر می‌شود دانشجو وارد بسترهای واقعی کار در جامعه شده و نیروهای ماهرتری برای صنعت و بنگاه‌های اقتصادی تربیت خواهند شد.
نیوشا یعقوبی
