به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ این مرکز در گزارشی با عنوان «ملاحظات برگزاری کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰» آورده است:
آموزش عمومی تا سال ۱۳۹۰ شامل پنج سال دوره ابتدایی، سه سال دوره راهنمایی، سه سال دبیرستان و یک سال پیش‌دانشگاهی بوده که اکنون به نظام قدیم مشهور شده است. از آذرماه سال ۱۳۹۰ هم‌زمان با اجرایی شدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دوره‌های آموزش عمومی بعد از تغییراتی به نظام جدید یا نظام ۶-۳-۳ مشهور شدند. در نظام جدید دوره ابتدایی از ۵ سال به ۶ سال افزایش یافت و دوره متوسطه به دو دوره متوسطه اول و متوسطه دوم تقسیم شد. دوره متوسطه اول شامل سال‌های هفتم، هشتم و نهم و دوره متوسطه دوم شامل سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم است که سؤالات کنکور از کتاب‌های این دوره طرح می‌شوند. هم‌زمان با تغییر در دوره‌های آموزش عمومی، تغییراتی در محتوای کتاب‌های درسی نیز ایجاد شد که این مورد موجب نگرانی فارغ‌التحصیلان نظام قدیم شده است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌افزاید؛ برگزاری کنکور نظام قدیم به‌معنای طرح دو نوع سؤال نظام قدیم و نظام جدید برای کسانی است که در یک مسابقه یکسان رقابت می‌کنند و این خود، اصل رقابت عادلانه را زیر سؤال می‌برد. هرچند سازمان سنجش تلاش می‌کند با رعایت برخی ملاحظات فنی از قبیل تأکید بر سؤالات مشترکِ بین داوطلبان نظام قدیم و جدید و «هم‌ترازسازی با استفاده از روش‌های آماری، مطابق با اصول سنجش و اندازه‌گیری و برآورد ضریب هم‌ترازی نمرات خام داوطلبان نظام قدیم (غیر ۶-۳-۳) و داوطلبان نظام جدید (۶-۳-۳)»، رقابت عادلانه‌تری را ایجاد کند «اما استفاده از چنین روشهایی و ماندن در این وضعیت دوگانه، تنها در شرایط اضطرار جایز است و استانداردهای کیفی سنجش اقتضا می‌کند که تنها یک نظام، مبنای سنجش قرار گیرد».
براساس این گزارش نکته حائز اهمیت دیگر این است که تعداد فارغ‌التحصیلان از میانِ داوطلبان نظام قدیم آموزش متوسطه که آخرین گروه از آنها در سال تحصیلی ۱۳۹۷- ۱۳۹۶ فارغ‌التحصیل شده‌اند، برطبق اطلاعات سالنامه آماری وزارت آموزش و پرورش در همه رشته‌های نظری بالغ بر ۳۶۱ هزار نفر بوده است که تاکنون در سه آزمون سراسری سال ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ با سؤالات مختص به خود شرکت کرده‌اند. پس از این مدت تعداد این داوطلبان که بالقوه متقاضی شرکت در آزمون نظام قدیم هستند به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش و متقابلاً داوطلبان نظام جدید اکثریت مطلق داوطلبان را تشکیل خواهند داد. طبق برآورد سازمان سنجش آموزش کشور سهم داوطلبان آزمون نظام قدیم در آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ از کل داوطلبان، بین ۶ تا ۸ درصد خواهد بود، با عنایت به این نکته که برخی از فارغ‌التحصیلان نظام قدیم در کنکور سال ۱۳۹۹ سؤالات نظام جدید را برای پاسخگویی انتخاب کرده‌اند (حدود ۵۰ هزار نفر) و این موضوع در آزمون سال ۱۴۰۰ نیز وجود خواهد داشت. در هر صورت فارغ از برآورد سازمان سنجش، داوطلبان نظام قدیم در اقلیت خواهند بود.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌افزاید مهم‌ترین نکته‌ای که پس از مصاحبه با مشاوران تحصیلی و معلمانی که دروس هر دو نظام قدیم و جدید متوسطه را تدریس نموده‌اند به‌دست آمده این است که شرکت در آزمون نظام جدید متوسطه، به نفع داوطلبان نظام قدیم است. به گفته معلمان، همه کتاب‌های درسی نظام جدید نسبت به نظام پیش از آن کم‌حجم‌تر، روان‌تر و ساده‌تر است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با توجه به شرکت آخرین گروه از فارغ‌التحصیلان نظام قدیم متوسطه در سه آزمون، حداقلی بودن جمعیت آنان و از منظر عدالت در سنجش عنوان می‌کند که مرجح است تا آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ با سؤالات یکسان برگزار شود، این گزارش همچنین به‌دلیل عدم اعلام عمومی مصوبه حذف کنکور نظام قدیم تا حداقل یکسال قبل از برگزاری آزمون، پیشنهاد داده است تا در آزمون سراسری سال ۱۴۰۰، سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سؤال برای نظام‌های جدید و قدیم متوسطه) و حتی‌المقدور از مباحث و مطالب مشترک دو نظام قدیم و جدید با تعداد معدود سؤالات متفاوت برگزار شود.
